به مناسبت «هفته هنر انقلاب اسلامی» وبینار تخصصی «زیبایی‌شناسی تئاتر انقلاب جمهوری اسلامی ایران» به کوشش دانشکده هنر با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ در روز شنبه، ۲۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۶ الی ۱۹، در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، به مناسبت «هفته هنر انقلاب اسلامی» وبینار تخصصی «زیبایی‌شناسی تئاتر انقلاب جمهوری اسلامی ایران» به کوشش دانشکده هنر با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ در روز شنبه، ۲۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۶ الی ۱۹، در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست دکتر عبدالحسین خسرو پناه، دکتر محمدعلی خبری، دکتر علی منتظری، استاد محمود فرهنگ و استاد هوشنگ توکلی به عنوان سخنران و آقای فرزاد معافی غفاری در جایگاه میزبان نشست؛ حضور داشتند.
در آغاز نشست و به منظور افتتاح رسمی نشست دکتر محمدحسین ساعی، ریاست دانشگاه سوره و همچنین دکتر کاظم نظری، ریاست دانشکده هنر دانشگاه سوره با بیان چند جمله در خصوص اهمیت زیبایی‌شناسی تئاتر انقلاب جمهوری اسلامی و زنده نگه‌داشتن یاد شهید آوینی صحبت کردند. سپس آقای محمود سالاری، معاون اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان چندجمله‌ای آغازکننده‌ی نشست بود.
در بخش اصلی و سخنرانی پنل فرزاد معافی از دکتر خسرو پناه دعوت کرد تا به ارائه مطالب خود بپردازد.
عبدالحسین خسرو پناه با بیان نیاز به استمرار این جلسات و مباحثه‌هایی برای پیوند محکم‌تر میان حکمت و هنر گفت: هنر انقلاب اگر بخواهد شکل بگیرد راهی جز از طریق پیوند حکمت و هنر ندارد. البته هنر علاوه بر ارتباط با حکمت، با معرفت، صنعت هنر و معیشت هنر نیز ارتباط دارد.
وی ادامه داد: در این نشست درباره‌ی تبیین زیبایی‌شناسی انقلاب اسلامی بر مبنای حکمت متعالی، اصطلاح زیبایی‌شناسی و استاتیک در واقع یک اصطلاح فلسفی است و به حوزه‌ی فلسفه‌ی هنر مربوط است و یکی از پرسش‌های مهمی که شخصیت‌های مهمی مثل ارسطو و افلاطون و دیگر بزرگان در این باب مطرح کردند، همین مسئله‌ی چیستی زیبایی است. یکی از مسائل بسیار پیچیده‌ی فلسفه‌ی هنر، سخن گفتن از شناخت زیبایی است. اینکه زیبایی حقیقتاً چیست؟ آیا یک امر احساسی است یا یک امر ادراکی؟
خسرو پناه در پاسخ به سؤالاتی که در باب فلسفه هنر مطرح می‌شود تشریح کرد: بعضی زیبایی را هماهنگی اجزاء با کل دانسته‌اند که این تفکر بیشتر به افلاطون باز می‌گردد. عده‌ای نیز زیبایی را نظم و تقارن و تعیین می‌دانند که برگرفته از آثار ارسطو است. به نظر بنده هیچ‌کدام از این دو تفکر معنای دقیق زیبایی نیست. نکات گفته‌شده می‌توانند منشأ زیبایی باشند نه خود زیبایی. به‌زعم بنده حقیقت زیبایی هم از سنخ ادراک و هم از سنخ احساس است؛ یعنی اگر ما یک تجربه‌ی درونی نسبت به زیبایی داشته‌ایم؛ روشی که می‌توانیم حقیقت زیبایی را درک کنیم مطالعه خویشتن است. با روش پدیدارشناسی و مطالعه تجربه درونی؛ منبع آنچه را که از زیبایی یافته‌ایم را پیدا کنیم.
عبدالحسین خسرو پناه درباره ادراک و احساس زیبایی توضیح داد: حقیقت زیبایی یک نوع درک و احساس درونی است. یا به شکل ادراک و یا به شکل احساس در می‌آید. اگر درک زیبایی برگرفته از احساس باشد می‌شود علم حضوری. تفاوت علم حضوری با علم حصولی ارتباط عالم با پدیده‌ی معلوم است و پدیده‌ای واسطه بین عالم و معلوم نیست. مثل درک واقعیت عشق، تشنگی، درد و محبت. پس آنگاه‌که ما احساس زیبایی داریم؛ زیبایی از سنخ علم حضوری می‌شود؛ اما گاهی درک زیبایی از سنخ علم حصولی است.
در جمع‌بندی کلی مباحث مطرح‌شده عبدالحسین خسرو پناه به ارتباط ادراک زیبایی توسط شهود و علم حضوری و حصولی پرداخت و شناخت زیبایی را عامل درک آن دانست.
در پنل دوم از این نشست دکتر محمدعلی خبری به عنوان سخنران حضور داشت و به ارائه مطالب پرداخت.
دکتر خبری با سلام و درود به شهیدان دفاع مقدس سخن را آغاز کرد. پس از آن به تبیین تأثیر تئاتر فرهنگ و هنر پرداخت و گفت: آن‌چنان‌که باید و شاید اگر بخواهیم درباره‌ی زیبایی‌شناسی، هنر و تئاتر صحبت کنیم مسلماً آنچه غرب و یونان در حوزه‌ی هنر ۲۵۰۰ ساله‌ی خود دارند به نوعی می‌توان گفت که ما در فرهنگ خودمان نداریم. اگر صحبت از فرهنگ و هنر می‌شود ریشه‌های آن را می‌توانیم در متون کهن خودمان و در فرازهایی از صحبت‌های حکمای خود و نگاه اندیشمندان شعر و ادب یافت کنیم؛ اما آنچه به عنوان تئاتر از آن یاد می‌کنیم حدود ۱۲۰ سال است که به کشور ما وارد شده و آشنایی ما با تئاتر یک آشنایی نیمه است چراکه تئاتر ۲۵۰۰ سال ساختارهای خود را و جایگاه و آثار خود را ارائه کرده و ما زمانی با تئاتر آشنا شده‌ایم که شاهان قاجار در کشورهای غربی به تماشای آن نشسته و آرام‌آرام با آن آشنا شده‌اند. در واقع ما توسط مترجمان و کسانی که به غرب سفر کرده‌اند با تئاتر آشنا شده‌ایم و آشنایی ما با واسطه صورت گرفته است.
خبری درباره هنر تئاتر تصریح کرد: هنر تئاتر یک هنر وارداتی است. درست است که ما به واسطه‌ی مترجمان با تئاتر آشنا شده‌ایم اما پس از آن به آرامی ادبیات نمایشی خاص خود را وارد آن کرده و مسائل و مباحث مختص به خودمان را بعضی شهرها و مخصوصاً تهران تئاتر ایران را رقم زد. بحث من امروز بیشتر هنر و تئاتر انقلاب است. اینکه بگوییم انقلاب چه تغییراتی را در تئاتر به وجود آورد. بنده سال ۵۴ با تئاتر آشنا شدم و وارد این عرصه شده‌ام. ما اگر بخواهیم به ویژگی‌های تئاتر انقلاب بپردازیم باید زمینه‌های وجودی این تغییرات، مورد پژوهش قرار بگیرد.
وی ادامه داد: جامعه در کلیت خود در سال ۵۶ و ۵۷ شمسی با تمام هنرها از جمله با هنر تئاتر آشنا شد و در کنار آن موضوعاتی به کار گرفته شد که موضوعات روز و مورد نیاز جامعه بود. هر موضوعی که بر صحنه می‌رفت مربوط به مسائل همان روزگار و احوال مردمان بود.
خبری به حضور همه‌ی اقشار جامعه در سال‌های اوج تئاتر انقلاب اشاره کرد و گفت: تئاتر به سوی مردمی شدن در حرکت بود. به این‌گونه است که ما می‌بینیم هم در رویکرد هنرمندی و هم در رویکرد مخاطب مردم حضور دارند. معلمین، دانش‌آموزان و حتی اصناف به وسیله‌ی هنر پیام‌های خود را انتقال می‌دادند. ما در زمان‌های بعد تشکیل گروه‌های هنری را شاهد بودیم.
خبری به مسائل چون افشای پلیدی‌ها، شناخت هنر، دفاع از مظلوم و استقلال‌طلبی را از مسائل مطرح‌شده در تئاتر این دوران خواند و در آخر نیز به جمع‌بندی مطالب گفته‌شده پرداخت.
در پنل سوم از این نشست استاد محمود فرهنگ به عنوان سخنران مطالب مدنظر خود را ارائه کرد.
استاد محمود فرهنگ با بیان اینکه در پنل‌های پیشین درباره تعریف زیبایی‌شناسی صحبت شده است گفت: زیبایی‌شناسی در تفکر انقلاب اسلامی بسیاری از واژه‌هایی را در کتاب‌ها و کلاس‌های درسی تغییر داده و حتی در سال ۱۳۶۱ بحثی پیرامون زیبایی شهادت‌هایی که در جبهه‌ها اتفاق می‌افتاد را داشتیم. این شهادت‌طلبی معنای خیلی از واژگان را دگرگون کرد. اگر ما بخواهیم درباره‌ی تئاتر انقلاب صحبت کنیم ابتدا باید درباره‌ی هنر تراز انقلاب سخن بگوییم چراکه در زمان انقلاب، دفاع مقدس نیز در بطن آن وجود داشت به همین دلیل ما باید به دنبال واژه‌هایی باشیم که این واژه‌ها هنر اندیشمند انقلاب را توصیف کنند.
فرهنگ به مبارزات سلحشوران دفاع مقدس اشاره کرد و هنر را در نشان دادن زیبایی عمل این افراد توصیف کرد. گاهی حتی در مرگ نیز زیبایی‌های بسیاری نهفته است. اینکه بزرگانی برای رسیدن به آرمان‌های بزرگی دست از جان شسته‌اند. دفاع مقدس شالوده آرمان‌هایی است که جوانان به آن جامعه عمل پوشانده‌اند.
وی ادامه داد: ما اکنون به دنبال این هستیم که آیا در حقیقت تئاتر انقلاب توانسته وظایف خود را انجام دهد و آن زیبایی تئاتر انقلاب را بروز دهد یا خیر. در سالیان گذشته در آسمان تئاتر ما، ستاره‌های پرفروغی درخشیده‌اند اما در مقابل پتانسیل‌هایی که در فرهنگ و جامعه وجود دارد جایگاه اصلی خود را کسب نکرده است. تجارب بنده در برگزاری تئاتر در کشورهای مختلف نشان داده است که ایرانی‌های خارج از کشور و حتی غیر ایرانی‌های زیادی در سراسر دنیا و اروپا وجود دارند که مایل به شناخت معرفت و فرهنگ ایرانی هستند. ما می‌توانیم توسط تئاتر ایرانی شناسی، فرهنگ، شهادت و شهادت شناسی را معرفی کنیم اما هنرمندانی که بتوانند به وسیله‌ی زبان نمایش نه با شعار این کار را به سرانجام برسانند بسیار کم هستند. امیدوارم که در سال‌های آینده توجه بیشتری به این توانایی هنر و تئاتر صورت گیرد و هنرمندان بیشتری علاقه به معرفی فرهنگ ایرانی داشته باشند.
در بخش پایان وبینار، آقایان؛ محمود فرهنگ، هوشنگ توکلی و محمدعلی خبری که پیرامون آخرین مبحث جناب فرهنگ (چرا تئاتر انقلاب اسلامی تا به الآن به موفقیت نرسیده است) پرداختند و عواملی چون: عدم برنامه‌ریزی و نظارت مسئولان و مدیران مربوطه،
ساختار آموزش کشور، عدم‌حمایت کافی از دلسوزان و افراد فعال و هنرمند و متخصص عوامل تأثیرگذار در این زمینه دانستند.
در پایان نشست به سؤال‌های مطرح‌شده از سوی شرکت‌کنندگان پاسخ داده شد و فرزاد معافی غفاری به جمع‌بندی مطالب مطرح‌شده در نشست پرداخت.
انتهای پیام/
نظر شما