به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، «برادران قلعه فراموشان»، «شب‌های سفید» و «مطبخ»، عنوان سه اثر از تولیدات دفتر هنر و ادبیات اسارت حوزه هنری هستند که به تازگی توسط انتشارات سوره مهر منتشر و رونمایی شدند.

مطبخ

در ابتدای این مراسم داوود امیریان درباره کتاب «مطبخ» نوشته حسن و حسین شیردل گفت: شروع کار من با ادبیات اسارت بود. سال ۶۹ وارد دفتر ادبیات اسارت شدم و ۴۰ تا ۵۰ کتاب اولیه این دفتر را من نوشتم. اسارت دوره‌ای عجیب و پر چالش بود که من علاقه داشتم آن را تجربه کنم. عنوان «مطبخ» برای من بسیار جذاب بود، چرا که تاکنون درباره آزادگان بسیار کار شده اما اغلب نگاه‌ها شعاری و کلی بوده و کمتر به جنبه‌های پنهان اسارت پرداخته‌اند.

وی افزود: عراقی‌ها به هیچ آیینی پایبند نبودند، راحت می‌کشتند و شکنجه می‌کردند و به قرارداد ژنو هم توجهی نداشتند. اسارت ما با آنچه در فیلم‌ها نشان داده می‌شود تفاوت زیادی دارد؛ شرایط اسرا سخت و طاقت‌فرسا بود و آن‌ها حتی حق ورزش کردن یا داشتن کاغذ و قلم نداشتند. تنوع غذایی نیز وجود نداشت. من در این کتاب دنبال نگاهی تازه بودم و احساس کردم می‌توانم چنین چیزی را پیدا کنم. برادران شیردل زحمت زیادی کشیدند. این کتاب به جنبه‌هایی از اسارت می‌پردازد که پیش از این کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. اسارت بسیار سخت بود و خیلی شبیه چیزی که امروز در فیلم‌ها ساخته می‌شود نبود. بسیاری از اسرا در اسارت می‌ترسیدند و هر کس آستانه تحمل و گنجایش متفاوتی داشت.

حسن شیردل نویسنده «مطبخ» نیز افزود: این سومین کتاب ما درباره اسارت است. پیش از این «شب موصل» و «یوحنا» را کار کردیم.

وی با اشاره به اینکه مازندران با ۳۳۰۰ اسیر یکی از مناطق مهم است عنوان کرد: متأسفانه بعد از این همه سال هنوز جایی برای بازگو کردن خاطرات اسارت وجود ندارد. یکی از اسیران به نام رمضان‌پور سال‌ها خانه‌نشین بود و خاطراتش را حتی به خانواده‌اش نگفته بود. مصاحبه با او کار بسیار سختی بود، انگار او را سال‌ها در اتاقی قرار داده بودند و حالا بعد از ۳۰ سال با او مصاحبه می‌کردیم. این مصاحبه‌ها حدود ۱۶ ساعت طول کشید و کار تدوین و ساده‌نویسی آن پنج ماه به طول انجامید.

شب‌های سفید 

در ادامه این مراسم حسین قربان‌زاده نویسنده «شب‌های سفید» گفت: بیشتر کتاب‌هایی که در حوزه جنگ نوشته‌ام مدیون آقای ناطق هستم. همسر من خواهر شهید است و هر بار که درباره جنگ می‌نویسم تحت تأثیر قرار می‌گیرم. من خودم جبهه نرفته‌ام اما حس می‌کنم به نوعی در جنگ بودم.

وی ادامه داد: در این کتاب سراغ چند تن از اسیران رفتیم که یکی از آن‌ها، آقای طالبی بود که تا دو سال خانواده‌اش نمی‌دانستند که او زنده است و برایش مراسم ختم گرفته بودند. نعمت بزرگی است که اسیران حافظه خوبی داشته باشند، چون بسیاری از راویان خاطرات کلی می‌گفتند که برای کتاب مناسب نبود.

قربان‌زاده تاکید کرد: «شب‌های سفید» اشاره به ۸ سالی دارد که اسرا آسمان را نمی‌دیدند و نام کتاب به همین دلیل انتخاب شده است.

در ادامه مصطفی محمدی منتقد این نشست گفت: جنگ پر از ریزه‌کاری‌هایی است که تنها کسانی که در آن حضور داشتند می‌توانند درک کنند. اسارت سخت‌تر از مرگ است زیرا اسیر نه زندانی است، نه بلاتکلیف و نه اعدامی، بلکه همه این‌ها همزمان است.

وی افزود: بیشتر اسرا جوان بودند و این برای آن‌ها نوعی مرگ زودرس بود. خاطره‌نویسی بسیار دشوار است و باید زمان بگذرد تا بتوان خاطرات را بازگو کرد. رمان و خاطره تفاوت دارند؛ رمان می‌تواند پرسش ایجاد کند اما مستند و تاریخ شفاهی باید پاسخگو باشد. در برخی بخش‌های کتاب ردپای نویسنده دیده می‌شود که به اثر ضربه زده است. بسیاری از اسرا سال‌ها بعد نیز فکر می‌کردند در معرض شکنجه هستند و این برای آن‌ها بسیار سخت بود.

برادران قلعه فراموشان

ساسان ناطق نویسنده «برادران قلعه فراموشان» بیان کرد: هر رزمنده‌ای وقتی جنگ تمام می‌شود زخمی در وجود خود دارد و اگر این خاطرات منتشر نشود، کوتاهی کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه هنوز صدمات جنگ ادامه دارد و باید درباره آن نوشت عنوان کرد: «برادران قلعه فراموشان» روایت سربازی است که اسیر شده و سختی‌های خود را بازگو می‌کند. نوع روایت اسارت گاهی ضعف‌هایی دارد زیرا ما قبلاً به اندازه کافی به آن نپرداخته‌ایم. یکی از بزرگترین نشانه‌های وطن دوستی در اسارت است که خودش را نشان می‌دهد.

ناطق تاکید کرد: همه این‌ اسرا برای سه کلمه خاک، خانه، خانواده به جنگ رفتند و اسیر شدند. در دو سال فعالیت دفتر ادبیات اسارت، نزدیک به ۱۰ اثر منتشر شده که دو اثر رمان و دو اثر مربوط به همسران آزادگان است که در نبود این عزیزان خانه و خانواده را حفظ کردند.

انسانی‌ترین گونه ادبیات جنگی

در پایان این مراسم مرتضی سرهنگی روزنامه‌نگار و پژوهشگر ادبیات پایداری گفت: انسانی‌ترین گونه ادبیات جنگی، ادبیات اسارت است. خوشحالم که بعد از سال‌ها این ادبیات صاحب دفتر مستقل شده است. ما امیدی به حمایت دولتی نداریم، اما حدود پنج میلیون نامه رد و بدل شده میان اسرا و خانواده‌ها گنجینه‌ای ارزشمند است. ما تاکنون حدود ۱۲ هزار نامه جمع‌آوری کرده‌ایم که سند محکمی از جنگ است.