به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، قدمعلی سرامی در این جلسه از نشست «سعدی‌خوانی» به تحلیل و تفسیر افکار و اندیشه‌های خیام پرداخت و به اهمیت سخنان این شاعر و فیلسوف بزرگ ایرانی اشاره کرد.

سرامی در ابتدای سخنان خود گفت: خیام یکی از اندیشمندان ایرانی است که قدر نیستی را هم می‌داند. بیشتر اندیشمندان قدر وجود را می‌دانند. مثلاً مولوی می‌گوید:

جمله عالم زین غلط کردند راه

کزعدم ترسند و آن آمد پناه

اما خیام در رباعی‌ای می‌گوید:

گویند کسان بهشت با حور خوش است

من می‌گویم که آب انگور خوش است

این رباعی نقد به دنیای فانی و موهومات است و به ارزش لحظات زندگی و احساسات انسانی می‌پردازد.

وی سپس به توضیح یکی دیگر از ابیات خیام پرداخت:

خیام اگر ز باده مستی خوش باش

با ماهرخی اگر نشستی خوش باش

چون عاقبت کار جهان نیستی است

انگار که نیستی چو هستی خوش باش

مدرس کلاس «سعدی‌خوانی» در ادامه خاطر نشان کرد: بزرگترین درسی که خیام به همه اصحاب زبان آموخته، این است که سخن هرچه ایجازی‌تر باشد، تأثیرگذارتر است.

 وی افزود: ما با ناخودآگاه جمعی به خیام متصل هستیم و حتی اگر اسم او را ندانیم، با خیام زیست می‌کنیم و می‌اندیشیم.

در بخش بعدی این نشست سرامی به اندیشه‌های فردوسی اشاره کرد و گفت: فردوسی معتقد است که چیزی جز شادی از زندگی نصیب انسان نمی‌شود. حتی اگر علم یاد بگیرید، در نهایت این شادی است که به شما کمک می‌کند تا در برابر رنج‌ها مقاوم باشید.

ایجاز در سخن خیام و فرهنگ عامه

این استاد ادبیات در ادامه تأکید کرد: خیام یکی از بزرگترین سخن‌سنج‌های تاریخ است که هنر ایجاز را از فرهنگ عوام آموخته است.

وی افزود: در فرهنگ عوام، برای اینکه مفهومی به راحتی در ذهن بماند، از ایجاز استفاده می‌شود. خیام نیز این هنر را به خوبی در رباعیات خود به کار برده است. به طور مثال، یکی از نمونه‌های ایجاز را می‌توان در این رباعی یافت:

شب شنبه ز کرمون بار کردم

خطا کردم که پشت بر یار کردم

رسیدم بر لب آب صفاهان

نشستم گریه بسیار کردم

سرامی همچنین به تاثیر ادب عامیانه در شعر خیام اشاره کرد و گفت: خیام به خوبی از این فرهنگ استفاده کرده و آن را به شعرهای خود منتقل کرده است.

حضور خیام در فرهنگ عامه

در ادامه این نشست عباس قنبری، استاد دانشگاه فرهنگیان با اشاره به تأثیر و نفوذ خیام در فرهنگ عامه اظهار کرد: شعر خیام در تمامی لایه‌های اجتماعی و فرهنگی مردم نفوذ کرده است. از دیوارهای آرامستان‌ها تا اسکناس‌ها، رباعیات خیام همیشه با مردم بوده‌اند. حتی اگر مردم اسم او را ندانند، ولی به نوعی با خیام زندگی می‌کنند.

سرامی در پایان گفت: یکی از بزرگترین دانسته‌های خیام این است که باید گاهی بپذیریم که نمی‌دانیم. خیام به خوبی از این مفهوم استفاده کرده و آن را در زندگی خود به کار برده است. در فرهنگ عامه نیز این «نمی‌دانم» به عنوان یک اصل مهم شناخته می‌شود.

در نهایت، وی با اشاره به گفته‌های ابن‌یمین در مورد آگاهی و ناآگاهی، خاطرنشان کرد:«نمی‌دانم» اولین گامی است که باید در مسیر دانایی برداشت، زیرا ندانستن پایان‌ناپذیر است.

بیشتر بخوانید:

طرح ماجرای نامه به قدر خان در بیستمین بیهقی‌خوانی