به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، تیمور آقامحمدی که مجری کارشناس این نشست بود، در ابتدای جلسه با اشاره به اینکه برگزارکنندگان جشنواره داستان و شعر انقلاب برای دوره بعد در حال طراحی کارگاه‌های متنوعی هستند که در استان‌ها برگزار شود گفت: یک نویسنده چه امکان‌هایی پیش‌روی خود دارد و به چه چیزهایی می‌تواند بیندیشد و از آن‌ها بنویسد؟ آیا می‌توان بین دغدغه‌های شخصی و موضوعات جشنواره نسبت برقرار کرد؟ طرح پرسش‌هایی از این دست ما را به راهکارهای زیادی می‌رساند.

بهزاد دانشگر دبیر سیزدهمین جشنواره داستان و شعر انقلاب در ابتدای این جلسه از نویسندگان و شرکت‌کنندگان در این کارگاه خواست تا از دو زاویه به مباحث مطرح‌شده در این کارگاه توجه کنند؛ اول آنکه وی مدیر دفتر ادبیات داستانی مرکز آفرینش ادبی حوزه هنری است و به‌عنوان دبیر جشنواره به طرح موضوعات می‌پردازد و دوم آن‌که در مقام یک نویسنده تعداد زیادی از رمان‌های راه‌یافته به بخش نهایی جشنواره را مطالعه کرده و از موضوع اکثر داستان‌ها آگاهی دارد.

عوامل قطع ارتباط با مخاطب

وی با اعلام این‌که به‌واسطه پروژه‌هایی چون «باغ رمان ایرانی»، «رمان دینی» و آثاری که به دفتر ادبیات داستانی می‌رسد، طی چند ماه اخیر، پیرنگِ ۲۰۰ رمان را خوانده اظهار کرد: حس می‌کنم در فضای داستان‌نویسی همه افراد، دغدغه چگونه‌گفتن و فرم را دارند و نه دغدغه این‌که چه می‌خواهند بگویند. این به معنای مهم نبودن فرم و جذابیت داستان نیست؛ بلکه عدم وجود ماجرا و تعلیق، سبب قطع ارتباط با مخاطب می‌شود.

دبیر سیزدهمین جشنواره داستان و شعر انقلاب تأکید کرد: اینکه کتابی ۵ یا ۱۰ سال مخاطب دارد یا روایتی بیش از ۱۰ سال است که زنده است، دلیلش وجود یک ماجرای جذاب است. گاه افراط در فرم‌گرایی و روایت‌های پیچیده باعث می‌شود که مخاطب ارتباطش را با داستان از دست دهد و من فکر می‌کنم وضعیت ادبیات داستانی با مخاطبان چنین شرایطی دارد؛ شاید همه ما در آن مقصر باشیم یعنی مخاطب هم به سهل‌پسندی، راحت به‌دست‌آوردن و بی‌حوصلگی نسبت به تفکر روی آورده است.

وی در سخنانش بر این نکته تأکید کرد که فرم‌گرایی افراطی و این‌که مخاطب حس کرده با زبانی با او صحبت می‌شود که نمی‌فهمد باعث قطع ارتباط با داستان طی سال‌های اخیر شده است.

در حال گم شدن در تاریخ هستیم

دانشگر پس از خواندن پیرنک تعدادی از رمان‌ها که موضوعات تاریخی دارند گفت: حتی یک رمان غیرتاریخی نداریم که مربوط به ۱۰ سال اخیر باشد. ما در حال گم‌شدن در تاریخ هستیم و وضعیت داستان امروز کاریکاتورگونه است و ۸۰ درصد آثار باغ رمان ایرانی تاریخی است.

ضرورت شناسایی مسائل جامعه

وی خطاب به حاضران در سالن اوستا ضرورت توجه به مسائل جامعه، شناسایی مسائل موجود و توجه به مسائل قومی، ملی و فرهنگی را یادآوری کرد و در ادامه این سؤال را طرح کرد که مهمترین خطر امروز جامعه چیست؟

در ادامه شرکت‌کنندگان در کارگاه  به مواردی چون گسست فرهنگی و شکاف انسانی به عنوان مهمترین خطر امروز جامعه اشاره کردند.

انقلاب، یک جریان است

مدیر دفتر ادبیات داستانی مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری در بخش دیگری از این نشست گفت: انقلاب حادثه نبود بلکه یک جریان و روخانه است؛ ذات انقلاب یک جریان مداوم است و هر روز به یک صورت است و در هر جغرافیا یک شکل متفاوت می‌تواند داشته باشد. بنا به موقعیت، تعریف آدم‌هایی که باوری به گذشته و امروز دارند و به درکی از کار انقلابی رسیده‌اند، این است که انقلاب امری پویا است.

وی با تأکید بر ضرورت پرداختن به موضوعاتی چون همسران شهدای مدافع حرم افزود: هر موضوعی که می‌خواهید بنویسید باید بدانید که برایتان فرش قرمز پهن نکرده‌اند و ممکن است در حین کار مدام جواب سربالا بگیرید یا کم‌محلی ببینید؛ اما مطمئناً با پیگیری به اطلاعات خوبی برای نوشتن دست پیدا خواهید کرد.

دانشگر دوقطبی‌بودن جامعه را مهمترین تهدیدکننده آن دانست و در ادامه بحث اهمیت واردکردن تخیل در داستان را مطرح کرد.

دبیر سیزدهمین جشنواره داستان و شعر انقلاب افزود: در دنیا ناداستان به‌عنوان فرم ادبی پذیرفته شده است. خاطره را در مدل روایت به‌شکلی می‌نویسند که جذابیت داشته و از تعلیق برخوردار باشد و به عبارتی داستان روح داشته باشد. خاطره‌نویسی به‌گونه‌ای است که ممکن است ارزش ادبی داشته یا نداشته باشد.

چیزی را بنویسید که تجربه زیسته شما باشد

وی همچنین خطاب به نویسندگان جوان حاضر در این کارگاه گفت: چیزی را بنویسید که تجربه زیسته شما باشد و باور مخاطب را تغییر دهد؛ به‌گونه‌ای که پس از خواندن کتاب بگوید پس از مطالعه این اثر دچار تحول شده است. اگر تجربه شما به‌قدری خاص است که به آدم‌ها روحیه می‌دهد و جنگندگی آنها را بالا می‌برد آن داستان را بنویسید. در این‌جا یک سؤال مطرح است و آن هم این است که داستان نوشتن هدف است یا داستان‌نویسی یک ابزار است؟

دانشگر ادامه داد: همه حرف‌ها را نمی‌توان در داستان گفت پس باید بیرون داستان گفته شود. مهم این است که این حرف در چه ظرفی قرار گیرد و بعد به سراغ آن بروید.