تعریف ارزیابی تأثیرات اجتماعی

در ابتدای نشست هادی برغمدی به پیشینه ارزیابی تأثیرات اجتماعی پرداخت و تعریفی از ارزیابی تأثیرات اجتماعی ارائه داد و گفت: اتفاق خوبی که در سال‌های گذشته افتاده  تلاشی است که برای پیوند صنعت و دانشگاه صورت گرفته است. صنعت تلاش کرده تا از تحقیقاتی که در دانشگاه صورت می‌گیرد استفاده کند و از طرف دیگر دانشگاه دنبال این بوده که مفاهیم و دانش را به صنایع مختلف از جمله صنعت مسکن، آب، برق، خودرو و خیلی صنایع دیگر منتقل کند و این تلاش دائمی بوده است. پیش از این رویکرد در مدیریت شهرداری تهران استفاده از رشته‌های علوم پایه و مهندسی در شهرداری تهران بیشتر بوده است و در کل بیشتر با داده‌های سخت سروکار داشتند و اگر هم از رشته‌های دیگر مثل جغرافیا و اقتصاد استفاده می‌شده بسته به شرایط و اقتضا بوده است. ارزیابی تأثیرات اجتماعی بین رشته‌ای و شبیه آینده پژوهی است. از تمام روش‌ها و رشته‌ها استفاده می‌کند که به برنامه خودش که پیش‌بینی آینده است برسد و غلبه‌اش در حوزه اجتماعی بیشتر از سایز رشته‌ها است.

ویژگی

مدیر مرکز ارزیابی تأثیرات اجتماعی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در ادامه با بیان اینکه ارزیابی تأثیرات اجتماعی کمی متفاوت با پژوهش‌های متعارف است؛ افزود: ارزیابی تأثیرات اجتماعی علاوه بر ارائه راهکار کمک می‌کند تا این راهکارها اجرایی شود. ارزیابی تأثیرات اجتماعی همه تأثیرات را خواسته و ناخواسته را بررسی می‌کند و در دنبال این نیست کارفرما و حامی پروژه دنبال چیست. بررسی می‌کند یک پروژه شهری چه تأثیرات مثبت و منفی می‌تواند داشته باشد. البته همیشه سراغ پروژه نمی‌رود می‌تواندسیاست، برنامه یا یک طرح باشد. به طور کل چند ویژگی دارد: اول: محورش علوم اجتماعی است دوم: پژوهش بین رشته‌ای است سوم: در همه مراحل وجود دارد ازایده تا اجرا چهارم: دنبال پیش‌بینی آینده است پنجم: راهکار ارائه می‌دهد.

گام‌ها

هادی برغمدی به تجربه‌اش در شهرداری تهران اشاره کرد و گفت: شهرداری تهران بر حسب تجربه ارزیابی تأثیرات اجتماعی را در ۶ گام برای دیگر نهادها پیشنهاد می‌کند.

گام اول: توصیف اقدام که قراره چه اتفاقی بیفتند. گام دوم: رویکردهای نظری. گام سوم: توصیف سیمای اجتماع. گام چهارم: دامنه‌یابی می‌کنیم. گام پنجم: رؤیت تأثیرات. گام پنجم‌: برآورد تأثیرات

گام ششم: نظام تأثیرات که برآورد ارزیابی تأثیرات اجتماعی است. که بعداز ارزیابی می‌گوید چکار کنی که این تأثیر منفی رخ ندهد که می‌تواند اجتنابی، تعدیلی و جبرانی باشد. ارزیابی تأثیرات اجتماعی خروجی‌ها را بررسی می‌کند. چیزی که برایش مهم است تغییرات بلند مدت و در گذر زمان است

.

در شهرداری تهران

برغمدی از تاریخچه ارزیابی تأثیرات اجتماعی در شهرداری تهران اینطور گفت: شهرداری تهران سال ۸۶ مصوبه‌ای در شورای شهر تصویب و شهردار وقت را مکلف می‌کند که برای تمام پروژه‌های شهری پیوست اجتماعی انجام بدهد. در متن مصوبه به صراحت تأکید شده که در حوزه اجتماعی تمرکز ویژه‌ای شود و از قضا اشاره شده که این ارزیابی تأثیرات اجتماعی در سه مرحله قبل، حین و پس رخ دهد.

شهرداری تهران هم از سال ۸۶ کارهای متعددی برای مفاهیم ترویج انجام داده و شروع به تدوین یکسری دستورالعمل‌ها کرده است. از جمله سال ۸۹ همایش ملی ارزیابی تأثیرات اجتماعی را برگزار کرد که با حضور کارشناسان از کشورهای خارجی واقعاً بین‌المللی بود. ماحصلش این همایش ۴ جلد مقاله بود که شهرداری منتشر کرد و همچنین از تألیف و ترجمه در حوزه ارزیابی تأثیرات اجتماعی حمایت کرد.

یکی از مؤسساتی که خیلی جدی به ارزیابی تأثیرات اجتماعی پرداخته شهرداری تهران است. تاکنون ۵ کتاب در این زمینه با مشارکت شهرداری تهران منتشر شده است حدود ۷۰۰ نفر در ۵۰ کارگاه در این زمینه دوره دیدند تا در پروژه‌های شهرداری کار ارزیابی را انجام دهند. ۳ شماره مجله جامعه امروز منتشرکرد و نزدیک به هزار طرح در قالب ارزیابی تأثیرات اجتماعی انجام شده است.

تأثیرات

وی تأثیرات ارزیابی تأثیرات اجتماعی را در سه حوزه تقسیم‌بندی و اینطور تشریح کرد: ۱-نهادینه کردن مفهوم توسعه پایدارشهری، ۲- اصلاح و تعدیل اقداماتی که در شهر تهران رخ داده و ۳-توانمند کردن ذی نفعان که با این فضا ارزیابی تأثیرات اجتماعی درگیر بودند.

برغمدی با بیان اینکه یکی از از ابزارهایی که می‌تواند به حکمرانی خوب شهری منجر شود ارزیابی تأثیرات اجتماعی است. تأثیرات دیگری از ارزیابی تأثیرات اجتماعی را برشمرد: ارزیابی به عدالت اجتماعی هم کمک می‌کند. کمک به تصمیم‌سازی می‌کند تا مدیر شهری تصمیم‌گیری کند. اعتماد اجتماعی را افزایش می‌دهد و در پی آن مشارکت اجتماعی افزایش پیدا می‌کند. از هدررفت پول و منابع جلوگیری می‌کند. همچنین توجه به ذینفعان در اجرای طرح‌ها و پروژه‌های شهری، تحقق هدف‌های اجتماعی پروژه، کاهش آثار نامطلوب پروژه‌های توسعه‌ای، تسهیلگری در ارتباط مردم و مدیریت شهری و در تبدیل شهرداری به نهادی اجتماعی ارزیابی خیلی مؤثربوده است. افزایش آگاهی در مدیریت شهرداری تهران اتفاق افتاده است. در حوزه اجتماعی آگاهی مدیران و کارشناسان شهری را افزایش داده است هم در بدنه شهروندی هم در بدنه مدیریت شهرداری حساسیت ایجاد کرده است. یک کار دیگر ارتباط بین حامیان و دی نفعان بوده که این تسهیلگری شهروندی در شهروندان افزایش آگاهی نسبت به طرح‌ها را در پی خواهد داشت.

به طور کل ارزیابی تأثیرات اجتماعی در حوزه‌های متعدد مؤثر بوده و به مسئولان در تصمیم‌گیری خردمندانه کمک می‌کند.

در ادامه نشست مهمان به سؤال‌های مطرح شده از سوی شرکت‌کنندگان در نشست پاسخ داد.