به گزارش روابط عمومی حوزه هنری؛ درابتدای این نشست محمود حبیبی کسبی، ‌شاعر و رئیس گروه ادبیات عاشورایی حوزه هنری گفت: صائب تبریزی شاعری بود که بسیاری از ما سبک اصفهانی و یا به تعبیری سبک هندی را با او می‌شناسیم. او شاعریست که به نوعی کمال طرز تازه یا سبک تازه اصفهانی را در اشعارش می‌بینیم.

صائب شاعری پرکار و پر شعر

وی افزود: صائب شاعری بسیار پرکار و پر شعر بوده است. نکته جالبی که درباره او وجود دارد این است که تقریبا همه اشعارش که نزدیک به صد هزار بیت است، غزل بوده و 17 - 18 قصیده و یک مثنوی نیمه کاره هم در دیوانش وجود دارد.

زبان روان و ساده

در ادامه این نشست، ناصر فیض مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی گفت: قطعا می‌دانید که ما سه سبک عمده در شعر فارسی داریم. سبک خراسانی و یا سبک ترکستانی، سبک عراقی و سبک اصفهانی یا سبک هندی. یکی از نماینده‌های اصلی شعر با سبک اصفهانی صائب تبریزی بوده است.

وی یادآور شد: صائب تبریزی در بین همه شاعرانی که با سبک اصفهانی شعر می‌سرودند، شناخته‌تر و مشهورتر است. می‌توان گفت برای این امر دو دلیل وجود داشته است. اول به دلیل اینکه این شاعر برجسته پر کار بوده است و دلیل دومی که می‌توان بدان اشاره کرد، زبان روانی که اشعارش داشته و بطور گسترده‌ای دست به دست می‌شده است.

وی بیان کرد: به دیگر سخن می‌توان گفت صائب تبریزی را سعدی سبک اصفهانی یا هندی است، به جهت آنکه اشعارش زبان روانی داشته است، البته این بدان معنا نیست که مشخصه‌های زبان سعدی در اشعارش وجود داشته، بلکه بدان معناست که اشعارش به گونه‌ای بوده که حداقل در لایه اولیه شهرهایش نیازی نیست که ما علم خاصی برای درکش داشته باشیم، زیرا زبان بسیار روانی داشته است.

استفاده ضرب المثل در سبک هندی

فیض عنوان کرد: زبان صائب زبانی است که بیشتر با نشانه و سمبل‌های زندگی روزمره مردم سرکار داشته است. به همین دلیل اشعارصائب کاربردی بوده است. به طور مثال می‌بینیم که از ابیات صائب در ضرب المثل‌ها استفاده می‌شود. می‌توان گفت یکی از ویژگی‌های سبک هندی هم همین بوده که در آن ضرب المثل وجود دارد. دلیل آن نیز این بوده که به زندگی روزمره مردم، اتفاق‌ها و رفتارهای فردی و اجتماعیشان نزدیک بوده است. می‌توان گفت صائب بیشتر در اشعارش به مسائل زندگی پرداخته تا به مسائل فلسفی. دقیقا برعکس بیدل دهلوی. وقتی شعرهای بیدل را می‌خوانیم مانند یک فیلسوف و عارف او را می‌بینیم.

 وی یادآور شد: به تعریف دقیق‌تر، سبک هندی را با صائب تبریزی می‌شناسیم، به جهت آنکه بیشتر در زندگی ما حضور دارد، به رفتارهای ما کاملا اشاره دارد و به جهت استفاده مدام در زبان عامیانه به ضرب المثل تبدیل می‌شود.

مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی ادامه داد: از دیگر ویژگی‌های سبک اصفهانی بحث محسوس و نامحسوس است. به بیان ساده‌تر در یک مصرع معمولا به چیزی اشاره می‌شود که صورت است و در مصرع بعدی به چیزی اشاره می‌شود که معنا است و در نهایت نتیجه‌گیری می‌شود.

فیض اظهار داشت: از ویژگی‌های دیگر سبک هندی که می‌توان بدان اشاره کرد این است که از معمولی‌ترین کلمات در شعرها استفاده می‌شود، به طوریکه آنقدر این ماجرا دامنه گسترده‌ای پیدا می‌کند که سبک هندی زیر سوال می‌رود. به دیگر سخن نازک خیالی بیش از اندازه در این سبک وجود دارد. شاعر در این سبک بیشتر به دنبال مضمون است و شعر در مرحله دوم مورد اهمیت قرار می‌گیرد.

 وی ادامه داد: درست است که یکی از ویژگی‌های اصلی شعر مضمون است اما نه تا آنجایی که از اهمیت شعر کاسته شود. به این دلایل سبک هندی مخالفان و موافقان خود را داشته و کسانی که در این سبک موفق شده‌اند، دیگر شاعران را پیرو خود کرده‌اند که مشخص‌ترین آن صائب تبریزی بوده است.

صائب تبریزی شاعری مستقل

علی داودی، مدیر دفتر شعر مرکز آفرینش‌های ادبی نیز در این نشست گفت: در هر کدام از سبک‌های ادبی، احوالاتی بر زندگی ایرانیان حاکم بوده است؛ در دوره خراسانی، نگاه به جهان طبیعی و بیرونی است. بعد از یورش مغول به ایران، ایرانیان زندگی دیگری برگزیده و پناه می‌برند به عالم درون، خانه‌ها و معابد. رشد و توسعه فضاهای مذهبی، دینی و عرفانی حاصل آن دوره است و شعرهای آن دوره که نماینده هایش کسانی همچون «حافظ» بوده‌اند. بعد از آن دوره یک نیمه دوره‌های گذرایی مانند دوران مکتب «واسوخت» وجود دارد و در نهایت بعد از دوره «واسوخت»انسان از آن شرایط عملا بیرون می‌آید و نگاهش خیلی هوشمندتر می‌شود که مشخصه‌اش دوره سبک اصفهانی بوده است.

وی افزود: در روزگار صفویه به «شعر» توجهی چندانی نمی‌شد و بدین سبب اکثر شاعران از ایران رفتند اما صائب ماند و با حکومت صفویه کنار آمد. می‌توان گفت صائب تبریزی شاعری مستقل بوده است.

داوی عنوان کرد: از ویژگی‌های سبک هندی که صائب سرآمد آن بود این است که با مخاطبان عمومی حرف می‌زند، زبان ساده و محتوای آن عمومی، عام و اخلاقی بوده و شکل اشعار مضمون پردازی و تک بیتی بوده است. می‌توان گفت سبک هندی به روزترین و مدرترین نوع شعری است که در تاریخ ما شکل گرفته است با انسان روی زمین حرف می‌زند و سعی می‌کند یک حرف ساده‌ای که مربوط به زندگی است را در یک قالب هنری بیان کند.

مدیر دفتر شعر مرکز آفرینش‌های ادبی یادآور شد: یکی از دلایلی که باعث شد شاعران سبک هندی همچون صائب تبریزی که بسیار سرشناس بوده کم رنگ شوند، این بود که سبک «بازگشت ادبی» شکل گرفت که در قصیده به سبک خراسانی و در غزل هم به مکتب عراقی رجوع داشته و سبک اصفهانی دراین میان از بین رفت.

انتهای پیام/