سومین نشست از سلسله نشست‌های اندیشکده ادبیات پایداری با موضوع «هویت ملی، زبان و ادبیات فارسی، ادبیات انقلاب اسلامی» با حضور غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، سومین نشست از سلسله نشست‌های اندیشکده ادبیات پایداری با موضوع «هویت ملی، زبان و ادبیات فارسی، ادبیات انقلاب اسلامی» با حضور غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدرضا سنگری ریاست اندیشکده ادبیات پایداری، علیرضا کمری عضو هیئت امنای اندیشکده ادبیات پایداری و مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری و جواد کامور بخشایش دبیر اندیشکده ادبیات پایداری و اعضای هیئت امنای اندیشکده ادبیات پایداری، در سالن طاهره صفارزاده برگزار شد.
در ابتدای جلسه محمدرضا سنگری با مرور موضوعات مطرح شده در دو جلسه پیشین ضمن عرض تسلیت به محمدرضا دادبه اعلام کرد که این استاد برجسته به دلیل درگذشت برادرشان در این جلسه حضور ندارند. سپس از حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی دعوت کرد به بیان سخنان خود در موضوع هویت ملی و زبان و ادبیات فارسی بپردازد.
حداد عادل در بخش آغازین سخنان خود به معنی واژه هویت اشاره کرد و گفت: هویت یک موضوع مهم فلسفی است و اگر بخواهیم درباره آن توضیحی ارائه دهیم باید بگوییم که تعریف هویت یعنی هر چیزی خودش، خود آن است. هویت یک اصل عقلی است. هر چند بسیاری از زبان شناسان و ادبیان میان واژه زبان و ادبیات تفاوت‌هایی قائل می‌شوند، اما باید بگویم که در این جلسه معنی زبان و ادبیات یکسان تعریف شده و هر دو بر اساس یک رویکرد به‌کار گرفته می‌شود. زبان‌شناسان گونه هنری زبان را ادبیات می‌دانند و رکن هنر در ادبیات اصلی مهم و تعیین‌کننده است.
وی ادامه داد: بخشی در هویت داریم که به هویت فردی و جمعی تقسیم می‌شود. هویت لایه‌هایی از جمله شناسنامه، خصوصیات جسمانی و شخصیت فرد را دارد. برخی هویت‌ها به چیستی و بعضی به کیستی جواب می‌دهند. در کنار آن هم یک هویت جمعی داریم. اگر حافظه را در هویت فردی تعریف کنیم همان مقوله اگر در هویت جمعی وارد شود به تاریخ تبدیل می‌شود و اگر عادت را در سطح جامعه و هویت جمعی کنکاش کنیم به سنت خواهیم رسید. اما به‌طور خاص واژه زبان چه در هویت فردی و چه در هویت جمعی معنایی یکسان دارد و همین مسئله است که زبان فارسی را از سایر زبان‌ها متفاوت می‌کند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: سال‌های زیادی است که درباره فرهنگ تأمل می‌کنم. من فرهنگ را شخصیت جمعی می‌دانم. این نحوه نگاه به ما امکان می‌دهد که هم فرهنگ و هم شخصیت را بهتر بشناسیم. با تجزیه و تحلیل دخیل در شخصیت افراد می‌توانیم نظایر آن را در جامعه بیابیم. از این رو زبان ما با فرهنگ رابطه دارد و فرهنگ هویت ملی ماست.
حداد عادل با اشاره به نقش زبان در هویت جمعی افزود: باید نقش زبان را در شخصیت فرد به یاد بیاوریم. آن را بزرگ کنیم و به جامعه تسری دهیم. قطعاً یکی از عناصر معرفی کننده ما به جهانیان زبان فارسی است. من زبان را ظرف فرهنگ می‌دانم. بسیاری زبان را آینه فرهنگ می‌دانند، اما باید اشاره کنیم که آینه همه چیز را بدون دخل و تصرف نشان می‌دهد، یعنی بازتابی بدون تغییر است، اما من زبان را ظرف فرهنگ می‌دانم، ظرف در عین حفظ مظروف به آن شکل هم می‌دهد، گاهی مظروف به دلیل ارزشی که دارد در ظرفی گرانبها حفظ می‌شود و دقیقاً این همان کاری است که زبان فارسی برای حفظ فرهنگ ناب ایرانی انجام می‌دهد. گاهی یک واژه خودش شعر است. به عنوان مثال در زبان انگلیسی راه شیری را برای کهکشان قرارداد کرده‌اند، زیرا اگر در دل کویر باشید گوشه‌ای از آسمان را مشاهده می‌کنید که همانند یک خط سفید شیری آسمان را روشن کرده است. اما در زبان فارسی به آن کهکشان می‌گویند، یعنی جایی که خوشه‌های زرین کاه ریخته شده است.
وی ادامه داد: این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که چقدر فرهنگ در زبان نقش دارد و قدرت فکر و نگاه مردم را در خود نگاه می‌دارد. در مثالی دیگر باید بگویم که عرب‌ها به دلیل گرمای زیاد شبانه در دل صحرا سفر می‌کردند، برای هدایت کاروان‌ها ستون‌های بلندی وجود داشته که در بالای آن آتش درست کرده و کاروان‌ها با دیدن نور آتش به مسیر درست هدایت می‌شدند. به آن ستون‌های بلند منار می‌گویند که اسم مکان است، به معنی محل نگهداشت آتش، همان ستون‌ها در ایران برای بنای مساجد گلدسته نامیده می‌شود که همانند یک دسته گل تشبیه شده است. این مثال‌ها نشان می‌دهد که تا چه اندازه زبان و فرهنگ با هم ارتباطی تنگاتنگ دارند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: زبان فارسی از قالب زبان انگلیسی استفاده نمی‌کند. امروز هر زبانی قالب مخصوص آوایی خودش را دارد. از سوی دیگر زبان کارکرد ارتباطی دارد و با این مقدمه باید بگویم انقلاب اسلامی بدون تردید بزرگ‌ترین تحول سیاسی و اجتماعی دوران زندگی ماست. این موضوع تا حدی اهمیت دارد که می‌تواند از حالت کلی دربیاید و به سؤالات جزئی‌تری خرد شود و هر سؤالش موضوع پایان‌نامه قرار بگیرد.
انتهای پیام/
نظر شما