تئاتر «صحرامرد» با روایت رشادتهای قوم ترکمن و اقتباس از رمان «ماتیخان» نوشته عبدالرحمن اونق، به تهیهکنندگی حوزه هنری استان گلستان و کارگردانی شهروز ایری و نویسندگی اصغر گروسی و شهروز ایری، همزمان با هفته وحدت در تالار فخرالدین اسعد گرگانی استان گلستان روی صحنه رفت. این اثر، همدلی، وحدت و رشادتهای قوم ترکمن در مقابله با استکبار پهلوی و مبارزات آنان در دوران کشف حجاب رضاخانی را به تصویر میکشد و مخاطبان خود را با پیامهای هویت، همبستگی و مقاومت آشنا میکند. این نمایش پس از استقبال گسترده در گلستان، از۱۷ آذرماه در تماشاخانه مهر حوزه هنری تهران روی صحنه خواهد رفت. روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، برای بررسی روند شکلگیری این نمایش و جزئیات اجرایی آن، با شهروز ایری، کارگردان اثر، به گفتوگو نشسته که میخوانید:
آقای ایری، روند شکلگیری نمایش «صحرامرد» و انتخاب شما بهعنوان کارگردان چگونه رقم خورد؟ همچنین بفرمایید چگونه از رمان «ماتیخان» برای این اثر نمایشی اقتباس شد؟
در ابتدا قرار نبود من بهعنوان کارگردان حضور داشته باشم. دوست و هنرمندم، صمد رحیمی، با من تماس گرفت و گفت برای یک تئاتر بومی روی من حساب باز کردهاند. سپس توضیح دادند که بهعنوان کارگردان نمایشنامه «صحرامرد» انتخاب شدهام، نمایشی که اقتباسی از رمان «ماتیخان» است. ابتدا نمایشنامه را مطالعه کردم و سپس رمان ۴۴۰ صفحهای «ماتیخان» را طی یک هفته دوبار خواندم. پس از آن، نمایشنامه را بازنویسی کرده و کار را آغاز کردم.
شما برای انتخاب بازیگران «صحرامرد» سراغ گروهی متنوع از اقوام مختلف رفتید، درعینحال تلاش داشتید فضای ترکمننشین قصه حفظ شود. لطفاً درباره این ترکیب و نقش آن در اصالت اثر توضیح دهید.
از آنجا که ساکن بندر ترکمن هستم و تعداد بازیگران در این شهر محدود بود، به گنبد رفتم و از میان هنرمندان آنجا بازیگران را انتخاب کردم. تمرینات از ۲۰ تیرماه ۱۴۰۳ آغاز شد و سعی کردم بخش زیادی از کاراکترهای ترکمن قصه با حضور بازیگران ترکمن اجرا شوند تا فضای روستای «خیرخوجه» که قصه در آن اتفاق میافتد، بهدرستی بازآفرینی شود.
با این حال، ترکیب بازیگران تنها به ترکمنها محدود نماند و گروه اجرایی شامل اقوام ترکمن، ترک، سیستانی، مازندرانی و گرگانی بود. این تنوع و همدلی نهتنها اجرای «صحرامرد» را شکل داد، بلکه خود به نمادی از وحدت و همبستگی تبدیل شد.
به نظر شما هنر تئاتر چه ظرفیتی برای بازنمایی تاریخ و هویت اقوام ایرانی دارد؟
تئاتر یک هنر جامع است؛ زیرا لباس، موسیقی، نقاشی و معماری در کنار هم قرار دارند. این ترکیب امکان معرفی فرهنگ یک قوم را فراهم میکند. برای مثال، وقتی یکی از تماشاگران میپرسد «این ساز چیست؟» و پاسخ داده میشود «دوتار»، یا وقتی لباسهای رنگارنگ ترکمن روی صحنه دیده میشود، بخشی از هویت ترکمن معرفی میشود. این همان ویژگی تئاتر بومی است که آن را ارزشمند میکند.
«صحرامرد» علاوه بر وجه تاریخی، پیامهایی درباره هویت، همبستگی و مقاومت دارد. مخاطب امروز، بهویژه نسل جوان، چگونه با این مفاهیم ارتباط برقرار میکند؟
در طول ۹ شب اجرای «صحرامرد»، بیشتر مخاطبان جوان بودند، اهل قلم، تفکر و علم. به نظر من، فارغ از موضوع اصلی، جوانان به تاریخ گذشته علاقهمندند و درک زندگی پیشینیان برایشان اهمیت دارد. آنها تلاش میکنند فرهنگهای مختلف، چه ترکمن و چه دیگر اقوام، را بشناسند. هویت هر فرهنگ ریشه در تاریخ دارد و تاریخ هم چیزی جز مقاومت آن فرهنگ در برابر استبداد نیست.
در پایان اگر نکتهای باقی مانده، بفرمایید.
حرف خاصی نیست، جز اینکه باید تئاتر را دریابیم؛ چراکه تنها هنر جامع است و حرفهای بسیاری برای گفتن دارد. «صحرامرد» هنوز به پایان نرسیده و من تمام تلاشم را میکنم تا این نمایش ادامه یابد. همچنین از شما تشکر میکنم که برای دیدهشدن بهتر این اثر نمایشی تلاش میکنید.
بیشتر بخوانید:
نظر شما