ابراهیم اقبالی استاد زبان و ادبیات فارسی معتقد است: نظامی گنجوی، هرچند بیشتر به عنوان شاعری تغزلی و غنایی شهرت دارد؛ اما بررسی دقیق آثار وی، نشانگر سیمای خردورزانه و تعلیمی آثار وی، در پسِ سخن‌پردازی‌های هنرمندانه اوست. به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، دومین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی اندیشه‌گانی نظامی گنجوی در آثار خمسه تحت عنوان «شرح گنج» با حضور و سخنرانی دکتر ابراهیم اقبالی از اساتید دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز در موضوع «مضامین تعلیمی و تربیتی در آثار نظامی» برگزار شد. در این نشست که با حضور پرشور علاقه‌مندان به نظامی‌شناسی برگزار شد، اقبالی در ابتدا به منابع و بنیادهای فکری نظامی در امور تربیتی و تعلیمی نظامی اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین منبع نظامی اخلاق نیکو ماخس ارسطور (خردنامه ارسطو) است و دومین منبع فکری نظامی آیات و احادیث است که لابه لا در اشعار نظامی نمایان است و پندنامه انوشیروان نیز از دیگر بنیادهای فکری نظامی را تشکیل می‌دهد. وی افزود: بارزترین نمود و تأثیر نیکو ماخس در اسکندرنامه نظامی ظهور و بروز یافته است. وی همچنین نظامی را شاعری معرفی کرد که در تنوع ژانر شعر سروده است، یعنی نظامی در چهار ژانر مختلف حماسی، تعلیمی، غنایی و دراماتیک اشعار بسیار خوبی از خود به یادگار گذاشته است. این استاد دانشگاه ادامه داد: حوزه ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوه بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می‌نماید، که در محتوا نیز پهنه وسیعی درنوردیده و از فردی‌ترین عرصه خودسازی و آموزش و تزکیه درون در آثار صوفیانه و حتی آثار غنایی تا برونی‌ترین حوزه انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. وی خاطرنشان کرد: ادب تعلیمی، همچنان که از نام آن برمی‌آید، ادبیاتی است که در خدمت ارشاد و تعلیم باشد. هدف اصلی سراینده در این نوع از اشعار، تشریح و تبیین مسائل اخلاقی و اندیشه‌های مذهبی، حکمی و مضامین پند و اندرزی است. اشعار تعلیمی گاهی به صورت منظومه‌ها و داستان‌ها و قطعاتی مستقل و جداگانه و گاه در میان موضوعات دیگر ادبی به تعلیم و پند و اخلاق و مفاهیم حکمی، مذهبی، پند و اندرز می‌پردازد. اقبالی تصریح کرد: نظامی گنجوی، هرچند بیشتر به عنوان شاعری تغزلی و غنایی شهرت دارد؛ اما بررسی دقیق آثار وی، نشانگر سیمای خردورزانه و تعلیمی آثار وی، در پسِ سخن‌پردازی‌های هنرمندانه اوست. نظامی با بهره‌گیری از آموزه‌های اخلاقی شعر خود را ارزش و غنای بیشتری بخشیده است. شعر او پیام جامعی دارد و مختص به تاریخ یا فرهنگ خاصی نیست. وی در ادامه گفت: نظامی گنجوی با نگرش حکیمانه خویش به جهان اطراف نگریسته پندها، اندرزها و توصیه‌های تربیتی کاربردی بسیار ارزشمندی برای زندگی بشر ارائه کرده است. در آرمان‌شهر نظامی جهان آفرینش بر مبنای حکمت بالغه آفریدگار خلق شده و سیر تکاملی بشر در آن حرکت از نقصان به کمال است. وی توصیه‌های اخلاقی جامع و کاملی در باب رفتار فردی، اخلاق اجتماعی، نظام خانواده، جایگاه زن و ایام حیات از کودکی تا ایام پیری بیان کرده که بسیاری از آنها هنوز قابلیت استفاده دارد و با الگوهای امروزین تعلیم و تربیت قابل انطباق است. بخش معتنابهی از الگوهای تربیتی نظامی درباره بهره‌مندی ابزاری از دنیا جهت نیل به آخرت، دینداری، مملکت داری و رفتار حکام با مردم است. اقبالی افزود: نظامی بهترین شاعری است که بعد از سنایی در ایجاد منظومه‌های حکمی و تعلیمی توفیق یافته است. نظامی در نصیحت فرزند خود محمد نظامی می‌گوید: ای چارده ساله قره العین/ بالغ نظر علوم کونین آن روز که هفت ساله بودی/ چون به چمن حواله بودی و اکنون که به چارده رسیدی/ چون سرو بر اوج سر کشیدی غافل منشین نه وقت بازی است/ وقت هنر است و سرفرازی است گفتنی است، سلسله نشست‌های پژوهشی «شرح گنج»، که به همت واحد آموزش و پژوهش حوزه هنری استان آذربایجان شرقی برگزار می‌شود، روزهای سه‌شنبه هر هفته، رأس ساعت 17 در سالن استاد شهریار حوزه هنری استان پذیرای عموم علاقه‌مندان به مباحث نظامی‌شناسی است. انتهای پیام/