در این مسیر با گروه هنری بیت‌الزهرا (س) که اجرای سنج و دمام دارند، همراه شدیم. مصطفی احمدبیگی سرپرست گروه است و حجت الله احمدبیگی اجرای سنج و دمام را در تمام برنامه‌ها برعهده دارد. حجت الله به همراه پسر خود مصطفی گروهی خانوادگی و دلی را با کمک چند هنرمند دیگر تشکیل داده‌اند که هرساله از تهران راهی مسیر عاشقی اربعین می‌شوند.

احمدبیگی با زبان ساده و بی‌تکلف خود از تاریخچه سنج و دمام می‌گوید و علاقه‌ای که در دلش برای این اجرای آیینی داشته.

مردمان جنوب عادت دارند همه چیز را غلیظ مصرف کنند، چای و قهوه، مزه تند خوراکی‌ها، عطر و عود. این غلظت در رفتار و آیین‌هایشان هم جاریست. موسیقی جنوب به خصوص بوشهر، سنج و دمام، بوق و نی و انبان و عودش همه پرآهنگ و شورانگیز است. مردمانی که به نسبت سبک زندگی‌شان، احساساتشان هم گرم و غلیظ است و چه حادثه‌ای در عالم پرحرارت‌تر از داستان عاشقی مردان خدا در کربلاست که این مردمان خونگرم به آن گرفتار نشوند.

در بین تمام سازهای بوشهری، شهرهای دیگر سنج و دمام‌اش را بیشتر می‌شناسند. چراکه این روزها آن را در تمام شهرها می‌بینند. نه تنها در گستره دیار خودمان، بلکه در هرکجای عالم که دسته عزاداری برای سید و سالار شهیدان (ع) به راه می‌افتد، از شرق تا غرب زمینِ خدا، این سنج و دمام است که به همراه علم و کتل، میراث ایرانی تلفیق شده با فرهنگ عزاداری عاشوراست.

حجت الله احمدبیگی هم بین تمام سازها، دلبسته سنج و دمام شده و امسال هم در قالب کاروان راهیان حوزه هنری در این مسیر به اجرا می‌پردازد. وی دلیل تاثیرگذاری سنج و دمام در احوالات زائران را «تداعی» می‌داند. دمام را به حرکت اسب و سنج را به صدای شمشیرها تعبیر می‌کنند. اینگونه است که صحنه قتال در کربلا در روز عاشورا تداعی می‌شود. این هنرمند همین دلیل را برای همراهی پرسوز مردم به هنگام دیدن و شنیدن اجراهایشان کافی می‌داند.

گروه سنج و دمام معمولا دایره‌وار کنار هم قرار گرفته و اجرا می‌کنند. آیین دمام زنی از این جهت غالبا شکل دایره‌ای دارد که قدما این شکل هندسی را عرفانی‌ترین طریق اجرای آیین و مناسک می‌دانستند. دمام زن‌ها در هنگامه عزاداری به شکل دایره در کنار هم قرار گرفته و به نواختن مشغول می‌شوند. در ابتدا با وسیله‌ای بوق یا شیپور مانند نوایی را می‌نوازند که دعوت‌کننده عزاداران است. سپس یک نفر تک‌نواز، با ضرباهنگ یکنواخت، ضرباهنگی متفاوت با بقیه ایجاد می‌کند. بعد بقیه از او تقلید کرده و همان را تکرار می‌کنند و سنج زنان هم با ضرباهنگی متناسب با دمام، با آنان اوج می‌گیرند.

از احمدبیگی این هنرمند دمام زن خواستیم خاطره‌ای بگوید. خاطرات تقریبا شبیه همند، چون همه درونمایه اشک و اندوه برای شهادت حسین (ع) را دارند. اما او می‌گوید روزی در عمود ۱۱۲۰ بوده. مهیای اجرا شده‌اند. در این عمود افرادی از زن و مرد و پیر و جوان نشسته بودند و زوار هم آرام آرام از کناری گذر می‌کردند. گروه بیت الزهرا (س) آماده شده و شروع می‌کنند. اجرا را همواره با این نوای «همه جا بروم به بهانه تو» آغاز می‌کنند، به یاد مهدی فاطمه (س) که غریب و تنها و دور از دیدگان است. دوست دارند همیشه اجراهایشان متبرک به نام حضرت صاحب الزمان (عج) باشد تا بلکه مورد عنایت حضرت قرار گیرند و یاد ایشان را در همه لحظات، در شادی و عزا زنده نگه دارند. سپس در ردیف شور عزاداری که می‌افتند، این ضربه‌هایی که به سنج و دمام می‌زنند، آنقدر همهمه و اضطراب آن واقعه را قریب تداعی می‌کند که پیرزن‌های نشسته در عمود با ناله‌هایی که به فریاد شبیه است به سر و صورت می‌زنند. احمدبیگی می‌گوید من این شور عزا را هیچ‌وقت یادم نمی‌رود، زنان سالخورده شبیه مادران فرزند از دست داده به سر و سینه می‌زدند.

از او خواستیم از دشواری‌های این مسیر بگوید. احمدبیگی می‌گوید من پسرم را بعد از ترخیص از بیمارستان به واسطه ناراحتی قلبی که داشت و بستری بود، به این اجرا آوردم. خودم هم جانبازم، ولی این‌ها مانع نیست. ما با عشق اجرا می‌کنیم و این عشق است که دشواری‌های مسیر را هموار می‌کند. ما موقع اجرا به هیچ دردی فکر نمی‌کنیم.

در این مسیر اجرای هنرمندان مختلفی دیده می‌شود که برای پرشور شدن مناسکی که به آن عشق می‌ورزند، خود را موظف می‌بینند که رنج و زحمتش را به جان بخرند. اجرا در حالیکه گرمای هوا به نزدیک ۵۰ درجه می‌رسد، با خستگی راه، کار دشواری است. گروه

بیت الزهرا (س) در این مسیر در نقاط مختلفی اجرا داشته تا روز اربعین که به کربلا برسند. احمدبیگی می‌گوید درباره اینکه آیا از قبل محل‌های اجرا مشخص شده می‌گوید: خیر. ما ساک‌هایمان را طوری طراحی کردیم که هرجا لازم باشد بتوانیم اجرا کنیم. چه لب مرز، چه بین مسیر و در بعضی عمودها و چه حتی بین‌الحرمین. باید ببینیم کجا خدا توفیق می‌دهد.