اگر از تو درباره غزه پرسیدند...

بگو به آن‌ها:

در آن‌جا شهیدی است،

که شهیدی آن را حمل می‌کند،

و شهیدی از وی عکس می‌گیرد،

و شهیدی او را بدرقه می‌کند،

و شهیدی بر وی نماز می‌خواند

چهار تابلوی دیگر در کنار هم با چیدمان ساده روی دیوار در معرض نمایش قرار داده شدند. چند مامور امنیتی که وظیفه حفاظت از آثار و برقراری نظم در نمایشگاه را بر عهده دارند از کنار غرفه های دیگر می گذرند و جلوی پاویون ایران به حالت آماده باش می ایستند. در پاویون‌های دیگر خبری از نگهبانان یا همان ماموران امنیتی نیست. در این روز افتتاحیه رسمی دوسالانه ونیز، جمعیتی از هنرمندان و بازدیدکنندگان درحالیکه پرچم های فلسطین در دست دارند شعار می دهند و نسبت به ظلم اسرائیل و کشتار زنان وکودکان غزه اعتراض میکنند.

مشخصا نحوه شرکت ایران در این رویداد از جنس هنر اعتراضی است. سفیر ایران، رایزن فرهنگی، خالقان آثار و چند خبرنگار در ردیف تابلوها قدم میزنند، مکث میکنند و تابلوها را با دقت نگاه میکنند. یک عکاس با فاصله از تابلوها این سو و آن سو می رود و از رونمایی آثار و بازدیدکننده‌ها عکس می گیرد.

بنی آدم اعضای یک پیکرند

اکتبر ۲۰۲۳ شروع تجاوز رژیم صهیونیستی به غزه است. هنوز چند ماه از شروع این نسل‌کشی نگذشته که ایران تصمیم می گیرد آثار تجسمی خود را در دوسالانه هنر ونیز با روایت قصه پر غصه غزه خلق و به نمایش بگذارد. شعار پاویون ایران نباید حساسیت برانگیز انتخاب شود. دست گذاشتن روی حس بشردوستی انسان ها و بهره بردن از آن به نفع شرایط جنگ و تجاوز به غزه، بهترین گزینه است: «بنی آدم اعضای یک پیکرند». پنج هنرمند انتخاب می شوند. نقاشان بنامی که در تمام سالهای عمر هنری خود نشان دادند روایتگر مظلومیت پابرهنگان عالم هستند از هر کجای دنیا، و اینبار غزه آنان را به خود خوانده.

اشعار محمود درویش شاعر بزرگ جهان نیز به عنوان محور واسط این آثار انتخاب و نام هر یک از این نقاشی‌ها بر اساس فرازی از همان شعرها تعیین شده. بر این اساس هر کدام از این آثار با اشعاری از محمود درویش مجموعه‌ای کامل را ایجاد کرده است.

همگرایی جهانی در دفاع از غزه

تهاجم رژیم صهیونیستی به مردم مظلوم و بی دفاع غزه صدای اعتراض جهانی بسیاری از هنرمندان را بلند کرده است. آزادگان جهان همه از یک پیکرند، ساکت ننشسته اند. نامه های اعتراضی یکی پس از دیگری رسانه ای می شوند. رویدادهای هنری از اسکار و جشنواره کن تا جشن سالانه موسیقی MTV شاهد اعتراض هنرمندان هستند. جشنواره ونیز از این اتفاق مستثنی نیست.

در فوریه ۲۰۲۴ هزاران هنرمند و کارمند فرهنگی از جمله جسی دارلینگ، مایکل راکوویتز و لیلا سانسور، طوماری را امضا کردند که در آن خواستار حذف اسرائیل  از دوسالانه هنر ونیز به دلیل حملات نظامی اسرائیل به نوار غزه شدند. البته این دوسالانه مانند اغلب واکنش های رسمی ارگانهای وابسته دولتی، اعلام کرد هیچ طومار یا فراخوانی برای حذف کشورهایی که توسط ایتالیا به رسمیت شناخته شده اند را درنظر نخواهد گرفت!

جنارو سانگولیانو وزیر فرهنگ ایتالیا گفته: اسرائیل نه تنها حق ابراز هنر خود را دارد، بلکه موظف است دقیقا در چنین زمانی که مورد ضرب و شتم بی رحمانه قرار گرفته است، به مردم خود شهامت دهد. دوسالانه هنر ونیز، همیشه فضای آزادی، رویارویی و گفتگو خواهد بود و نه فضای سانسور و عدم تحمل.

بازنمایش آثار دوسالانه ونیز در ایران

شنبه ۶ مرداد یکی از گرم ترین روزهای ۱۴۰۳ را به نام خود ثبت کرده. موزه هنرهای معاصر تهران در گرماگرم افتتاحیه نمایشگاه های نقاشی و هنرهای تجسمی مختلف، میزبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است. محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی اسماعیلی وزیر فرهنگ را همراهی میکند. چه رویدادی وزیر را در روز داغ مردادماه به موزه کشانده؟

ایده بازنمایش آثار دوسالانه ونیز همزمان در داخل ایران و در موزه هنرهای معاصر داده شد و در کنار نمایشگاه نقاشی «نقشی بر سنگ» که آن هم با محوریت روایت مظلومیت غزه در این موزه درحال برگزاری است، میزبان محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ، محمد مهدی دادمان، محمود سالاری معاون هنری وزیر ارشاد، محمد خراسانی زاده سرپرست موزه هنرهای معاصر و مدیرکل هنرهای تجسمی، مرتضی اسدی، علیرضا ذاکری، عبدالحمید قدیریان و جمعی دیگر از هنرمندان بود.

خراسانی زاده در پاسخ به خبرنگارانی که برای پوشش این افتتاحیه جمع شده بودند گفت: این روز ها محرم و صفر به شناخت واقعی میدان و انتخاب سمت درست تاریخ یعنی جریان آرمان فلسطین کمک کرده است. اتفاقی که به ما شمر و یزید زمانه را می شناساند. ونیز رویدادی است که بعد از ١٢٨ سال پیشتازی در عرصه هنرهای تجسمی محفلی برای حضور هنرپژوهان است که در نهادهای هنری روز دنیا حرفی برای گفتن دارند.

وی افزود: در این دوره تنها غرفه ای که تمام قد برای فلسطین ایستاد و تنها هنرمندانی که آثار خود را به این آرمان اهدا کردند ایران بود. حال برای اینکه هنرمندان و هنر دوستان فرصتی برای بازدید از این روایت داشته باشند در نگارخانه شماره شش بازنمایش این آثار را خواهیم داشت.

اینجا خراسانی زاده درحالیکه رو به مجمدمهدی اسماعیلی کرده و مشغول خیر مقدم و خوشامدگویی بود اضافه کرد: اگر با پشتیبانی شما و حوزه هنری در دوسالانه ونیز شرکت نمی‌کردیم احتمالا پنجره شرکت در ونیز برای همیشه بسته می شد. حضور ما تقریبا یک امر غیر ممکن بود، همراهی شما و حوزه هنری موجب حضور ما در دوسالانه ونیز شد. با وجود تمام مواردی که به ما می‌گفت نه، موجب شد که بله محکم بگوییم.

سپس سید مجید امامی رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا درحالیکه ارتباط آنلاین با این رویداد برقرار کرده بود، از محدودیت ها و سختی ها و لزوم شرکت در این دوسالانه گفت و خاطرنشان کرد: محدودیت هایی در این دوره وجود داشت، اما کار بزرگی انجام شده است. رویکرد و شعار کلی مجموعه جشنواره ونیز در حوزه هنر است. به نوعی به هنر بدون مرز و دست استعمارگرایی نزدیک شده و استدلال مرکزی مبتنی بر شعر سعدی بوده است. به نظرم برای مشارکت در جشنواره های کشور زیر نظر شورای هنر شورا یا کارگروه کاربری داشته باشد. در این صورت است که اگر الان فکر کنیم، بعدا موفق خواهیم شد.