خانه عکاسان ایران دومین جلسه از سلسله نشست‌های «پاتوق عکس» را با موضوع واکاویِ نگاهِ تحلیل‌گر ژیل پِرس، عکاس معروف فرانسوی برگزار کرد. 
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، دراین نشست که دوشنبه ۲۳ مردادماه در گالری شماره یک خانه عکاسان برگزار شد، علی اصغر داودآبادی‌فراهانی عکاس و پژوهشگر  مدیریت و اجرای برنامه را به عهده داشت و محسن راستانی به عنوان مهمان حضور داشت. 
داودآبادی‌فراهانی در ابتدای این نشست به نسل کشی مسلمانان بوسنی توسط صرب‌ها با حمایت و تشویق غربی‌های اشاره کرد و افزود: اتفاقات بوسنی پرده‌ای را کنار زد که پشت آن چهره واقعی غربی‌ها را خلاف ژست‌های بشر دوستانه‌ای که داشتند به دنیا نشان داد. 
وی افزود: صرب‌ها در این رویدادها با حمایت‌های غربی نسل‌کشی را به معنای واقعی کلمه رقم زدند. آن‌ها مردان مسلمان بوسنیایی را دسته جمعی قتل عام می‌کردند تا نسل مسلمانان در این منطقه از اروپا برای همیشه به پایان برسد. 
وی ادامه داد: نمایشگاه پیش رو نیز حاصل آثاری است که ژیل پرس، عکاسی کرده و آثار خاص و بی‌نظیر تاریخی را ثبت کرده است. 
داودآبادی‌فراهانی در ادامه از استاد محسن راستانی دعوت کرد با توجه به حضور در جنگ بوسنی و همراهی با ژیل پرس، برای عکاسی از این جنگ به موضوعات پیش رو در این نمایشگاه و شخص ژیل پرس بپردازد. 
استقلال و تنهایی
راستانی با اشاره به فرصت پیش آمده برای عکاسی از جنگ بوسنی و تجربه همراهی با ژیل پرس برای ثبت تصاویر جنایت‌های این رویداد تاریخی گفت: سن کمی داشتم که با دشواری‌های بسیار توانستم خود را به وقایع این جنگ برسانم و از آن عکاسی کنم. از آنجا که مستقل به این سفر رفته بودم، نیروهای ایرانی من را نمی‌شناختند و گاهی هم به چشم بیگانه به من نگاه می‌کردند، همین امر در تعریف عکس‌های من از جنگ بوسنی تاثیرگذار بود و بیان دیگری را نسبت به دیگر تصاویر ثبت شده از این جنگ داشت. 
راستانی ادامه داد: استقلال و تنهایی من در این فرصت عکاسی کمک کرد تا لحظه‌هایی را تجربه کنم که دیگر ایرانی‌های حاضر در جنگ و میان مردم جنگزده توفیق آن را نداشتند. یکی از توفیقات من از تنهایی و استقلال در حضورم در این جنگ، یافتن و دیدار با ژیل پرس بود. 
وی افزود: در یکی از تجربه‌هایی که با ژیل پرس داشتیم، صبح روزی بود که جلوی چشم ما صرب‌های تا بن دندان مسلح می‌خواستند مناطق بوسنیایی‌نشین را ترک کنند و در مقابل شاهد بوسنیایی‌هایی بودیم که هیچ سلاحی نداشتند. صرب‌ها هنگامی که می‌خواستند بر اساس توافق شکل گرفته مناطق تحت اشغال‌شان در بوسنی را ترک کنند، با بنزین جلوی چشم بوسنیایی‌ها خانه‌هایشان را به آتش کشیدند تا تیر آخر را به قلب بازمانده‌های مسلمان بوسنی شلیک کنند. 
راستانی ادامه داد: پس از همه این تلخی ها، مردم بوسنی با پرچم و احساسات متفاوت وارد این منطقه تحت اشغال صرب‌ها شدند و ما هم همزمان با آن‌ها به این منطقه ورود کردیم. شهر ویران شده بود و من در این لحظات، نگران تله‌های انفجاری صرب‌ها بودم که چشمم به یک عکاس خورد. نزدیکش شدم و متوجه شدم او هم اطلاع دقیقی از وضعیت جغرافیایی این منطقه از بوسنی ندارد. این عکاس ژیل پرس بود که مثل من عکس‌های سیاه و سفید می‌گرفت و مثل من آزادانه برای ثبت رویدادهای تلخ جنگ به بوسنی آمده بود. 
این عکاس و پژوهشگر افزود: هنگامی که فهمیدم او ژیل پرس است با ناباوری در آغوش گرفتمش، چرا که مدت‌ها پیش از این سفر تلاش کردم تا کتابی را که او در مورد بوسنی نوشته بود و عکاسی کرده بود ورق بزنم اما هیچگاه این خواسته من محقق نشد تا اینکه سرچشمه آن کتاب یعنی مولف و نویسنده‌اش را یافتم.

ویژگی‌های اخلاقی 
راستانی در مورد ویژگی‌های اخلاقی ژیل پرس در حرفه کاری‌اش گفت: رفتار عکاسی ژیل در این سفر زیر نظر من بود تا از تجربه‌هایش استفاده کنم. به عنوان مثال در یکی از سنگرهای صرب‌ها که وارد شدیم با تابلوهایی روبرو بودیم که تعداد کشته شدگان مردم بوسنی توسط تک تیراندازهای صرب در هر روز، روی آن ثبت شده بود. ژیل به محض مواجهه با چنین تصویری، دوربین و فلاش خود را نصب کرد و از همه این تابلوها عکاسی کرد و من به دقت شیوه‌ها و ترفندهای او را زیر نظر داشتم. 
راستانی ادامه داد: زمان نگاه کردن مخاطب به هر عکس همزمان است با زمان گرفته شدن آن و به قدری این زمان عمیق است که با نگاهی فلسفی در این لحظه مواجه می‌شویم. هنگامی که یک ثبت، ظاهر و چاپ می‌شود به آینده ورود می‌کند و مثل یک روح در زمان سفر می‌کند. زمان هر عکس در تاریخی ثبت شده است و ما هر بار به آن نگاه می‌کنیم لحظه عکاسی آن عکس به زمان حال ما ورود می‌کند و ما را نیز از زمان حال به زمان و تاریخ ثبت آن عکس می‌برد. 
وی افزود: عکس‌های گرفته شده گاهی مستند، گاهی هنری و گاهی خبری هستند و در هر شیوه یک ویژگی خاصی را به مخاطب ارائه می‌کند و ژیل پرس شیوه‌ای را به کار گرفت تا عکاسی ژورنالیستی و خبری را از پوچی نجات دهد. 
عکس بیان من نسبت به محیطی است که در آن حضور می‌یابم
این عکاس جنگ در ادامه گفت: وقتی از ژیل پرس در مورد عکس و عکاسی پرسیدم، پاسخ داد که عکس بیان من نسبت به محیطی است که در آن حضور می‌یابم. او معتقد بود که رسانه‌های بین‌المللی و اخبار منتشر شده از آن‌ها با واقعیت فاصله دارد و تنها راستگوی تاریخ، چشم‌های خودش بود. به این ترتیب به بوسنی آمده بود تا قدم بزند، جستجو کند، ببیند و به ثبت برساند. 
راستانی افزود: عکس‌های ژیل پرس لحظه‌های غیرقطعی است؛ به همین دلیل معتقدم ژیل پرس سبکی داشت که او را متمایز می‌کرد. ژیل برای عکس‌هایش با لحظه زندگی می‌کرد و نگاه را ثبت می‌کرد و به عکس‌های اختصاصی خود می‌رسید که همزمان با یک هوشیاری آگاهانه انجام می‌شد. 
وی ادامه داد: عکس‌های اجتماعی یکی از دشوارترین‌ها در عکاسی است. پس برای شناخت یک عکاس، چنین عکس‌هایی را از او مورد توجه قرار دهید. ژیل پرس در چنین عکس‌هایی نامتقارن و متفاوت عمل می‌کرد و توان و ویژگی اختصاصی خود را در این زمینه به نمایش می‌گذاشت. 
راستانی افزود: ثبت عکس‌های سیاه و سفید از جنگ بوسنی توسط ژیل معنادار است. از طرفی یکی از حرفه‌ای‌ترین عکس‌ها، سیاه سفید هستند و برای بیان اصل واقعیت درون عکس به کار گرفته می‌شود. عکس‌های سیاه و سفید مانع از درگیری سلول‌های مغز مخاطب با رنگ و دوری از واقعیت عکس می‌شود. 
وی با بیان اینکه عکس‌های ژیل از جنگ بوسنی، وحشی و خشن است و این ویژگی را با ثبت سیاه و سفید آن‌ها تقویت کرده و به نمایش می‌گذارد، گفت: مجموعه عکس‌هایی که ژیل از جنگ بوسنی گرفته بود، با جلدی بسیار معمولی بود و هنگامی که پرسیدم چرا؟ گفت که این کتاب عکس شامل آثار تلخی است از جنگ و کشتار مردم بی‌گناه که نباید آرایش شود تا مخاطب از محتوای درونش جدا نشود. ژیل معتقد بود که جلد کتاب خشن و تلخی مثل این باید همانند محتوای درونش سرد و بی‌روح و خشن باشد. 
راستانی در پایان گفت: سبکی که ژیل پرس عکاسی می‌کرد در هرجای دنیا به یک شکل واحد بود. پایه عکس‌های وی پایه متفکر است و پشت هر یک از آن‌ها اندیشه‌ای نهفته است. هنگامی که برای عکاسی از ورود دانشجویان به سفارت آمریکا و اتفاقات آن زمان به ایران می‌آید، از این لحظات عکاسی نکرد. چرا که معتقد بود باید حقیقت ثانوی را ثبت کرد نه حقیقتی که همه رسانه‌ها نشان می‌دهند. به این ترتیب از عکاسی از رویدادهای مقابل سفارت اجتناب می‌کند و به عکاسی از مردمی می‌پردازد که انقلاب کردند و به دلایل انقلابشان پرداخت. اینگونه است که متمایز و متفاوت میان همه عکاسان این حوزه می‌شود. 
ادامه این نشست با پرسش و پاسخ میان شرکت‌کنندگان و کارشناسان برنامه پیگیری شد. 
انتهای پیام/