به گزارش روابط‌عمومی حوزه هنری، دومین نشست تحت عنوان کارگاه «طراحی و مدل‌سازی مقرنس» به‌صورت حضوری و غیرحضوری، با سخنرانی علیرضا سرودلیر معمار و پژوهشگر معماری ایرانی اسلامی در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سوره برگزار شد.

اهمیت کاربرد سازه

در ابتدای این کارگاه سرودلیر با نشان دادن تصاویری از بناهای گوناگون، درباره چیستی معماری و لزوم آشنایی با دیگر هنرها صحبت کرد. وی گفت: کارایی و شرایط محیطی قرارگیری یک سازه و کاربرد آن، در نوع سازه مؤثر است؛ یک پل در دو موقعیت متفاوت به‌عنوان‌مثال یک پل برای عبور ماشین در راه‌های عبوری با یک پل در یک پارک تفریحی، می‌بایست متفاوت باشد.

این پژوهشگر معماری ایرانی با صحه گذاشتن بر خلاقیت طراح و معمار گفت: بهترین سبک طراحی رویکرد حل مسئله است. طراح باید بتواند متوجه شود که برای چه موقعیتی در حال طراحی سازه است و یا کارفرما چه چیزی را مدنظر دارد.

 او افزود: با اینکه آموزش معماری سنتی متأسفانه دچار ضعف است اما فرد نباید به این دانش اتکا کند. او برداشت کردن ایده‌ها از کتب و مراجع مختلف را رد و تأکید کرد که طراح و معمار باید به کسب دانش در هنرهای گوناگون بکوشد تا بتواند از آنها بهره ببرد.

شناخت اجزای طراحی و معماری

سرودلیر به موضوع لزوم شناخت اجزای مختلف طراحی و معماری نیز اشاره کرد و با نشان دادن تصویری از طرحی اسلیمی‌ که اثر خودش بود گفت: نداشتن دانش کافی باعث می‌شود که اجزای ناهمسان و ناهمخوان در کنار یکدیگر قرار بگیرند و موجب برهم خوردن نظم و یکپارچگی هنر سنتی شوند که این عمل اشتباهی فاحش خواهد بود. به‌طور مثال در همین طرح اسلیمی نمی‌توان از مصالح یا طرح‌هایی استفاده کرد که باعث ایجاد تضاد شود.

وی در ادامه با بررسی یکی دیگر از طرح‌های خود، بر لزوم دقت بر تمام جزئیات تاکید کرد و افزود: در طرحی که در آن از نقوش سنتی استفاده ‌شده است، طراح در کنار این‌که باید بداند کدام عناصر را می‌تواند به‌درستی تغییر دهد و از آن بهره ببرد، باید به این نکته نیز توجه کند که نقوش باید از کجا بریده شوند تا شکلی ناکامل در طرح نهایی باقی نماند.

او در ادامه‌ به بحث شخصی بودن طرح‌ها در معماری ایرانی پرداخت و گفت: شعرای مختلف با کنار هم چیدن کلماتی واحد در زبان می‌توانند، شخصیت و معنایی متفاوت به آن‌ها ببخشند به‌طوری‌که یک فرد آشنا با شعر می‌تواند آن‌ها را از هم تمیز دهد؛ در معماری نیز همین‌طور است. افرادی که با دانش معماری و  طراحی و در کنار آن با هنرهای دیگر آشنا هستند می‌توانند متوجه تفاوت‌هایی هرچند ریز شوند.

طرح‌های سنتی بناها، نشان از پیشرو بودن معماری ایران

این طراح و معمار همچنین درباره‌ پیشرو بودن معماری ایرانی توضیح داد و بیان کرد: با نگاه کردن و مطالعه‌ تاریخ بناهای سنتی ایرانی و بناهای هم‌روزگار آن‌ها در کشورهای همسایه، می‌توان فهمید که معماری ایرانی جهش تکاملی ندارد. همچنین می‌توان ریشه‌های طرح‌ها را در بناهای دیگر جست و به‌وضوح دید که طرح‌های سنتی بناهای خارج از ایران، ریشه در معماری سنتی کشور ما داشته و این نتیجه، خبر از آوانگارد و پیشرو بودن معماری ایران می‌دهد.

تکنیک پتکانه و سکنج در معماری

در بخش دوم این کارگاه سرودلیر به معرفی و شناساندن مقرنس پرداخت. وی درباره‌ی خاستگاه مقرنس اظهار کرد: به نظر من خاستگاه این نوع تزئین سنتی، تپه نوشی‌جان در ملایر همدان است. مقرنس استفاده‌شده در این اثر تاریخی فرم پله‌پله دارد که به آن پتکین گفته می‌شود و فرم کلی ایجادشده با آن را پتکانه می‌گویند.

او در ادامه توضیح داد: ایرانیان در ساخت گنبد سرخ مراغه به این مسئله برخورد کردند که چگونه از پایه‌هایی چهارگوش به گنبدی به پایه‌ی دایره‌ای برسند. معماران ایرانی این مسئله را به شیوه‌های مختلفی حل کرده‌اند. یکی از این راه‌ها استفاده از سکنج است. این تکنیک با اجرای گنبد گرد روی پایه‌های چهارگوش اولین بار در ایران اجراشده و بعد به کشورهای دیگر رفته است.

وی همچنین با مثال زدن سردر گنبد غفایه‌ مراغه درباره‌ی استفاده از اشکال هندسی‌ای چون هشت‌پر توضیح داد.

وی با نشان دادن تصاویر آثار باستانی و آنالیز پلان‌ اشکال هندسی تشکیل‌دهنده‌ آن‌ها به معرفی بناهای تاریخی پرداخت.

معرفی مقرنس‌های جهان در سایت شیرو

مهندس سرودلیر با معرفی سایت ژاپنی شیرو ۱٠٠٠ (shiro1000) و بخش مقرنس آن، اظهار کرد که در سایتhttp://www.shiro1000.jp/muqarnas/map.html که زبان انگلیسی دارد، همه‌ مقرنس‌های جهان گذاشته‌شده و افراد می‌توانند با استفاده از آن آشنایی بیشتری نسبت به معماری ایرانی دست‌یابند.

اصطلاحات تخصصی معماری سنتی ایران

در ادامه‌ این نشست تکنیک‌های معماری، اصطلاحات تخصصی معماری سنتی ایران همچون پاباریک و انواع آن، تَرَک‌ها، سرسِفت، تاسه و غیره با نشان دادن تصاویری از آثار باستانی و نقشه‌ پلان آنها توضیح داده شد.

سرودلیر هم‌زمان با طراحی مثالی در برنامه‌ کامپیوتریِ نقشه‌کشی، مراحل طراحی مقرنس را بیان کرد: در ابتدا خطوط در مضرب چهار و عموماً به تعداد ۱٦ یا ۳٢ تقسیم می‌شود. سپس یک ردیف ترنج به آن اضافه‌شده و بعد چند ردیف ستاره با فواصل مشخص نصب می‌شوند. حال با استفاده از خطوط افقی، زیگزاگ‌های ایجادشده را به‌شرط آن‌که در یک تراز باشند، به هم متصل می‌کنیم.

وی در رابطه با اجرای مقرنس‌ توضیح داد: ابتدا ترسیم طبقات صورت می‌گیرد و سپس با اضافه کردن گچ استحکام آن را افزایش داده و بعد آن را در ارتفاع نصب می‌کنند. این مانند همان کاری‌ است که امروزه در طراحی سه‌بعدی انجام داده می‌شود.

مهندس سرودلیر در انتهای سخنرانی خود به سؤالات حاضران درباره‌ معماری، طراحی و نرم‌افزارها و الگوریتم‌های مربوط به آن پاسخ داد.  

انتهای پیام/