خبر تلخ بود و غم‌انگیز. خبر درگذشت دکتر غلامرضا معصومی، دانشمند، باستان‌شناس، نویسنده و پژوهشگر باسابقه کشور که بیش از دو دهه از فعالیتش در حوزه هنری می گذشت و در نهایت در 84 سالگی، جان به جان آفرین تسلیم کرد و دار فانی را وداع گفت. دکتر معصومی پیش از آنکه به واسطه تلاشش برای گرد آوری دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان در حوزه هنری شناخته شده باشد، به خاطر تلاش خستگی ناپذیرش در باستان شناسی و کاوش‌های باستانی و خدمات گسترده او در این حوزه، معروف بود و همه این ها از او چهره ای ساخته بود، عاشق و علاقمند به تحقیق و پژوهش. او پدر شهید بزرگوار عباس معصومی بود و حالا جای خالی‌اش پر شده از آثار، مقالات و کتاب هایش که بعضی از آنها در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه های در حال تدریس هستند.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، شروع فعالیت دکتر غلامرضا معصومی در حوزه هنری به پیش از آغاز دهه 80 بر می گردد؛ چند سال پس از اینکه به خواسته خودش از سازمان میراث فرهنگی بازنشسته شد و حالا آمده بود تا هدفی را که از سال‌ها قبل در ذهن داشت عملی کند. خودش درباره این هدف چنین گفته بود: «حدود ده سال بر روی آن متمرکز شده بودم، اما پیش از آن هم تمام کارهایم و ذهنم در همین جهت بود. مشقت زیادی برای آن کشیدم. همه اروپا و آسیا و آمریکا را سفر کردم تا توانستم عکس‌هایی از آنها جمع آوری کنم. به همه کشورهای کهن و باستانی و آثار اساطیری آنها سر زدم تا بتوانم تالیف دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان را آغاز کنم.»
دایره المعارف جهانی
کاری که استاد معصومی در ذهن داشت، بس زمانبر و دشوار بود. ابوالقاسم محمودی، دوست و همکاری قدیمی او در دفتر اساطیر پژوهشگاه فرهنگ و هنر حوزه هنری، در گفت وگو با روابط عمومی حوزه هنری می‌گوید: «همکاری من و زنده یاد معصومی از سال 80 شروع شد. استاد معصومی اواخر دهه شصت با کوله باری از سابقه در میراث فرهنگی بازنشست شده بود و وقتی به حوزه هنری آمد، در دفتر اساطیر پژوهشگاه فرهنگ و هنر مشغول به کار شد.»
آنچه دکتر معصومی در حوزه هنری به دنبال آن بود، گردآوری دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان بود؛ کاری که تنها از عهده او و همکارانش بر می آمد.
محمودی توضیح می دهد: استاد معصومی هر روز ساعت 7صبح به حوزه هنری می آمد و کارش را شروع می‌کرد. دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان، کاری بود که به صورت الفبایی انجام می شد و کسانی که به این حوزه آشنایی دارند، خوب می دانند که چه کار سخت و دشواری است.
او ادامه می دهد: در طول سال های فعالیت استاد در حوزه هنری، 8 جلد از این دایره المعارف تهیه شد و فقط مانده بود 2 جلد دیگر که متاسفانه اجل مهلت نداد و استاد معصومی از میان ما رفت. او از زمانی که کرونا آمد، خانه نشین شد و بیماری کرونا از یک طرف و مشکلی که برای پایش بوجود آمده بود، از طرف دیگر اجازه نمی‌داد در دفتر کارش حضور داشته باشد و کارهای نظارت نهایی روی جلد هشتم دایره المعارف را هم از داخل خانه انجام می داد و هرگز به بیماری اجازه نداد که مانع انجام کارش شود.
به گفته همکاری قدیمی استاد معصومی، او مردی مهربان، متخصص و متواضع و عاشق کارش و تحقیق و پژوهش بود. مردی که یکی از باستان شناسان معروف کشور به شمار می رفت و خدمات و کاوش های او در بندر سیراف استان بوشهر باعث شده بود که به پاس خدمات او، خیابانی در این شهر بندری به نام وی نام گذاری شود.
غلامرضا معصومی اما پیش از حضورش در حوزه هنری، به خاطر کاوش‌های باستانی و پژوهش‌هایش در این زمینه، یک چهره شناخته شده بود. او که در فروردین سال۱۳۱۷ در جزین استان همدان متولد شده بود، تحصیلات اولیه را در همدان گذراند و مدرک دیپلم خود را در سال۱۳۳۴ از دبیرستان دارالفنون تهران گرفت. بلافاصله در کنکور دانشگاه شرکت کرد و در رشته باستانشناسی، حقوق و زبان انگلیسی پذیرفته شد و به دلیل علاقه بسیار به آثار باستانی و بناهای تاریخی، رشته باستانشناسی را انتخاب کرد و مشغول تحصیل شد.
معصومی در دوره پیروزی انقلاب اسلامی، در فعالیت‌های سیاسی هم شرکت داشت؛ چنان که یکی از اعضای کمیته استقبال از امام رحمة‌الله‌علیه بود.
خودش پیش از این گفته بود:« در تمام مدتی که در اداره باستان شناسی کار می‌کردم، پست اجرایی و مدیریت نپذیرفتم و همیشه با عنوان کارشناس ارشد و رئیس بخش تاریخ و یا رئیس هیئت بررسی یا حفاری بودم، اما در زمان شهید رجایی، پست سرپرستی موزه ایران باستان و مرکز باستان شناسی ایران را بر عهده من گذاشتند و مدت ۲ سال در این پست بودم».
در این دوره کارهای بزرگی در حوزه باستان شناسی در موزه ملی انجام شد؛ بیش از پنج هزار شی ء عتیقه از کانال‌های گوناگون به موزه وارد شد که علاوه بر ارزش معنوی آنها، میلیاردها تومان ارزش مادی داشت.
استاد معصومی، پدر یک شهید بزرگوار بود. در سال ۱۳۶۷ پسرش عباس، در جنگ ایران و عراق در شلمچه شهید و خودش شیمیایی و مجروح شد و یک چشم خود را از دست داد و به همین دلیل و بنا به خواسته خودش، در سال ۱۳۶۸ پس از سی سال کار و انجام وظیفه بازنشسته شد. بیش از ۱۴۰ مقاله و چندین کتاب، حاصل تحقیقات بی وقفه اوست. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تالیفی معصومی، «نقش بز کوهی بر روی سفال‌های پیش از تاریخ ایران» است که بنا به خواهش پروفسور سوزوکی، ایران شناس و استاد دانشگاه‌های توکیو و تاما در ژاپن، به چندین زبان، از جمله انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ژاپنی ترجمه و چاپ شد و هم اکنون نیز در دانشگاه‌های نام برده به عنوان کتاب درسی تدریس می‌شود.
معصومی که مدرک دکترای افتخاری خود را از یکی از دانشگاه‌های خارج از کشور دریافت کرده، در دانشگاه‌های داخل نیز تدریس داشته است، از جمله دانشگاه شهید بهشتی، آزاد، فارابی، تهران، شاهد، امام صادق علیه‌السّلام و... معصومی همچنین در کنگره‌ها و همایش‌های بسیاری در حوزه باستان شناسی و مردم شناسی در داخل و خارج از ایران شرکت داشته و به ایراد سخنرانی پرداخته است. او پنجشنبه 24 آذرماه و پس از یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت.
انتهای پیام/
نظر شما