به مناسبت «هفته هنر انقلاب اسلامی» وبینار تخصصی «نقش استان‌ها در تئاتر انقلاب اسلامی» به کوشش دانشکده هنر، با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در روز یکشنبه، 21 فروردین‌ماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۶ الی ۱۹، در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.
به گزارش
روابط عمومی حوزه هنری، در این نشست، علی رضایی از استان هرمزگان، جهانشیر یاراحمدی از استان بوشهر، رضا میرمعنوی از استان گیلان، احمد سپاسدار از استان فارس و منصور حمیدی از استان آذربایجان شرقی، به عنوان سخنران؛ دکتر سعید اسدی به عنوان دبیر نشست حضور داشتند.
در ابتدا به منظور افتتاح رسمی نشست دکتر سعید اسدی، مدرس دانشگاه، به عنوان دبیر نشست از دکتر محمود شالویی، مدیرکل حوزه وزارتی و مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوت کرد تا در ابتدا نکات خود را در رابطه با برگزاری این وبینارها بیان کند.
دکتر شالویی ضمن عرض سلام و تبریک هفته هنر، اهمیت موضوع هنر را از منظر ارتباط و اثرگذاری آن در حوزه‌های فرهنگ و ارتباطات بیان و در انتها از عوامل برگزارکننده نشست تشکر کرد و از همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دانشگاه سوره در جهت برگزاری نشستها با این موضوعات مهم و کارآمد ابراز خرسندی کرد.
اسدی نیز در ادامه ضمن تشکر از جناب شالویی گفت: امیدواریم دانشگاه سوره بتواند در آینده این وزارت خانه نقش مثمر ثمر داشته باشد.
دکتر زکیه السادات طباطبائی، سرپرست معاونت پژوهش دانشگاه سوره نیز ضمن تبریک سال و قرن جدید و هفته هنر از دست‌اندرکاران برنامه (وزارت ارشاد، دانشگاه سوره و حاضرین جلسه) تشکر کرد و در رابطه با تفاوت وبینارهای برگزارشده در هفته هنر؛ هنر را به درختی تشبیه کرد که باید ریشه‌های آن در خاک تقویت شود تا به خوبی رشد کند و شاخه و برگ‌های آم پربار شود. در راستای تقویت این درخت (هنر) باید به ابعاد معنایی- حکمی و نظری- اجرایی همان‌گونه که در ترکیب این نشستها به آن توجه شده است، اهمیت داد تا ان‌شاءالله اتفاقات خوبی در آینده در این زمینه رقم بخورد.
پس از صحبت‌های طباطبائی، اسدی مقدمه‌ای در رابطه با این نشست بیان کرد و گفت: قرار است در نشست امروز درباره نقش استان‌ها در تئاتر انقلاب اسلامی بحث کنیم. بعد از وقوع انقلاب همه هنرها نیازمند یک تغییر روش، رویکرد و درون‌مایه بودند؛ نقش استان‌ها در این زمینه بسیار مهم بوده است و در تئاتر نیز یک دگرگونی قابل توجهی را توانستند به وجود آورند.
استاد علی رضایی، نمایشنامه‌نویس و استاد دانشگاه استان هرمزگان به عنوان اولین سخنران گفت: در هفته هنر انقلاب اسلامی لازم است رایزنی‌هایی انجام شود تا بتوانیم رویکردی را در زمینه تئاتر انقلاب اسلامی برنامه‌ریزی کنیم و البته توجه به تئاتر استان‌ها را به فال نیک می‌گیریم.
با توجه به رویکردی که هنرهای نمایشی داشتند در هرمزگان ما با سه رویکرد مواجه هستیم:
- تعزیه
- خرده نمایش‌ها
- آئین‌های نمایشی
که اگر از ظرفیت و این موقعیت تئاتر استان‌ها استفاده شود و دست‌مایه فعالان در استان‌ها باشد، این اقدامات راهگشا خواهد بود و ما اعلام همکاری با دانشگاه سوره برای شناخت ظرفیت‌های شناخته‌نشده استان در راه حفظ تئاتر ملی و انقلابی می‌کنیم.
سپس اسدی با توجه به موضوع نشست از استادان درخواست کرد تا به بررسی مؤلفه‌های تئاتر انقلاب اسلامی بپردازند.
استاد منصور حمیدی، مدرس، کارگردان، نویسنده و پژوهشگر از استان آذربایجان شرقی در رابطه با تاریخچه و برخی مشکلات تئاتر در استان آذربایجان شرقی خصوصاٌ شهر تبریز اذعان کرد: امیدوارم تئاتر شهرستان سهمی در تئاتر کشور داشته باشد. تئاتر در آذربایجان، خصوصاً تبریز پیشینه قدیمی دارد. در دوران صفویه، خیمه‌شب‌بازی مورد توجه بود و پیشرفت داشت. از سال 1310 ما در تبریز چهار مرکز دایر نمایشی داشتیم که آثار بسیار بزرگی در این سالن‌ها به صحنه رفته است و همچنین هنرمندانی کاربلد و درس‌خوانده مثل جناب پرویزی که فارغ‌التحصیل تفلیس بودند را داشت. سالن شیر خورشید سال 1320 دارای استاندارهای جهانی بود اما الآن ما تنها یک سالن نیمه مجهز داریم که نهایتاً یک یا حدود دو نمایش عامه‌پسند در آن اجرا می‌شود و تا چنین مشکلاتی حل نشده است ما نمی‌توانیم روی برنامه خاصی مانور دهیم.
دبیر نشست پس از سخنان حمیدی با تأکید بر خارج نشدن از بحث نشست از استاد جهانشیر یاراحمدی دعوت کرد تا صحبت‌های خود را آغاز کند.
استاد جهانشیر یار احمدی، پژوهشگر، بازیگر و فعال حوزه هنر در استان بوشهر ضمن گرامیداشت هفته هنر و آرزوی قبولی طاعات و عبادات گفت: بنده برای ادامه بحث پیشنهادی دارم؛ با توجه به نکاتی که دوستان بیان کردند، اگر بشود پژوهشی را با عنوان نشست و مشخص کردن مؤلفه‌های تئاتر انقلاب اسلامی و جزئیات آن از طریق مباحثه به دست آوریم تا بعدها به یک رویکرد و پیشنهاد‌هایی برای ادامه فرآیند این حوزه ارائه کنیم. من یکی از تجربه‌های شخصی خودم را می‌خواهم بیان کنم؛ بنده در یکی از جشنواره‌های فجر در دهه 90 درباره نقش استان‌ها در جشنواره فجر پژوهش کردم و آن را به دسته‌های مختلفی دسته‌بندی کردم که یکی از آن‌ها دوره تثبیت بود. منظور از دوره تثبیت تلاشی است که فجر برای ثابت کردن خودش به افراد انجام داده است که مهم‌ترین دلیل تثبیت جشنواره فجر در دهه 60 فعالیت استان‌ها و شهرستانها بود که متأسفانه الآن این نقش کلیدی استان‌ها و شهرستانها به حاشیه رفته و فراموش شده است.
اسدی افزود: قطعاً تئاتر استان‌ها نقش مؤثر و مثبتی در فضای تئاتر بعد از انقلاب، انقلابی که در فضای ایران اتفاق افتاد داشته‌اند لیکن آیا تئاتر استان‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که باعث تمایز آن‌ها شود؟
در ادامه رضایی گفت: هرچه خوبان همه دارند این رشته باید تماماً داشته باشد. یکی از وظایف هنر انقلاب احیای سنت بود که متأسفانه فراموش شده است. برای مثال تعزیه‌ای که همه را شگفت‌زده می‌کرد چرا اکنون به کار هنرمندان نمی‌آید؟ نمایش‌های خردی که در جشن‌ها افراد بسیار زیادی را به خود جذب می‌کرد چرا الآن باید به حاشیه برود یا به آن‌ها توجه کافی نشود؟
هنر انقلاب باید ابر باشد و بر همگان ببارد یا خورشید باشد و بر همه بتابد.
الآن به گونه‌ای شده است که هنر را فقط عده‌ای خاص باید ببینند و این سیلی زدن به هنر انقلاب و تئاتر است.
حمیدی ادامه داد: ما باید در قالب هنر انقلاب به آثار بومی بپردازیم. مرحوم حاجی‌زاده از هنرمندان تبریز بودند که پس از یک اجرای نمایش درباره قیام 21 آذر که به زبان آذری بود به ایشان انتقاد شد و جناب حاجی‌زاده در پاسخ آن گفت که ما درام بازی می‌کنیم و اگر به زبان فارسی بازی کنیم، کمدی می‌شود.
ایران یک کشور کثیرالقوم است اگر ما در حوزه هنر انقلاب و با پژوهشگران عزیز بتوانیم شرایطی را به وجود آوریم که هنرهای نمایشی با زبان و گویش بومی هر منطقه رواج پیدا کنند قطعاً اثرات بسیاری دارد. ما باید با زبان‌های یکدیگر در مناطق بومی آشنا شویم.
سپس استاد احمد سپاسدار از استان فارس گفت: از نظر بنده باید تئاتر استان‌ها را به دو دسته تقسیم کنیم؛
تئاتر استان‌ها قبل از علی منتظری و تئاتر استان‌ها بعد از علی منتظری.
بنده از سال 1343 وارد این عرصه شده‌ایم و هنوز می‌بینم که حضور مؤثر جناب منتظری بود که توانست تئاتر استان‌ها را پربار کند.
ما نباید خیلی به دنبال ساختار یا معادلات خاصی باشیم تا تغییر به وجود بیاید بلکه تغییر خودش می‌آید و ما فقط باید مسیر و فضا را آماده کنیم.
مشکل بزرگ ما این است که برنامه کلان نداریم. نهادها با همکاری باهم میتوانند باعث رونق دوباره حوزه شوند مثلاً آموزش‌وپرورش می‌تواند با همکاری وزارت ارشاد برنامه‌ای را طراحی کند و نقش مهمی در رونق تئاتر داشته باشد.
از طرفی گروههای تبلیغاتی نیز میتوانند در این حوزه مؤثر باشند که البته بعد از انقلاب، تبلیغات خوبی در بخش تئاتر انجام شد اما به تدریج این حمایتها کاهش یافت، به‌گونه‌ای که در حال حاضر هیچ حمایتی از گروههای نمایشی نمیشود.
اسدی در ادامه گفت: یکی دیگر از خلأها و مشکلات ما نبود متن مناسب با زیبایی‌شناسی مناسب بوده است.
استاد رضا میرمعنوی از استان گیلان چنین ادامه داد: مفهوم تئاتر مردمی و غیر مردمی اصطلاح اشتباهی است زیرا تئاتر بدون تماشاچی معنی ندارد پس ما تئاتر مردمی یا غیر مردمی نداریم. بعد از دوران استاد منتظری، مجلس دستوری به معاونت هنری در خصوص گسترش وضعیت تئاتر در بلندمدت داد که از آن‌ها میتوان به مجله نمایش، نشر کتابها و... اشاره کرد.
سیاستگذاریها در تشکیل گروههای نمایشی دارای ابهام بود و به همین دلیل در گسترش تئاتر در ایران موفقیتی کسب نشد، همچنین در تحول نیز هیچ کاری صورت نگرفت. این در حالی است که تئاتر ابزار ارتباطات در ژانرهای مختلف است؛ اما متأسفانه سیاستگذاریها نتوانستند برنامه‌ای منظم تهیه کنند تا هنرمندان دچار سرگردانی نشوند.
ما برای خلق یک اثر هنری مناسب؛ به نیروی توانمند هنری، تجهیزات، امکانات و پشتیبانی مالی کافی نیاز داریم. در این راستا باید این موارد را در اختیار شهرستانها قرار گیرد، از طرفی همچنین ما نیازمند اشخاصی هستیم که توان نگارشی و قلم مناسبی داشته باشند. البته در دهههای ابتدایی انقلاب، تئاتر در وضعیت خوبی بود که به تدریج از بین رفت.
بیش از 7000 سال است که گیلان تمدن دارد و یکی از دلایل مهم آن مورد هجوم واقع نبودن آن بوده است و به همین دلیل مردم ما توانستند در حوزه‌های مختلف اعم از هنر رشد کنند.
تئاتر معنوی یعنی ما انسان را از زمین بکنیم به آسمان برسانیم اما مدتی است که نویسندگان کار فاخر نمی‌توانند تولید کنند که دلیل آن نبود نیروی توانمند هنری، تجهیزات، امکانات و پشتیبانی مالی است. من نیاز به یک متن قوی دارم که بتوانم اثر دینی و معنوی خوبی بسازم. در نتیجه ما نیازمند یک خیز بزرگ و حرکت بلند در این زمینه هستیم.
اسدی در ادامه بحث این نکته را افزود: تئاتر هنری است که ما آن را به وجود نیاوردیم در واقع هر جا که دانشی باشد ما آن را مثل تئاتر می‌آموزیم ولی آن را تقلید نمی‌کنیم. نهادها نیز شاخصه‌هایی را در محدوده خاصی مشخص کردند که بسیاری از تئاترها را از فضای انقلاب خارج می‌کند.
رضایی در تکمیل بحث اسدی افزود: جشنواره‌ها آمدند سلیقه‌سازی و ذهنیت سازی کردند و در هر جشنواره ما شاهد یک تیم داوری مجزا با معیارهای متفاوت از بقیه دوران و داوری‌ها هستیم و از نظر من در تئاتر هم ما باید سلسله‌مراتب و طبقه‌بندی را ایجاد کنیم؛ مشخص است جوانی که زیر 25 سال و با تجربه محدود است نمی‌تواند متن قوی و پرمحتواهایی بنویسد و کار کند بلکه باید این فرد در مراتبی آموزش ببیند و تا به آن درجه برسد.
هنر فرهنگی است که در سینه مردم جاری است، ما حتماً نباید منتظر آن باشیم تا فلان گویش را جا بیندازیم بلکه باید دنبال سکوی پرش باشیم، باید راه را برای همه باز کنیم و اجازه دهیم بقیه هم بیایند، ما هم بلدیم فرهنگ کشورمان را که دارد خاک می‌خورد احیا کنیم و این نگاه باید از بین برود.
منصور حمیدی نیز بیان کرد: با توجه به شرایط، میتوان گفت که تئاتر شهرستانها به خودکفایی رسیده است ولی در واقع کمکی به آن‌ها نمیشود. اینکه گروههای نمایشی در دهه 60 از حمایتهای بیشتری برخوردار بود، به این دلیل است که مضامین تبلیغاتی در آن زمان خریدار بیشتری داشت اما به مرور زمان کیفیت این مضامین نیز کاهش یافت. ما باید سطح هنر انقلاب را بالاتر ببریم.
در ادامه نیز در جواب به پرسش یکی از حاضرین در رابطه با چگونگی ارائه یک اثر فاخر، میرمعنوی گفت: اثر فاخر نیاز به متن فاخر، کارگردان توانا، بازیگر توانا و امکانات دارد هرکدام از این‌ها نباشد آن اثر تبدیل به اثر فاخری نخواهد شد.
یاراحمدی نیز دو کتاب را در زمینه تئاتر و شیوه پژوهشی‌ای که میتوان در ادامه در جهت پیشبرد این مباحث جلو برد، معرفی کرد:
- تئاتر و انقلاب
- جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
در انتها سخنرانان ضمن تشکر از برگزاری این نشست به استمرار این جلسات در آینده برای اثرگذاری و اثربخشی و انجام پژوهشی کارآمد ذیل نشستها برای حرکت روبه‌جلو در این حوزه تأکید کردند.
انتهای پیام/
نظر شما