حمیدرضا شاه آبادی نویسنده رمان نوجوان با انتقاد از برخی نویسندگان بزرگسال گفت: برخی از نویسندگان به غلط فکر می‌کنند ادبیات کودک و نوجوان شکل رشد نیافته ادبیات بزرگسال است و آن را دست کم می‌گیرند.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، دومین برنامه «عصر تجربه» با دعوت از شاعران و نویسندگان برجسته کشور از سوی حوزه هنری استان اصفهان و مرکز آفرینش‌های ادبی قلمستان، ساعت 18 دوشنبه 26 مهرماه در سالن سعدی حوزه هنری اصفهان، عمارت تاریخی سعدی برگزار شد.
در این برنامه که اجرای آن را محمداسماعیل حاجی علیان مدیر آفرینش‌های ادبی حوزه هنری استان اصفهان برعهده داشت، شاه آبادی پژوهشگر تاریخ، داستان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس معاصر، از تفاوت رمان نوجوان و بزرگسال، چگونه رمان نوجوان بنویسیم؟ چگونه از تاریخ در نگارش رمان استفاده کنیم، اهمیت زمان مشروطیت در تاریخ ایران، ویژگی‌های نثر نوجوان و همچنین در خصوص رمان‌های خود از جمله «دروازه مردگان»، «لالایی برای دختر مرده» و «دیلماج» مطالبی را بیان کرد.
وی خاطرنشان کرد: برخی مواقع با نویسندگان موفقی مواجه می‌شوم که می‌خواهند برای نوجوانان بنویسند، کسانی که فکر می‌کنند برای بزرگسالان نوشته‌ایم، برای نوجوانان که راحت‌تر می‌نویسیم.
مخاطب در دل رمان نهفته است
وی در خصوص تفاوت رمان نوجوان و بزرگسال گفت: ما نوع ادبی‌ای داریم به اسم رمان که ویژگی‌های خاص خودش را دارد و در واقع رمان رمان است و تفاوتی میان نگارش رمان وجود ندارد به جزء مخاطب.
شاه‌آبادی اضافه کرد: شما به عنوان نویسنده یک مخاطب خاص را مدنظر می‌گیرید که این مخاطب خاص در دل رمان شما نهفته است، نویسنده، به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه به یک مخاطب توجه دارد و سلیقه او را در نوشتن خود مورد توجه قرار می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: در واقع داستان یا رمان شما در حال رقابت با تلویزیون، بچه‌های در حال بازی در کوچه و دیگر موارد است. اثر شما نوجوان را باید چنان جذب کند که نوجوان بگوید نه می‌خواهم این کتاب را بخوانم و در صفحات اول باید چیزی بنویسیم که مخاطب نوجوان را جذب کند که آنها را نادیده بگیرد.
این نویسنده رمان‌های نوجوان ادامه داد: شما باید در صفحات اول چیزی را بنویسید که مخاطب نوجوان را جذب کند و خود به خود این می‌شود یک ویژگی سبکی برای رمان نوجوان. شما باید در اول هر فصل یک ضربه یا یک اتفاق را بیان کنید تا برای نوجوانان کشش داشته باشد. رمان نوجوان خوب، رمانی است که بزرگسالان هم آن را می‌خوانند در واقع رمان نوجوان بر وجه بالغ کودکان و بر وجه نابالغ بزرگسالان اثر می‌گذارد.
ویژگی‌های شناخت مخاطب
وی در پاسخ به اینکه آیا حتما شخصیت رمان نوجوان باید نوجوان باشد، گفت: ایدن چمبرز منتقد (حوزه ادبیات کودک) می‌گوید «برای اینکه مخاطبان نهفته در متن را بشناسیم، یا اینکه بدانیم رمان نوشته شده مخصوص چه گروه سنی است، چهار ویژگی را باید مدنظر داشت. ویژگی اول، زاویه دید یعنی شخصیت که داستان از نگاه او بیان می‌شود. دوم طرفداری، یعنی در متنی که نوشته‌اید خود به خود میل به رضایت کدام گروه مخاطبان است، سوم سبک رفتار شما برای بیان داستانتان و سازگاری با مخاطب، چهارم شکاف‌های گویا جاهایی که در داستان تعریف نمی‌کنید و تنها با یک اشاره خواننده را به تجاربش بر می‌گردانید تا خود به کشف برسد.»
شاه‌آبادی خاطرنشان کرد: یک کودک از نظر مالی و از نظر انتخاب تابع پدر و مادرش است، اما نوجوان تابع خودش است و خودش انتخاب می‌کند که چه چیزی را ببیند یا اینکه بخواند. در واقع ادبیات کودک و نوجوان تابع قانون اقتصاد فرهنگ است.
مهم‌ترین چیز در داستان تعلیق است
نویسنده کتاب «افسانه تیرانداز جوان» اظهار داشت: بعد از خواندن کتاب «بوته‌زار کیت» از دیوید آلموند، فهمیدم برای نگارش داستان نوجوان نباید خودم را پایین بیاورم، بلکه باید نوجوان را جدی بگیرم.
وی با اشاره به اهمیت تخیل در نوشتن رمان گفت: تخیل پایه نوشتن رمان است، نوجوان ما هم به تخیل و فانتزی و هم به زندگی واقع‌گرا نیاز دارد و باید فهم و تجربه زندگی را نیز داشته باشد.
وی در خصوص استفاده از زبان سطح پایین برای نوجوانان گفت: نوجوانان را باید خیلی محترم فرض کنیم، کسانی که جایگاه هر زبانی را می‌دانند. نوجوان دوست ندارد با همان زبانی که با دوستش صحبت می‌کند کتاب هم بخواند. او می‌فهمد که موقعیت عوض شده است.
تاریخ پر از نقاط عدم تعادل است
شاه‌آبادی با اشاره به اینکه نسل جدید علاقه زیادی به تاریخ نشان می‌دهد، گفت: داستان زمانی شروع می‌شود که زندگی از تعادل خارج می‌شود و زندگی معمولی داستانی ندارد و وقتی تعادل را به هم زدید، می‌شود داستان. در کجا نقاط عدم تعادل ثبت می‌شود؟ در تاریخ، تاریخ بزرگ‌ترین محل دستیابی ما به نقاط عدم تعادل زندگی بشر است، تاریخ پر از نقاط عدم تعادل است و آدم‌هایی که در عدم تعادل زندگی کرده‌اند.
وی در خصوص استفاده تاریخ در نگارش داستان افزود: بسیاری از بحث‌های امروز از زمان مشروطیت شروع شد، برای مثال اولین رمان ایرانی در سال ۱۳۱۵ نوشته شد، مفهوم ذهنی کودکی در مشروطیت شکل گرفت و به همین دلیل علاقه خاصی به زمان مشروطیت دارم و از تاریخ در نگارش رمان‌های استفاده می‌کنم.
نوجوانان را دست کم نگیرید تا خوب بنویسید
این نویسنده برگزیده کتاب سال ادامه داد: در کشور ما هر کس برای نوجوانان به صورت جدی بنویسد، می‌گویند این کارش بزرگسال است و این برمی‌گردد به کوچک شمردن و دست کم گرفتن نوجوانان.
وی در مورد تجربه نگارش رمان «دروازه مردگان» گفت: نوجوانی یک سن خاص است و این دوره تا آخر عمر با ما می‌ماند و بیشترین تأثیر را در زندگی ما دارد، در واقع فلسفی‌ترین دوره زندگی ما نوجوانی است، این زمان اوج فهمیدن و نیاز به جواب گرفتن و نظم دادن به سؤالات است.
وی همچنین در خصوص نگارش رمان «لالایی برای دختر مرده» افزود: من با این رمان زندگی کردم و خوشبختی این بود که ناشر کار را خوب فهمید و چاپ کرد. پس از ارائه رمان در نمایشگاه کتاب، بسیاری به من گفتند نباید برای نوجوانان می‌نوشتی، این یک رمان بزرگسال خوب می‌شد.
حمیدرضا شاه آبادی خاطرنشان کرد: این در حالی است که این کتاب ۱۲ بار تجدید چاپ شده است و بزرگسالان و نوجوانان آن را دوست دارند. من این اثر را برای نوجوانان خاص کتابخوان نوشته بودم؛ در حالی که با قشر وسیع‌تری ارتباط برقرار کرد و همین به من جرأت داد تا رمان «دروازه مردگان» را برای عموم نوجوانان بنویسم، کتابی که جایزه رشد و جایزه کتاب سال را نیز برد.
یک سؤال خوب در ذهن مخاطب ایجاد کنید
وی در پاسخ به اینکه آیا نثر نوجوان ویژگی‌های خاصی دارد، گفت: شما باید یک «بعدش چی شد؟» قوی در داستان ایجاد کنید، یعنی یک سؤال خوب ایجاد کنیم و بعد پارازیت. مهم‌ترین چیز در داستان تعلیق است، زبان داستانی باید روان باشد و اضافه نداشته باشد و با کمترین کلمات بیشترین معنی را بدهد.
شاه‌آبادی با اشاره به لذت کشفی که برای خواننده در رمان و ادبیات وجود دارد، تأکید کرد: رمان یک نوعِ ادبی اندیشه‌مند است، اگر اندیشه را از آن بگیرید رمان بودنش از بین می‌رود. وقتی خواننده دل به داستان داد با دنیای شما همراه می‌شود، اگر از اول نگارش بخواهید با هدف انتقال پیام وارد شوید، رمان شما نمی‌تواند جذاب باشد.
وی ادامه داد: داستان دو بخش دارد، یک بخش روی کاغذ خلق می‌شود و یک بخش در ذهن نویسنده. لذت ادبیات لذت کشف است، داستان خوب داستانی است که بخش روی کاغذ آن کمتر و بخشی که مخاطب آن را کشف می‌کند بیشتر است.
من با «دیلماج» بی‌مهری کردم
وی در خصوص تجربه نگارش رمان «دیلماج» که بخش‌هایی از آن را در آلمان نوشته است، تصریح کرد: وقتی کار متفاوتی می‌نویسید دو مشکل دارید؛ یکی با خودتان و یکی با دیگران. با خودت این مشکل را داری که تمام خلاقیتت را به کار نمی‌گیری و خود را محدود می‌کنی، با دیگران این مشکل را داری که چگونه باید رمان تو را باور کنند. «دیلماج» را با عجله تمام کردم، چون باور به پذیرفته شدنش نداشتم.
نویسنده مهمان دومین برنامه «عصر تجربه» ادامه داد: «دیلماج» بچه مجروح من است و من با او بی‌مهری کردم، اگر آن تصویری که در ذهنم داشتم را کامل می‌کردم این رمان عالی می شد.
وی برای بهتر نوشتن رمان نوجوان، پیشنهاد خواندن مجموعه ۱۵ جلدی در خصوص مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان از دکتر مرتضی خسرونژاد با همکاری انتشارات مدرسه و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رمان‌های ایرانی «هستی» اثر فرهاد حسن‌زاده، «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی» اثر جمشید خانیان، «قصه‌های سبلان» اثر محمدرضا بایرامی، «سایه هیولا» اثر عباس جهانگیریان و کتاب‌های خارجی از دیوید آلموند، نیل گیمن را به حضار داد.
در پایان نیز شاه آبادی به سؤالات حضار در خصوص زبان نگارش رمان نوجوان، تفاوت نوجوانان امروز و دیروز، اهمیت دانستن قالب‌های ادبی، فانتزی و... پاسخ داد.
انتهای پیام/
نظر شما