به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، میلاد عرفانپور مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری در آیین رونمایی از آلبوم «بیدل» که امروز ۶ دی ماه در تماشاخانه مهر برگزار شد؛ گفت: فلسفه تولید چنین آلبومی شب‌های آواز ایرانی و نشست پرمخاطبی بود که سالها به همت استادان بزرگ در مرکز موسیقی حوزه هنری برپا شد.

وی ادامه داد: برگزیده این شب‌های آواز ایرانی سه هنرمند توانمند و خوش ذوق بودند که ما را در مرکز موسیقی حوزه هنری به این ایده رساندند که آلبومی با صدای آنان منتشر شود. بعد که بحث انتخاب شعر مطرح شد، به ذهنم رسید که خوب است که شعرهای این آلبوم از اشعار بیدل دهلوی انتخاب شود چراکه در موسیقی چنان که باید و شاید به شأن این بزرگمرد ادبیات فارسی توجه نشده است.

عرفانپور بیان کرد: آلبوم «بیدل» با دقت‌نظر، وسواس و هنرمندی که علی‌اصغر عربشاهی در انتخاب نغمه‌ها و ملودی‌ها و تنظیم آهنگ به خرج داد و همچنین همت این گروه کم‌نظیر، تولید شده است. کار موسیقایی بر شعر بیدل دهلوی بسیار سخت و سنگین و البته ارزشمند است؛ سخت و سنگین از نظر پیچیدگی‌های فراوان لفظی و خیالی و معنایی شعر بیدل و ارزشمند از جهت اینکه بیدل بی‌شک یکی از شاعران بزرگ ادبیات فارسی است که اتفاقا دقت‌های موسیقایی بالایی هم شعرش دارد. یکی از نمودهای این دقت موسیقایی در تنوع اوزان عروضی و وزن‌های ضربی فراوان در شعر بیدل است.

بخش دیگر آیین رونمایی از آلبوم «بیدل» به اجرای موسیقی توسط کیارش بکتاشیان و پوریا عابدینی اختصاص داشت.

بیدل، ایرانی است

در ادامه علیرضا قزوه به تاثیر شعر بر نقاشی اشاره کرد و نمونه این امر را آثار نقاش ایتالیایی دانست که تحت تاثیر اشعار بیدل دهلوی بوده است.

وی ادامه داد: هر مضمون زیبا به بیدل باز می‌گردد و بیدل اندازه صد هزار بیت شعر دارد و از شاعرانی است که نسب ایرانی دارد و از نسل شاه منصور پادشاه فارس است.

وی با اشاره به زندگی بیدل دهلوی تاکید کرد که طریقت این شاعر شبیه شمس تبریزی است و عرفانش عرفان مبارزه و سرخ. همچنین اشعار و نگاه بیدل  ظریف و زیباست و به قدری ابیاتش دارای حکمت است که یک بیت از شعرهایش می‌‍تواند زندگی یک انسان را نجات دهد.

وی سخنانش را بیتی از بیدل به پایان رساند.

پس از اجرای موسیقی توسط مسعود آذین و صادق مرادی، علی اصغر عربشاهی به روند شکل‌گیری آلبوم «بیدل» اشاره کرد.

وی اظهار کرد: زمانی که پروژه مطرح شد از چند جنبه برایم اهمیت پیدا کرد. اول اینکه پاسداشت آواز ایرانی اتفاق می‌افتاد که پایه و بن‌مایه موسیقی ایران است. در روزگار امروز متاسفانه خیلی به مقوله آواز پرداخته نمی‌شود و یک اتفاق ناخوشایندی حتی بین موزیسین‌ها باب شده که نباید آواز چندان طولانی باشد در حالیکه این موضوع صرفا برای تغییر ذائقه مخاطبان است.

عربشاهی به بی‌مهری‌هایی که از سوی مسئولان و رسانه‌ها نسبت به موسیقی ایرانی شده اشاره کرد و ادامه داد: این پروژه همچنین از این حیث برایم جذاب بود که بتوانم قدم کوچکی برای عزیزانی که در این رویداد شب آواز ایرانی خوش درخشیدند، بردارم. نکته دیگر شعر بیدل بود که برای خودم  بسیار چالش‌برانگیز است. اشعار بیدل به جهت اینکه در سبک هندی انتزاع و تصویرسازی نقش مهم و پررنگی دارد با موسیقی که یکی از انتزاعی‌ترین هنرهای ماست، بسیار همخوانی و هماهنگی دارد.

گوش مردم از موسیقی هویتی فاصله گرفته

حمیدرضا نوربخش رئیس خانه موسیقی که از حاضران در این آیین رونمایی بود نیز ضمن ابراز خوشحالی از انتشار این آلبوم موسیقی عنوان کرد: ما در روزگاری به سر می‌بریم که متاسفانه گوش مردم با موسیقی تمدنی، ریشه‌ای و هویتی فاصله خیلی زیادی گرفته است  و متاسفیم از این امر چون جان‌مایه موسیقی ایران ساز و آواز است و اگر بخواهیم تجسم و تبلور و تجلی موسیقی را در اعلی‌ترین وجه آن نشان دهیم نمودش در ساز و آواز است. اساسا استادان تراز اولمان را به بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی می‌شناسیم و بهترین جلوه‌های موسیقی ایران در این بداهه بروز پیدا می‌کند و چه بد که امروز نسل جوان ما با این بخش بیگانه شده و این جذابیت بی‌انتها متاسفانه طعمش به مذاق آنها خوش نمی‌آید چون لذت بردن از موسیقی نیاز به ذائقه‌سازی دارد.

وی تاکید کرد: ما با چیزی که مأنوس می‌شویم و با آن انس می‌گیریم، خاطره می‌سازیم و از آن لذت می‌بریم بنابراین وقتی که با یک چیز هیچ پیشینه‌ای نداشته باشیم طبیعی است که برایمان بیگانه باشد و از آن لذت نبریم. آرزو می‌کنم که بازگشتی به انس و اقبال نسل جوان با موسیقی داشته باشیم.

رئیس خانه موسیقی با تشکر از مرکز موسیقی حوزه هنری بیان کرد: «شب آواز ایرانی» برنامه بسیار پربار و خوب و امیدبخشی بود که باید استمرار پیدا کند چراکه ما هنرمندان جوان و آوازخوانان خوبی داریم که صداهای خوبی دارند و باانگیزه و شوق زیاد در حال کار هستند. هرچه بیشتر چنین بسترهایی ایجاد شود آنها می‌توانند بهتر هنر خود را عرضه کنند.  

بیدل وارد موسیقی ایران شد

غلامعلی حداد عادل رئیس بنیاد سعدی نیز در ادامه آیین رونمایی از آلبوم «بیدل» اعلام کرد: اینکه بیدل وارد موسیقی ایران شد موضوع مهمی برایم بود چون اصولاً در موسیقی ما، سبک هندی کمتر به آواز خوانده شده و خوانندگان ما بیشتر از غزل‌های سبک خراسانی و عراقی خوانده‌اند یا سبک بازگشت. گویی که ذوق خوانندگان ایرانی آن پیچیدگی‌های سبک هندی را نپسندیده است.

وی ادامه داد: نکته مهم این است که بیدل دهلوی در ایران تا قبل از انقلاب مظلوم واقع شد و اصلاً جایگاه شایسته خود را پیدا نکرد. جایگاه بیدل در دانشگاه و درس‌های تخصصی به عنوان اوج پیچیدگی و دشواری بود و حتی خیلی از اساتید تاریخ ادبیات، اعتقادی به بیدل نداشتند. در دوران قبل از انقلاب شفیعی کدکنی در مجله «هنر و مردم» سلسله مقالاتی با عنوان شعرفارسی در آن سوی مرزها می‌نوشت. او اولین بار بیدل را استادانه مطرح کرد. برخلاف اینکه بیدل نزد عامه شعردوستان ایرانی گمنام بود؛ در میان شعردوستان افغانستان و تاجیکستان جایگاه وسیعی پیدا کرده بود. به طوریکه صدرالدین عینی، نویسنده و ادیب بزرگ تاجیکستان در یادداشت‌های خود می‌نویسد که: در بخارا بچه بودم و به یاد دارم که شب‌های مهتابی تابستان که کشاورزان کشت می‌کردند و در مزرعه کار می‌کردند از دوردست صحرا کسی در شش مقام آواز می‌خواند که «ای فراموشی کجایی تا به فریادم رسی/ باز احوال دل غم‌پرورم آمد به یاد» بعد از انقلاب اسلامی، بیدل گل کرد و زمینه‌اش را هم قبل از انقلاب، شعر نو فراهم کرده بود یعنی پیچیدگی‌های شعر بیدل از جنس بعضی از پیچیدگی‌های شعر نو بود و من معتقدم که سهراب سپهری با بیان خود یک زمینه را برای فهم بیدل هموار کرد.

آواز را اوج موسیقی می‌دانم

وی با تاکید بر اینکه انتخاب غزل از بیدل برای آواز کار دشواری است اظهار کرد: بیدل اوج قوت زبان فارسی است و من به عنوان خادم فرهنگستان و کسی که نزدیک به ۳۵ ساله کار واژه‌گزینی می‌کند هر وقت می‌خواهم به جوان‌ها بگویم که قدر زبان فارسی را بدانید به آنها پیشنهاد می‌دهم که بیدل بخوانند. چراکه کسی که زبان مادری‌اش فارسی نبوده به قدری به فارسی مسلط شده و به اندازه‌ای این زبان امکان در اختیار او گذاشته که بیش از صد هزار بیت شعر به زبان فارسی سروده و پیچیده‌ترین اندیشه‌ها را واژه‌نشین کرده و واژه برایش پیدا کرده است.

رئیس بنیاد سعدی در ادامه قوت خیال به عنوان شباهت ریاضیان و شعر اشاره کرد و افزود: فرق آواز ساز معنی‌دار شده است ولی ساز حال و شعر قال دارد و آواز ترکیب حال و قال است یعنی شما به معنا فکر می‌کنید ذهنتان فعال می‌شود و وقتی به آهنگ دل می‌دهید دلتان پرشور می‌شود ترکیب این حال و قال در آواز است بنابراین من آواز را اوج موسیقی می‌دانم.

در بخش پایانی این این آیین ضمن اجرای موسیقی، آلبوم «بیدل» رونمایی شد. علاقه‌مندان برای شنیدن قطعات این آلبوم می‌توانند به لینک مراجعه کنند.