در بروشور نمایشگاه توضیحاتی درباره نقل «نور آمد» نوشته‌اید. اگر ممکن است درباره ضرورت پرداختن به این موضوع و خلأیی که امروز احساس می‌شود توضیح بدهید.

اجازه بدهید سخنم را از یک مقایسه شروع کنم. وقتی با نگاه فرهنگیِ امام (ره) جامعه را ببینیم و آن را با روزهای آغازین انقلاب بسنجیم، می‌بینیم که آن زمان «توحید» در جامعه تبیین شده بود. مردم با توحید ارتباط داشتند و احساس می‌کردند خدا کنارشان است. اما در سال‌های اخیر، به دلایل مختلف -از هجمه‌های دشمن گرفته تا ناکارآمدی برخی اهل فکر-این حس کم‌رنگ‌تر شده است.

نیت اصلی من در این نمایشگاه همین است: تبیین دوباره نسبت «توحید» و «انقلاب». می‌خواستم یک بحث تازه باز کنم؛ بحثی که در جامعه درباره‌اش گفت‌وگو شکل بگیرد. اگر خدا به سفره مردم برگردد و مردم احساس کنند خدا ناظر است، بسیاری از اعوجاجات جامعه از بین می‌رود. به عبارتی ما آنجا دچار مشکل می‌شویم که خدا را غایب می‌بینیم؛ در حالی که هیچ فطرتی در حضور خدا راضی به کار خلاف نمی‌شود.

در خصوص ضرورت پرداختن به این مفهوم هم باید بگویم که در روزگاری که نشانه‌های ظهور در لایه‌های پنهان تمدن آشکار می‌شود و مسیر گام دوم انقلاب زبانی نو برای بیان حقیقت است.

این نقل چطور شکل می‌گیرد؟

همانطور که در بروشور نمایشگاه هم آمده، نقل ترکیبی است از تصویر، صوت، فضا و تبیین؛ روایتی که مخاطب را با تماشاگر بودن، به مشارکت در معنا می‌کشاند. در اینجا جابه‌جایی نه در مکان بلکه در موقف رخ می‌دهد؛ از ظاهر به باطن، از حس به معنا.

این روایت دو راوی دارد: عالم و هنرمند که در چهار سفر به هم می‎‌رسند. عالم، هنرمند را به سرچشمه معنا می‌برد؛ هنرمند، آن معنا را در خیال و تصویر می‌آفریند؛ اثر در عالم ناسوت پدیدار می‌شود و عالم، تبیین مخاطب را از دیدن به شدن می‌رساند.

به همین دلیل عنوان نمایشگاه را نقل «نور آمد» گذاشتید؟

بله. این نمایشگاه حاصل حدود چهل سال پژوهش و جمع‌آوری شواهدی است که مرا به این باور رساند که خداوند نور خود را به‌تدریج در زمین کامل می‌کند. اما ما اغلب از این حقیقت غافل هستیم. مثلاً اربعین را خداوند به‌عنوان یک رخداد نورانی خلق کرد، اما ما آن را فقط به «راه‌پیمایی» تقلیل دادیم یا در ماجرای غزه، خداوند با نور خود مردم را حفظ کرد، اما ما برداشت دیگری داشتیم. حتی در بیداری اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها نسبت به ظلم‌، نقش نور الهی نادیده گرفته شد.

واقعیت این است که خدا نورش را تمام می‌کند و ما باید این نور را بشناسیم. به‌ویژه اینکه در آینده نزدیک، مثلاً در موضوع جنگ با اسرائیل، به این نوع نگاه احتیاج داریم. از منظر فرهنگی و استراتژیک، جامعه باید وارد فهم «نور» شود. اگر این اتفاق بیفتد، هم در مسیر اهداف الهی هستیم و هم با قدرت در برابر دشمن می‌ایستیم.

به نظر شما نمونه روشن این نگاه در کجا دیده می‌شود؟

بارزترین نمونه‌اش رهبر انقلاب است. برخلاف بسیاری از اهل علم، ایشان به‌شکل عملی «إنّ معی ربّی» را نشان می‌دهند. این باور، باور به نور است. ایشان از نور استفاده می‌کنند و همین منشاء قدرت و آرامش‌شان است. ما شیعیان هم باید به سمت چنین فرهنگی حرکت کنیم.

 کمی هم درباره ساختار نمایشگاه توضیح می‌دهید؟ چند اثر ارائه شده و چه اتفاقی در فضای نمایشگاه می‌افتد؟

الان حدود سی اثر را نمایش داده‌ایم. البته محدودیت فضا داریم؛ وگرنه نزدیک صد اثر آماده بود. نمایشگاه حدود یک ماه برگزار می‌شود و اگر گفت‌وگوها و بازخوردها ادامه پیدا کند، احتمال تمدیدش زیاد است. اما مهم‌تر از تعداد آثار، ماهیت نمایشگاه است. این یک نمایشگاه نقاشی به مفهوم متعارف نیست؛ یک رویداد روحانی و معرفتی است. اهل علم، اهل تعقل و اهل مباحثه می‌آیند و درباره نگاه معرفتی مطرح‌شده در تابلوها گفت‌وگو می‌کنند. پیشنهاد می‌دهند، نقد می‌کنند، و همین گفت‌وگوهاست که آثار بعدی من را شکل می‌دهد. اصلاً هدف اصلی ما همین «نقل» و گفت‌وگوست؛ تابلوها فقط بهانه‌اند.

یعنی نقل «نور آمد» بیشتر یک رویداد فکری است تا صرفاً یک نمایشگاه هنری؟

دقیقاً. ما اسمش را «نقل» گذاشتیم تا از نمایشگاه‌های معمول فاصله داشته باشد. اینجا هدف ایجاد تفکر و اشاعه آن است. هنر متعهد باید وارد میدان شود و این شکل از محفل، لازمه‌اش است.

درباره فعالیت‌های پسرتان هم صحبت کنید. بسیاری او را با مستندهایی که درباره کارهای شما ساخته، می‌شناسند.

پسر من حدود ده، پانزده کار مستند در این سال‌ها ساخت و واقعاً با ایمان وارد میدان شد تا کارهای من را ضریب بدهد. متأسفانه این روزها بیمار است و در ICU بستری است و در حال حاضر نمی‌تواند به فعالیتش ادامه بدهد. اما همین کارهایی که کرد باعث شد تابلوهای من در قالب فیلم دیده شود. خدا خیرش بدهد؛ ان‌شاءالله شفای عاجل نصیبش شود.

آیا برنامه‌ای برای نمایش این مستندها دارید؟

در کنار نمایشگاه، قرار است تلویزیونی بگذاریم و همین فیلم‌ها و چند اثر دیگر او را پخش کنیم. آخرین فیلمش «کیست مرا یاری کند» است که در چند جشنواره خارجی، هم در آمریکای جنوبی و هم آمریکا، شرکت کرده است. تازه وارد جشنواره‌ها شده و باید دید چه می‌شود.

نقل «نورآمد» با حمایت مرکز آموزش حوزه هنری و مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری فردا ۱۷ آذرماه در گالری زنده‌یاد حبیب‌الله صادقی افتتاح می‌شود و تا ۱۵ دی ماه ادامه خواهد داشت.