به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، پنجمین جلسه از مجموعه نشستهای «به وقت روایت» با موضوع نقد و بررسی کتاب «آهوی گمشده» به همت دفتر هنر و ادبیات اسارت حوزه هنری و با حضور حمید احمدینیا راوی اثر، زهره علیعسگری نویسنده کتاب، و منتقدان جواد کلاته عربی، جواد کامور بخشایش و همچنین ساسان ناطق مدیر دفتر هنر و ادبیات اسارت، روز سهشنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۴ در سالن صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.
بلوغ زودرس نوجوانان در دفاع مقدس
در ابتدای نشست، ساسان ناطق با اشاره به نقش نوجوانان در دفاع مقدس گفت: در زمان جنگ تحمیلی نوجوانان ما حماسههای بسیاری رقم زدند. این شجاعت و حماسه در نگاه نوجوانی که دست پدر و مادر را رها میکند و به میدان وسیعتری میرود، بلوغ زودرس است؛ نوجوانی که زودتر به بلوغ رسیده است.
وی ادامه داد: زمانی رمانی را مینوشتم که اسمش را گذاشتم «زود بزرگ میشویم» و انصافا در وجود این نوجوانان این مطلب را میتوان دید.
اگر ما روایت نکنیم، دیگران روایت میکنند
در ادامه، حمید احمدینیا راوی کتاب، روند شکلگیری اثر را شرح داد و گفت: از سال ۶۹ که عملیات مبادله اسرا انجام شد، حدود ۳۲ سال گذشته است. سال ۹۷-۹۸ به این نتیجه رسیدم که خاطراتم را تبدیل به کتاب کنم و علت اصلیاش هم تأکید حضرت آقا بود که فرمودند «اگر ما ننویسیم، دیگران مینویسند و اگر ما روایت نکنیم، دیگران روایت میکنند» و جای ظالم و مظلوم عوض میشود.
وی با اشاره به جمعآوری اولیه خاطرات افزود: بخشی از مقدمات را مسعود دهنمکی و بخشی را گروه آموزش و پرورش جمعآوری کرده بودند. سال ۹۷ اینها را پس گرفتم تا مقدمات کتاب را فراهم کنم.
احمدینیا با یادآوری شرایط سخت اسارت گفت: ما به خاطر شرایط زندان، وضعیت روحی و روانی عادی نداشتیم و زهره علیعسگری این وضعیت را تحمل کرد و کتاب را نوشت.
وی افزود: سال ۹۸ وظیفه دیدیم این کتاب را بنویسیم و امیدوارم دیده شود و پاسخگوی پرسشهای جوانان باشد.
نقد برای من مثل صحرای محشر است
زهره علیعسگری نویسنده کتاب نیز در سخنان خود گفت: شخصاً قدردان جلسات نقد هستم. برای من خیلی اهمیت دارد که کسانی نوشتههای من را از زیر تیغ نقد رد کنند. این برای من مثل صحرای محشر است که ایرادات اعمالم را میگیرند.
وی افزود: امروز فرصتی پیش آمده که مردم، نه فقط حاکمان، تاریخ خودشان را بنویسند. ممکن است کسی نوشتههای ما را بخواند یا نخواند، اما این فرصت مغتنم است و نمیدانیم تا کی در اختیار مردم خواهد بود.
سختترین سالهای اسارت در اردوگاههای مفقودین
در ادامه، فریبرز خوبنژاد، آزاده و جانشین مدیر عامل مؤسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان گفت: کتابی که نقد میکنیم درباره اراده کسانی است که در اردوگاههای مفقودین زندگی کردند. مفقودین یعنی کسانی که صلیب سرخ آنها را بازدید نکرد و سختیهایی که در این اردوگاهها تحمل شد به اندازه ده سال اسارت رسمی بود.
وی افزود: خود اسارت، نیمه پنهان دفاع مقدس است و امروز با تهدیدات مضاعفی مواجهیم که تجربیات آزادگان و سبک زندگی آنان میتواند، راهگشا باشد.
کتاب تصویری است و نشان میدهد، نمیگوید
جواد کلاته عربی، منتقد اثر با اشاره به ویژگیهای کتاب گفت: انتظار داشتم در مقدمه، ناشر بیشتر به مسائل حوزه خاطره اسارت بپردازد. مقدمه نویسنده هم بهشکلی مفصل به شأن نزول عنوان کتاب و معرفی راوی پرداخته که شاید ضرورتی نداشت.
وی افزود: کتاب کاملاً تصویری است؛ با ما حرف نمیزند، بلکه نشان میدهد. من نمیدانم برخی عبارات زیبا از احمدینیا است یا محصول قلم علیعسگری. بهتر بود نویسنده روش خود را توضیح میداد تا مخاطب بداند تا چه حد میتواند به متن تکیه کند.
کلاته عربی در ادامه گفت: کتاب را میتوان به سه بخش تقسیم کرد: کودکی و نوجوانی، آموزشهای نظامی و عملیات و اسارت. بخش نخست «پرکشش و متفاوت» است و بخش دوم روایتی کمتر پرداختهشده از حضور در جبهه غرب است.
«اضطراب معنا» کلید فهم اسارت ایرانی
در پایان نشست، جواد کامور بخشایش با رویکردی فلسفی کتاب را بررسی کرد و گفت: مدتی است درباره بایستهها و نابایستههای اسارت کار میکنم و به نظریه اضطراب موقعیت که فیلسوفانی مثل آلن دوباتن و ویکتور فرانکل مطرح کردهاند توجه دارم.
وی با اشاره به نظریه «اضطراب معنا» افزود: وقتی کسی چراییِ زندگی داشته باشد، با هر چگونگی خواهد ساخت. تفاوت اسرای ایرانی با دیگر اسرا نیز در همین توجه به معناست. در این کتاب نیز این معنا یافت میشود و در بخشهای پایانی دیگر استرس نمیبینیم، زیرا معنا کشف شده است.
کامور بخشایش روایت کتاب را «دارای روابط علت و معلولی دلچسب» خواند و گفت: من در مواجهه با این کتاب با یک اثر شاخص روبهرو بودم و از همه کسانی که در تولید آن زحمت کشیدهاند تشکر میکنم.
نظر شما