به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، تماشاخانه استاد نوری، وابسته به حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی، شامگاه شنبه سوم خردادماه میزبان جمعی از پیشکسوتان هنرهای نمایشی و علاقه‌مندان به این هنر بود. این گردهمایی در قالب یک برنامه دورهمی با عنوان «جشن تئاتر مشهد» برگزار شد و به طور ویژه به نمایش ایرانی اختصاص داشت.

این دورهمی، به میزبانی شورای سیاست گذاری تئاتر حوزه هنری استان، با اجرای بخش هایی از هنرهای نمایشی ایرانی همچون نقالی، تعزیه خوانی و سیاه بازی برگزار شد. همچنین در سخنرانی ها و اجراهای مختلف، از گونه های گوناگون نمایش بهره گرفته شد. در این گردهمایی، نسل های مختلف تئاتر مشهد، به ویژه بسیاری از پیشکسوتان این هنر، حضور داشتند؛ از بازیگر و کارگردان گرفته تا نویسنده، طراح صحنه، منتقد و... .

این رویداد با اجرای نمایشی متفاوت با موضوع رضوی و بازی عباس رثایی آغاز شد. در ادامه، درسا نکویی با هنر نقالی، صحنه ای از شاهنامه را به تصویر کشید. همچنین، اجرای مراسم تعزیه توسط گروه تعزیه‌خوانی به سرپرستی حسن وطن‌خواه و نمایشنامه خوانی احمد مینایی از دیگر بخش های این مراسم بود.

همچنین بهمن حافظیان، احمد مینایی، حمید سهیلی، علی آزادنیا و محسن کریمی هم به بیان خاطراتی از حضور در صحنه های تئاتر پرداختند. اما شاید به جرأت بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین بخش های این مراسم، اجرای مشترک نمایش سیاه بازی با نقش آفرینی خسرو نایبی فرد، علی اصغر لشکری و علی جوانمرد بود. آغاز این اجرا هم به یک کلاس اخلاق هنرمندانه برای حاضران تبدیل شد. مدتی بود که علی اصغر لشکری و علی آزادنیا، دو هنرمند پیشکسوت تئاتر استان، مختصر دلخوری از هم داشتند. وقتی که قرار بود علی اصغر لشکری برای نمایش سیاه بازی در صحنه حاضر شود، اول سراغ علی آزادنیا رفت. رخصت گرفت و روی هم را بوسیدند و کدورت را کنار گذاشتند. البته تشویق حضار هم چاشنی کار شد تا این کار اصغر لشکری، برای همه ماندگار شود. ادامه کار هم با هنرنمایی خسرو نایبی فرد  و اصغر لشکری همراه شد تا بار دیگر، هنر ناب سیاه بازی در برابر حاضران به اجرا درآید. در پذیرایی این جلسه هم نوعی نوستالژی لحاظ شده بود.

حوزه هنری خانه بچه های تئاتر است

در این مراسم، مجید عسگری، رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی، پشت میکروفون رفت و در سخنانی گفت: اینجا قرار است خانه بچه های تئاتر باشد. این سالن برای افرادی است که تئاتر را وسیله و ابزاری می دانند که به وسیله آن، حرف ها و روایت های خود را بیان کنند. از قهرمانان خود در تاریخ این سرزمین بگویند.
وی افزود: بنای کار ما در حوزه هنری استان، در عرصه های مختلف اعم از تئاتر و داستان و سینما، هنرمندان دور هم جمع شوند و برای کار خود تصمیم بگیرند و تلاش کنند به اهداف خود برسند.

روایتگر قهرمانان ملی زمان خود باشیم

در این رویداد محمد حسین زاده، مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی که اکنون در دبیرخانه کنگره ۱۸هزار شهید استان خراسان رضوی مسئولیت دارد، گفت: در مدارس، به هنر و ادبیات کم‌لطفی شده و اغلب نسبتی میان دانش‌آموزان با هنر و ادبیات برقرار نمی شود. دروس روزانه، جای مطالعه رمان و شعر و نمایشنامه را گرفته است و همین موضوع هم موجب شده که بسیاری از مردم ما، بزرگان ادبی و هنری را که از سرآمدان ادبیات و هنر جهان هستند، نشناسند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: هر چند ایران یک شاهنامه دارد و او هم از یک رستم روایت کرده، اما در ایران و خراسان، رستم ها و سیاوش ها و آرش هایی بوده اند که هر یک به قهرمان ملی مبدل شده اند. فردوسی شاهنامه را هزار سال پیش سرود، اما ما هم می توانیم با شعر و قلم و هنر خود، روایتگر قهرمانان ملی امروز باشیم. در حاشیه برگزاری این مراسم، جمعی از هنرمندان نیز نکاتی درباره تئاتر مطرح کردند.

به تئاتر بومی خودمان کم توجهی کرده ایم

علی آزادنیا از پیشکسوتان تئاتر مشهد درباره لزوم توجه به هنرهای بومی استان گفت: توجه بیشتر به نمایش های تخت حوضی و سیاه بازی، جدا از سابقه ای که این هنرها در استان و مشهد دارد، موجب جذب بیشتر افراد به فعالیت در زمینه هنرهای نمایشی می شود.

وی افزود: شاید ذهن نسل جدید با شنیدن نام تئاتر به سمت اجراهای خارجی برود و دلیل آن هم این است که به گونه های قدیمی تر و اصیل تر تئاتر بومی خودمان کم توجهی کرده ایم. وقتی این هنرها دیده نشوند، چیزی به اسم انتخاب کردن هم معنا پیدا نمی کند.

باید از بزرگان نمایش تکریم کرد

احمد مینایی، بازیگر قدیمی تئاتر مشهد نیز در ارتباط با ضرورت توجه به استادان پیشکسوت بیان کرد: تقدیر و تشکر از افرادی که در گسترش گونه های مختلف هنر نمایش و دیگر هنرها فعالیت کرده اند، بر ما لازم است.

وی تأکید کرد: باید پیش از آنکه بزرگان نمایش هایی مانند تخت حوضی و ... دیگر توانایی فعالیت نداشته باشند، به سراغ آن ها رفت و آن ها را تکریم کرد و از آن ها آموخت.

بسیاری از نمایش ها، از هنر تخت حوضی وام می گیرد

علی اصغر لشکری، بازیگر و کارگردان تئاتر مشهد، با اشاره به سابقه هنر نمایش در مشهد اظهار کرد: جایگاه تئاتر این شهر بسیار رفیع و بالاست و نباید بی اهمیت از کنار آن گذر کرد. واقعیت این است که تئاتر مشهد حتی می تواند تئاتر کشور را با دگرگونی روبه رو کند و موجب تقویت آن شود. جمع زیادی از افرادی که در تهران کارهای خوب تئاتر ارائه می کنند هم مشهدی هستند. دلیل آن هم این است که استادان خوبی داشته و دست پرورده استادان خوب مشهدی بوده اند.

وی افزود: ما فارغ از اینکه کار نمایش انجام می دهیم، درباره اخلاق هم کار می کنیم. همچنین سعی کرده ایم در کنار هنر نمایش، اخلاق را هم یاد بگیریم و آن را به مخاطب منعکس کنیم و این را هم از استادان خود آموخته‌ایم. باید به نمایش هایی که ریشه در فرهنگ ما دارد، مثل همین نمایش های تخت حوضی و سیاه بازی و تعزیه، بیشتر توجه کنیم و ساده از کنار آن عبور نکنیم.

لشکری تأکید کرد: این نمایش ها در فرهنگ بومی ما ریشه دارد و تقویت آن ها به نوعی توجه به ریشه های هویتی خود ماست. هرچند که بسیاری از نمایش هایی که الان ارائه می شود هم از نمایش های تخت‌حوضی وام می گیرد.
وی در ادامه یادآور  شد: نمایش هایی مانند نمایش های تخت حوضی باید تقویت شود و افراد مسئول در حوزه نمایش، اعم از استانی و کشوری، به این موضوع توجه کنند.

علاقه‌مندان به نمایش از تاریخچه سیاه بازی مطلع نیستند

محمد ملتجی، پیشکسوت تئاتر مشهد نیز درباره تاریخ هنرهای نمایشی در مشهد اظهار کرد: مشهد از دیرباز قطب تئاتر کشور بوده و اتفاقا پایگاه نمایش های ایرانی هم مشهد است. مشهد در انواع گونه های هنر نمایش پیشتاز بوده و چه خوب است که این موضوع رونق بیشتری داشته باشد.

وی ادامه داد: نمایش هایی مانند سیاه بازی و تخت حوضی هم ظرفیت بالایی دارد اما آن چنان که باید به آن پرداخته نشده است و شاید به این دلیل باشد که افراد از تاریخچه آن بی خبر هستند. اگر علاقه مندان به هنر نمایش از این تاریخچه مطلع باشند، بیشتر به آن گرایش پیدا می کنند و این موضوع هم به برگزاری نشست های تخصصی و کار پژوهشی نیاز دارد.

سالن دائمی برای اجرای تئاتر سیاه بازی در مشهد نداریم

محمد برومند، نویسنده و کارگردان تئاتر، با توضیحی درباره قدمت هنر نمایش در استان و مشهد تصریح کرد: خراسان قدمتی ۱۲۰ساله در هنر تئاتر دارد و در انواع تئاتر، حرف های زیادی برای گفتن دارد اما یکی از گونه های تئاتر که آن چنان که باید به آن بها نداده ایم، تئاتر سیاه بازی است. در تاریخ تئاتر مشهد، از حدود ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ تئاتر گلشن به عنوان محلی برای اجرای تئاتر سیاه بازی در مشهد شناخته می‌شده که حتی از بسیاری سینماها هم مشهورتر بوده است و افرادی مثل اصغر قفقازی، منصور همایونی، اصغر میرخدیوی و ... نیز در آن حضور داشته و نمایش اجرا می کرده اند و مردم هم از آن استقبال خوبی داشته اند.

وی افزود: بعد از انقلاب هم افرادی مثل ماشاءا... وحیدی کارهای خوب و فاخری ارائه می کردند و حتی این آثار در مساجد مشهد هم اجرا می شد. بعد از فوت این افراد، این گونه های تئاتر در مشهد دچار افول شده است. حیف است که یک سالن دائمی برای اجرای تئاتر سیاه بازی در مشهد نداریم. از سوی دیگر، تئاتر عروسکی هم از گونه های تئاتر است که در ایران و خراسان، قدمت بالایی دارد. شاید نیاز باشد سالنی برای اجرای تئاتر عروسکی و با مکانی به عنوان موزه عروسک ها داشته باشیم. ضمن اینکه توجه کنیم این گونه تئاتر، درحقیقت «هنر- صنعت» است و در کنار اجرای تئاتر، ساخت و فروش عروسک هم در آن مطرح بوده، اما این تئاتر هم جدی گرفته نشده است.

نمایش سیاه بازی، زبان مردم است

محمد جهان پا، عضو شورای سیاست گذاری تئاتر مشهد، با اشاره به استقبال مخاطبان از نمایش سیاه بازی گفت: سیاه بازی همچنان می تواند حرف های زیادی برای گفتن داشته باشد. نمایش سیاه بازی، به نوعی زبان مردم است و این شخصیت ها از انواع مشکلات جامعه صحبت می کنند. این نمایش ها اغلب از موضوع هایی مانند دفاع از مظلوم در برابر ظالم صحبت کرده و همیشه هم هنرمندان آن، از مردم طرفداری کرده‌اند. اگر نمایش های تخت حوضی و سیاه بازی حیات خود را ادامه دهند، علاوه بر فضای هنر نمایش، فضای تئاتر جامعه را هم تغییر می دهند.

وی عنوان کرد: از سوی دیگر باید توجه کنیم که چون این گونه های نمایش اغلب با بداهه گویی همراه است، ادامه مسیر در راه آن مستلزم آموزش و مطالعه فراوان است.

جهان پا بیان کرد: ما در نمایش هایی مانند آیینی سنتی و نمایش های تخت حوضی، به متن های مناسب هم نیاز داریم. باید افرادی که استعداد نوشتن دارند را تشویق کنیم تا متن هایی بنویسند که بیشتر قابلیت تبدیل آن به نمایش وجود داشته باشد.