نگاه سطحی و عاشقانۀ مربیان ما در مدراس در تولید سرود، امروز این اندیشه را به یک حرفۀ تخصصی مبدل ساخته که روز به روز در حال پیشرفت است و حوزه‌ها و افراد مختلفی در آن مشغول به فعالیت هستند. مرکز تخصصی سرود و جمع‌خوانی «سینَوا»، یکی از این مراکز است که با حمایت‌ها و همراهی‌های مرکز امید (حوزۀ هنری کودک و نوجوان) برای «سرود» و «جمع‌خوانی» رویدادهای تخصصی برگزار می‌کند.برگزاری دورۀ تازۀ تربیت مربی سرود، بهانه‌ای شد تا با «حامد اسماعیلی» مدیر این مرکز به گفتگو بنشینیم.
لطفا خود را معرفی کنید و از زمینه‌های فعالیتتان برای ما بگوئید.
سرود یک قالب موسیقایی خاص، برای مناسبت‌های خاص، برای اجرا در اجتماعات مردمی است
حامد اسماعیلی، مدیر مرکز تخصصی سرود و جمع‌خوانی «سینوا»، هستم. این مرکز برای تهیه و تولید تخصصی آثار سرود و جمع‌خوان تأسیس شده است. اساساً سرود یک قالب خاص موسیقایی است که برای اجتماعات مردمی و معمولاَ برای یک مناسبت خاص، طراحی و خلق می‌شود. سرود به لحاظ فرم ترانه و آهنگسازی، سهل الفهم و زمزمه‌پذیر است و به لحاظ محتوایی به یک حرف و دغدغه جمعی می‌پردازد. هر اثر موسیقایی باکلام که خوانندگان آن بیش از یک نفر باشند، یک اثر جمع‌خوانی است. چه همه با هم و همزمان بخوانند و چه به نوبت و تک‌تک. گروه‌های کر ارکستر، گروه‌های اپرا، تعزیه‌خوانان، گروه‌های تواشیح، گروه‌های سرود و بندهای آوازی از انواع گروه‌های جمع‌خوانی هستند.
حامد اسماعیلی، مدیر مرکز تخصصی تولید محصولات جمع‌خوانی و سرود «سینوا» درباره همکاری جدید این مرکز با مرکز امید (حوزه هنری کودک و نوجوان) و با همراهی وزارت آموزش، تجربه‌نگاری خود را به اشتراک گذاشته است.
از رویداد جاری که این مرکز در دست دارد، برایمان بگوئید.
دورۀ آموزشی تربیت‌محور مربیان سرود برگزار می‌شود/تازه‌کارها در اولویت آموزش
این مرکز بناست با همکاری معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، یک دورۀ آموزشی ویژۀ مربیان سرود تربیت‌محور، در بستر آموزش‌وپرورش برگزار کند. این رویداد قرار است که تعداد ۱۲۰ نفر از ۵ استان را، به نسبت مناطق و نواحی آموزش‌وپرورش و ضریب موجود به تفکیک جنسیت زن و مرد را پوشش دهد؛ حال ممکن است برخی از این افراد در این عرصه تازه‌کار باشند و برخی دیگر از این افراد نیز علاقه‌مند به این عرصه باشند و تا به حال هیچ گروه سرودی تشکیل نداده‌اند. این دوره با محوریت پوشش و آموزش این افراد برگزار خواهد شد.
علاوه بر مباحث فنی، که به صورت بسیار کاربردی و قابل استفاده مطرح شده است و از دل این رویدادها، بسته‌های آموزشی نیز برای ارائه به مخاطبان تهیه شده است، بسته‌های تربیتی نیز تولید شود که نگاه ویژه‌ای به این حوزه داریم و بناست که در این مسیر، جنبۀ تربیتی سرود نیز مورد توجه قرار بگیرد؛ تا جنبه‌های فنی تولید یک اثر سرود، این افراد را از جنبه‌های تربیتی و فرهنگی ماجرا دور نکند.
این بدان معناست که بنا دارید این دو موضوع را در توازن با یکدیگر پیش ببرد که هیچ یک از آن‌ها بر دیگری رجحان نداشته باشند؟
جشنواره‌هایی مانند جشنوارۀ «فردا» در سطح نسبتاً خوبی برگزار می‌شوند
نگاه ما در مسئلۀ تولید سرود، یک نگاه تربیتی است و بناست که به وسیلۀ ابزار سرود این کار را انجام دهیم؛ اما در حال حاضر نگاه جشنوارۀ فرهنگی و هنری آموزش و پرورش به این شکل نیست. به نظر من، جشنوارۀ هنرهای آوایی و یا جشنواره‌هایی مانند «فردا» در بستر آموزش‌وپرورش، که در حال حاضر مهم‌ترین و بزرگترین جشنوارۀ سرود و جمع‌خوانی در کشور هستند و مخاطبان و شرکت‌کنندگان آن به صورت میلیونی در آن درگیر می‌شوند، سال‌های سال است که در سطح فنی نسبتاً خوبی برگزار می‌شوند و سلیقه‌ای را در میان مخاطبان رواج می‌دهند.
سلیقۀ ساخته شدۀ سرود در جشنواره‌ها با بازار تفاوت دارد/گذرگاه‌های پالایش آثار سرود در جشنواره‌ها مشخص شوند
نکتۀ مهم اینجاست که به لحاظ مصرف، یک سری از نکات وجود دارد و به لحاظ رشد، پرورش و تربیت دانش‌آموز و مباحث تربیتی دانش‌آموز نیز نکات دیگری وجود دارد. باید گفت که در مبحث فنی، این دست از جشنواره‌ها توانسته‌اند یک سلیقه را در حوزۀ مصرف سرود شکل دهند که این جنس از سلیقه با بازار کاملاً فاصله دارد. یک عده داور، سال‌های سال است که در حال داوری جشنواره‌ای مانند جشنوارۀ سرود «فردا» هستند و زمانی که یکی از این افراد، از مجموعه فاصله گرفت، می‌توان گفت که این داوران اندکی بی‌پناه شده‌اند.
من، که در سال گذشته دبیر بخش آوایی این جشنواره بودم، سعی کردم با داورانی که سال‌ها در این رویداد حضور داشتند، یک برخورد جدی داشته باشیم. باید گفت که این افراد، کسانی هستند که در سطح ملی به تولید اثر می‌پردازند و نباید فراموش کرد که در چنین حوزه‌ای، چندین لایۀ مدرسه، منطقه، استان و کشور وجود دارد که این ۴ سطح، در حال ریزش است و زمانی که یک اثر به سطح ملی می‌رسد، سازندۀ همین اثر داور جشنواره است؛ حال این سؤال مطرح است که تو، به عنوان تولیدکنندۀ سرود، چه اندازه اثر تولید شده در سطح کشور داری و این آثار برای شرکت در چنین جشنواره‌ای چگونه پالایش می‌شوند.
نکته آن‌جاست که همین داور در جشنوارۀ کشوری و یا در سطح استان نیز خود شان به داوری می‌پردازند و در برخی از موارد، گروه‌های مختلف از شهرهای مختلف نیز با این افراد در ارتباط هستند.
این جشنواره، یک سیستم داوری داشته است که ما دو یا سه سال است تلاش کردیم تا تغییراتی در آن ایجاد کنیم؛ چرا که این سیستم داوری، در حال پرورش یک جنس از سلیقه است که با مصرف دانش‌آموزان ۱۴۰۰ تفاوت‌های چشم‌گیری دارد. یکی از مهم‌ترین این تفاوت‌ها این است که اگر فردی تا به امروز گروه سرود نداشته، نوپا باشد و تازه گروه سرود تشکیل داده باشد، می‌تواند از ظرفیت‌های این بستر ایجاد شده استفاده کند.
این تفاوت‌ها از کجا سرچمشه می‌گیرد؟
تهیه‌کنندگان تلویزیون و رادیو تمایلی به پخش سرود ندارند
باید توجه داشته که این دسته از تولیدکنندگان آثار آوایی، دست به تولید یک سری از سرودهای خاص می‌زنند. حال، شما باید از خود بپرسید که کدام یک از تهیه‌کنندگان تلویزیون تمایل دارند که بهترین و برگزیده‌ترین اثر تولیدشده در حوزۀ سرود را از تلویزیون و در برنامۀ خودش پخش کند و باید این پرسش مطرح باشد که مگر این اثر، بهترین سرود تولیدشده در کشور نیست.
ما باید از سرودهایی استفاده کنیم و خروجی این استفاده از سرود، محصولی باشد که دانش‌آموزان ما در سراسر کشور بتوانند از آن استفاده کنند، نه این که در سطح کشور هم کسی نتواند این دست از آثار را پخش عرضه و پخش کند.
تفاوت دیگری که این دوره با دوره‌های قبل دارد، این است که یک تعداد از مربیان سرود، برای باخبر شدن از فضای سرود می‌آمدند و در این دوره‌ها شرکت می‌کردند و مثلاً اگر شما ۱۰۰ دوره این آموزش‌ها را برگزار می‌کردید، مسئول یک استان لیستی را به شما ارائه می‌کرد که افراد حاضر در این لیست، در همۀ دوره‌های آموزشی پیشین نیز حضور داشته‌اند و به نوعی نیز استاد هستند و تنها برای شبکه‌سازی به این دوره‌ها می‌آمدند.
چه تفاوت‌های بارز و شاخصی در اقدامات صورت گرفته در مجموعۀ «سینوا»، با برگزاری جشنواره‌های مختلفی مانند جشنوارۀ «فردا» تا به امروز وجود داشته است؟ تصور می‌کنید چه تفاوت نگاهی میان برگزاری این دست از رویدادها میان و مجموعۀ تحت مدیریت شما و آموزش‌وپرورش وجود دارد؟
جذابیت‌های فُرمی و نکات کاربردی جشنواره‌های مختلف را گزینش کرده‌ایم
به لطف سفارش‌دهندگان و کسانی که در وزارتخانۀ آموزش‌وپرورش، متولی برگزاری این دوره بوده‌اند و برای برگزاری این دوره قدم برداشته‌اند، نگاه دست‌اندرکاران این جشنواره نگاهی کاملاً تربیتی بوده است و این موضوع بسیار اهمیت دارد. دوره‌های مختلفی در سال‌های مختلف از این جشنواره برگزار شده است، اما باید گفت که تفاوت این دوره‌ای که ما در حال برگزاری آن هستیم، با دیگر ادوار در این است که حتماً جذابیت فرمی و نکات کاربردی که از میان همۀ نکاتی که می‌تواند وجود داشته باشد، گزینش شده است، به نظرم بسیار بهتر، کاربردی‌تر، جذاب‌تر و همه‌هم‌تر از دیگر آموزش‌هاست و همین نکات، می‌تواند به صورت مقدماتی، کسی را که به سرود علاقه‌مند است، به کسی تبدیل کند که می‌تواند یک گروه تشکیل دهد و او را با یک سیستم منتوری و راهبری ارتباط می‌دهیم و او را در مدت ۴ ماه، به سرپرستی یک گروهی می‌رسانیم که چند اثر هم آمادۀ اجرا دارد.
این بدان معناست که ما با برگزاری یک دورۀ چهارماهه، فردی را که علاقه‌مند به مسائل تربیتی و هنری است و علاقۀ خاصی به تولید سرود و خواندن دارد، یا مداح و قاری است و یا خوانندگی در گروه کُر را انجام داده است و یا سولیست بوده است، در مجموعۀ آموزش‌وپرورش با یک سیستم خاص شناسایی می‌کنیم و پس از مصاحبه و گزینش این افراد را به کار خواهیم گرفت.
چه تعدادی از افراد تحت پوشش این دوره قرار خواهند گرفت؟
تا به امروز بیش از ۳۰۰ نفر برای شرکت در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند، اما ظرفیت برگزاری این دوره ۱۲۰ نفر است و ما، به همین دلیل از میان این افراد گزینش به عمل خواهیم آورد و در این میان، آن کسی که نهایتاً در این تست پذیرفته می‌شود، در سیستمی قرار خواهد گرفت که در مدت زمان ۴ ماه، آموزش‌های حضوری و مجازی را دریافت خواهد کرد و در این زمان، این فرد باید تمرین ارسال کند و با راهبر خویش فعالیت‌های رفت و برگشتی داشته باشد.
این راهبران به چه صورتی فعالیت می‌کنند؟
بستۀ آموزشی-فنی سرود با نگاه و نکات تربیتی تولید شده است
ما برای هر ۴۰ نفر از این افراد یک اپراتور در نظر گرفته‌ایم و هر اپراتور نیز با تعداد از راهبران در ارتباط هستند که مشخص است که راهبر هر نفر کیست و نکات فنی در این میان، به صورت رفت و برگشت، مبادله می‌شود.
علاوه بر این که این بستۀ آموزشی-فنی نیز با نگاه و نکات تربیتی تولید شده است، یک بستۀ تربیتی را از نمونه‌های موفق گروه‌هایی که در دهۀ ۶۰ فعالیت می‌کردند و یا به کتاب، فیلم و یا مستند تبدیل شده‌اند، همراه با نکات روانشناسی مرتبط با کار دانش‌آموزی را نیز به صورت ضمیمه در قابل یک بستۀ تربیتی و در یک فایل در فضای مجازی در اختیار این افراد قرار می‌دهیم و پیگیر گزارش مصرف این عزیزان از این بسته‌ها نیز هستیم. در نهایت، خروجی همۀ این مطالب، به صورت نمره‌ای طراحی خواهد شد که بر اساس این نمره، می‌توان کارت مربیگری به فرد اعطا کرد.
نحوۀ دریافت کارت‌های مربیگری به چه صورت خواهد بود؟
ما یک کارت مربیگری درجه ۳ داریم که «سینوا» با تأیید خود آموزش‌وپرورش، برای این افراد صادر خواهد کرد و از سال‌های بعد، مربیان سرود در آموزش‌وپرورش کسانی خواهند بود که این کارت را داشته باشند. چون این دوره، مقدماتی‌ترین دوره از این سلسه‌دوره‌هاست، کسی که این کارت را دریافت خواهد کرد با عنوان مربی درجه ۳ شناخته خواهد شد و کارت مربیگری درجه ۳ دریافت خواهد کرد.
دوره‌های تکمیلی و پیشرفته نیز برای این افراد وجود خواهد داشت که به نسبت، در هر دوره حجم فعالیت‌های حضوری برای این افراد بیشتر خواهد شد. دورۀ مقدماتی کاملاً مجازی است؛ هر چند که فرد با راهبر ارتباطی نیز دارد؛ دورۀ تکمیلی به صورت حضوری-مجازی برگزار خواهد شد و دورۀ پیشرفته نیز به صورت کاملاً حضوری برگزار خواهد شد.
چه انتظاراتی از دولت در زمینۀ حمایت از این رویداد دارید؟
امیدواریم دولتی که به تازگی در کشور مستقر شده است، این قدم مبارکی را که در حوزۀ پرورش مربیان سرود برداشته شده است، ادامه دهد و پیگیر این رویداد باشد تا به درستی انجام شود.
نظر شما