* ضمن معرفی خودتان در مورد آثار و کلاس کارگاه نکته‌هایی برای بازنویسی صحبت کنید.
فاطمه سلیمانی، نویسنده، کارشناس کتاب، مدرس داستان‌نویسی هستم که هفت کتاب به قلم من تا کنون منتشر شده است. این کتاب‌ها شامل «به سپیدی یک رؤیا»، «یک خوشه انگور سرخ» و «طلوع روز چهارم» که سه رمان مذهبی-تاریخی هستند، «خاکستری یک کابوس» و «رد سرخ جا مانده بر فنجان» که دو مجموعه داستان هستند، «یک روز بعد از حیرانی» داستان زندگی شهید مدافع حرم، محمدرضا دهقان امیری است و «دلی که نداشتی» که یک رمان اجتماعی-خانوادگی است.
* لطفا در مورد کلاس بازنویسی در مرکز آموزش حوزه هنری و دوره‌های دیگری که در این زمینه تدریس کرده‌اید بفرمایید؟
بنده دوره عناصر داستان تدریس کرده‌ام. دو کارگاه در انتشارات بین‌الملل برگزار شد که کتاب دو نفر از شرکت‌کنندگان در آن کارگاه‌ها به مرحله چاپ کتاب رسید. چند کارگاه هم در جاهای مختلف داشتم که آخرین آنها کارگاه زاویه دید در مشهد بود. این کارگاه، کارگاه بازنویسی بود. وقتی کار نگارش اثر پایان می‌یابد به بازنویسی نیاز دارند. تقریبا تمام نکاتی را که لازم است در بازنویسی یک کار لحاظ کنیم و حتی یک‌سری نکات که قبل از بازنویسی باید مورد توجه نویسنده باشد در این کارگاه گفته شد.
* شرکت‌کنندگان در این کارگاه باید رمان یا داستان کوتاهی می‌داشتند و بعد در آن شرکت می‌کردند؟
خیر، داشتن رمان مهم نیست. آنها به‌هرحال داستان‌نویس هستند. شاید داستان کوتاه یا روایتی نوشته یا در میانه کاری باشند یا هنوز هیچ کاری را شروع نکرده باشند. باید بدانند قرار است در مرحله بازنویسی چه کاری انجام دهند.
* لطفا درباره سرفصل‌هایی این کلاس توضیح دهید؟
این یک جزوه مفصل تقریبا هجده صفحه‌ای بود که هنوز محرمانه است، چون برای آن بسیار زحمت کشیده و به امانت نزد شرکت‌کنندگان کارگاه است. باید گفت در مورد تفاوت بازنویسی و بازآفرینی، نکته‌های یک‌خطی و دوخطی در مورد بازنویسی، تفاوت ساده‌نویسی و محاوره‌نویسی، چگونگی داشتن یک نثر یکدست، حذف و اضافه در بازنویسی و طرز استفاده از ایده جدیدی که در وسط داستان به ما می‌رسد، فصل‌بندی، پایان‌بندی، نام‌گذاری روی کتاب، فصل‌ها و اشخاص در این کلاس صحبت کردیم و نکاتی را ارائه دادیم.
* یعنی ممکن است کسی داستان خود را بنویسد و بعد دوباره بخواهد نام‌ها را تغییر بدهد؟
ما معمولا در مرحله بازنویسی به فصل‌بندی می‌پردازیم یا مثلا ممکن است بخواهیم پایان کتاب را تغییر دهیم. بعضی نکات اصلا به بازنویسی ربطی هم نداشته است؛ یعنی شرکت‌کنندگان باید به‌طور کل آن نکات را رعایت می‌کردند اما من در کارگاه بازنویسی همه آنها را برایشان گفتم.
* بیشتر پیشنهاد می‌کنید که هر کس بعد از چند صفحه یا پایان یک فصل بازنویسی کند یا بعد از پایان یافتن کل کتاب بگذارد؟
ما مرحله بازنویسی را بعد از تمام شدن کار شروع می‌کنیم؛ چون اگر هر فصل را بازنویسی کنیم ممکن است در فصل دیگر اتفاق دیگری بیفتد و باز هم مجبور به بازنویسی آن فصل شویم. کتاب باید تمام شود. ممکن است گاهی در حین کار هم ویرایشی انجام دهیم ولی اصل بازنویسی، بعد از اتمام کار و نقطه پایان است.
* آیا باید فضایی بین زمان پایان اثر و بازنویسی آن وجود داشته باشد؟
این مسئله یکی از نکات اصلی ما بود که با فاصله این کار را انجام دهیم، یعنی بسته به اینکه کار چقدر طول کشیده یا برای تحویل اثر چقدر فرصت داریم، به خودمان یکی دو ماه زمان بدهیم. باید از زمان اتمام اثر فاصله‌ای بگیریم و دوباره به سراغ بازبینی آن برویم.
* آیا ممکن است اثری به چندبار بازنویسی نیاز داشته باشد؟
ممکن است هزار بار بازنویسی شود ولی یکی از نکات هم این بود که نباید در این مسئله دچار وسواس شویم.
* فکر می‌کنید این کارگاه چقدر در نویسنده موفق شدن موثر است؟
بعید می‌دانم این کارگاه تا به حال در جایی برگزار شده باشد. مخصوصا یک‌سری از نکات که معمولا در کلاس‌ها نمی‌گویند که نکات ریزی هستند؛ مثل توجه خاص به فضا و مکان یا یک سری توجهات زمان که معمولا در عناصر داستان به آن توجه نمی‌شود اما در این کارگاه تصمیم گرفتم همه نکات را به هنرجویان بگویم.
در پایان باید اشاره کرد که مرکز آموزش حوزه هنری به‌عنوان یکی از مراکز آموزش تخصصی هنر، دوره‌های تخصصی آموزش داستان‌نویسی را با تدریس اساتید مجرب برگزار می‌کند. علاقه‌مندان به یادگیری این رشته جذاب می‌توانند در سایت این مرکز به آدرس www.mahhonari.ir اطلاعات تکمیلی را کسب و برای شرکت در کلاس‌ها ثبت‌نام کنند.
نظر شما