به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، هیئت‌ داوران پنجمین جایزۀ «فارسینما» در چهل‌ودومین جشنوارۀ فیلم فجر متشکل از آزیتا افراشی شی استاد دانشگاه ‌و رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران، محمود توسلیان منتقد سینما و نمایشنامه‌نویس، مجید رضابالا سینماگر و تهیه‌کننده، احمد شاکری استاد دانشگاه و نشانه‌شناس، مهدی صالحی ویراستار و کنشگر زبان فارسی، ناصر فیض شاعر و مترجم و مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی در حوزۀ هنری، هادی مقدم‌دوست فیلم‌ساز و فیلم‌نامه‌نویس و یوسفعلی میرشکاک شاعر و منتقد و نویسنده با صدور بیانیه‌ای فیلم‌های درخور تقدیر چهل‌ودومین جشنوارۀ فیلم فجر از لحاظ کاربرد زبان فارسی را معرفی کردند.

متن این بیانیه به این شرح است:

«به نام چاشنی‌بخش زبان‌ها

حلاوت‌سنج معنی در بیان‌ها

بیانیۀ هیئت‌داوران پنجمین جایزۀ «فارسینما» در چهل‌ودومین جشنوارۀ فیلم فجر

در دنیای امروز، بسیاری از صاحب‌نظران عرصۀ رسانه، سینما را رسانۀ بسیار اثرگذار در زندگی شهروندان می‌دانند. این قدرت تأثیر، برآمده از هم‌نشینی هنرها و عناصر گوناگون، ازجمله بهره‌گیری از زبان است. متخصصان علومِ شناختی، زبان را پیچیده‌ترین قوهٔ شناختی انسان و زبان‌شناسان آن را پیچیده‌ترین نظام نشانه‌ای می‌دانند که بشر از طریق آن ارتباط برقرار می‌کند. اطلاق همین صفات به زبان، نقش آن را در بازنمودِ حالات و تجربیات بشری خوش می‌نمایاند و بر اهمیت انکارناپذیر آن تأکید می‌ورزد.

نیک پیداست که با بهره‌گیریِ بجا و دقیق زبان و دانش‌های زبانی در سینما، می‌توان فیلم را به اوج جذابیت برکشید یا با به‌کارگیری نابجا و جاهلانۀ زبان آن را به حضیض کسالت فروانداخت. «فارسینما» بر همین واقعیت، تمرکز و بر بهره‌گیری هرچه دانشورانه‌تر و هنرمندانه‌تر از زبان در سینما تأکید کرده است. داوری فیلم‌ها و تقدیم جایزۀ «فارسینما» به فیلم برتر از منظر به‌کارگیری زبان، در همین راستا و با رویکردی دغدغه‌مند بوده است. امید که با اهدای این جایزه به زبان‌آورترین فیلم، زبان فارسی، این درّ دری مادری، جلا و جلوه‌ای تازه یابد.

با همین نگاه، خالصانه و خاضعانه، دست یاری به‌سوی همۀ سینماگران و سینمادوستان دراز می‌کنیم و همۀ آنان را به همکاری فرامی‌خوانیم. امید است با حمایت بیش‌ازپیش نهادهای فرهنگی، به‌ویژه معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نشان افتخار «فارسینما» بر سینهٔ سینمای ایران درخششی جهان‌تاب گیرد. آری به‌اتفاق، جهان می‌توان گرفت!

هیئت داوران جایزهٔ «فارسینما؛ زبان فارسی در سینما» پس از برگزاری جلسات بحث‌ و گفت‌وگو دربارۀ نسبت زبان و سینما و معیارهای داوری زبانی فیلم‌ها، جلسهٔ نهایی خود را در تاریخ ۲۴بهمن۱۴۰۲ با حضور اعضا برگزار کرد. داوران محترم پس از مشاهده و بررسی زبانی دقیق فیلم‌های چهل‌ودومین جشنوارهٔ فیلم فجر و در این نشست، دربارۀ فیلم‌ها بحث و گفت‌وگوهای طولانی خود را ادامه دادند و در داوری‌ها به معیارهای بسیاری از جمله این معیارها توجه‌ کردند:  کاربرد توانش‌های زبانی در پرورش شخصیت‌ها؛ تناسب زبان و پیام فیلم؛ به‌کارگیری بجا و یکدست گونه‌های زبانی در ساخت شخصیت و در کل فیلم و بسته به زمان و مکان و اقلیم آن؛ به‌کارگیری بجا و دقیق لهجه‌ها و گویش‌ها؛ بهره گیری بجا از شعر و توانش‌های ادبی؛ نوآوری‌های زبانی؛ نداشتن گرته‌برداری‌های زبانی و دیگر خطاهای زبانی، دقت زیرنویس‌ها (فارسی، انگلیسی).

در این جلسه از میان فیلم‌های حاضر در این دوره از جشنوارۀ فیلم فجر، نزدیک به دوسوم فیلم‌ها از دور قضاوت خارج شدند؛ زیرا یا از زبان استفادهٔ سینمایی نکرده بودند یا در لایه‌ای بسیار ضعیف، زبانی ناپخته و نامربوط به داستان و سینما و شخصیت‌پردازی را به کار گرفته بودند. در میان فیلم‌های باقی‌مانده و پس از بررسی مقایسه‌ای، هیچ فیلمی نتوانست امتیاز کامل و عالی و اجماع نظر داوران را به دست آورد. هر یک از فیلم‌ها، از جهاتی ضعف‌های جدی و خطاهای فاحش زبانی داشتند. در انتها، چهار فیلم که هریک از جهاتی و در زمینه‌هایی درخشش‌های زبانی خود را داشتند، درخور ستایش و تقدیر شناخته شدند

۱. «آغوش باز» به‌ دلیل توجه و به‌کارگیری مناسب زبان در بازنمایی تحولات نسلی؛

۲. «پروین» به‌سبب تلاش برای به‌کارگیری شعر و ادبیات در تصویرسازی از یک شخصیت‌ ادبی معاصر؛

1.«پرویزخان» به‌دلیل توجه دقیق و بجا و به‌اندازه به گویش‌ها و لهجه‌ها و همچنین به‌کارگیری نشانه‌های ویژه در راستای تقویت روحیۀ ملی و میهنی؛

4. «صبح اعدام» به‌سبب توجه به توانش‌های زبانی در شخصیت‌پردازی متناسب با شخصیت‌های یک مقطع تاریخی در راستای پیام فیلم.

بجاست که اهالی زبان و فرهنگ و سینما ضمن توجه به ضعف‌های زبانی جدی و عمیق در فیلم‌ها، این هشدار را جدی بگیرند و برای اصلاح این وضع نامطلوب آستین همت بالا بزنند و در ارتقای جایگاه زبان در سینما و استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات آن بکوشند و از دانش دانشوران عرصۀ زبان بهرۀ بیشتری ببرند. همچنین نهادهای حامی و فیلم‌ساز و ناظر سینما، فیلم‌سازان محترم را به پاسداشت بیش از پیش زبان فارسی ترغیب کنند.

اسامی داوران به ترتیب حروف الفبا

آزیتا افراشی، استاد دانشگاه ‌و رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران

محمود توسلیان، منتقد سینما و نمایشنامه‌نویس؛

مجید رضابالا، سینماگر و تهیه‌کننده؛

احمد شاکری، استاد دانشگاه و نشانه‌شناس؛

مهدی صالحی، ویراستار و کنشگر زبان فارسی؛

ناصر فیض، شاعر و مترجم، مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی در حوزۀ هنری؛

هادی مقدم‌دوست، فیلم‌ساز و فیلم‌نامه‌نویس؛

یوسفعلی میرشکاک، شاعر و منتقد و نویسنده.»