به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در ابتدای گردهمایی هنرمندان تعزیه کشور؛ مرشد محسن میرزاعلی که دبیری این مراسم را برعهده داشت به تلاش دو ماهه تعزیه‌خوانان برای برگزاری این بزرگداشت اشاره کرد.

وی خطاب به کاظم نظری گفت: طی ۷ یا ۸ سال گذشته سختی‌های زیادی کشیدیم و حتی در دوره کرونا هم با وجود همه مشقت‌ها تعزیه اجرا کردیم و مخاطبان بسیاری به تماشای تعزیه نشستند. با ضبط مجالس شبیه‌خوانی، تعزیه در رسانه‌ها پخش شد و همین امر بابی شد برای برنامه‌های مختلف تلویزیونی و به اطلاعیه‌ای منجر شد که تعزیه در تمام استان‌ها ضبط شود.

میرزاعلی در ادامه خاطره‌ای از ابتلایش به ویروس کرونا و معجزه شفایش از امام حسین (ع) را بازگو کرد.

کاظم نظری مدیر مرکز هنرهای نمایشی در بخش دیگری از این جلسه گفت: اسماعیل محمدی از افراد حرفه‌ای و صاحب سبک تعزیه ایران است بطوریکه شاید نتوانیم بگوییم کسی شبیه او وجود دارد.

وی ادامه داد: داود فتحعلی بیگی استاد من است و بارها در کلاسش از اسماعیل محمدی میگفت اما من جرات نداشتم بگویم که همشهری او هستم .

مدیر مرکز هنرهای نمایشی همچنین با اشاره به دو هنر نقالی و تعزیه که در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است اظهار کرد: اگر تئاتر ایران این دو گوهر را نداشت شاید هیچ چیزی از نمایش را نداشتیم. هنر تعزیه و نقالی ما هنری است که از اجداد و نیاکان به ما ارث رسیده و باید آن را حفظ و اشاعه دهیم.

راه‌اندازی موزه و مرکز هنر ملی

وی بیان کرد: هنر تعزیه که هنر ایرانی است شاخصه‌هایی دارد که در هیچ کجای دنیا پیداکردنی نیست و باید سازماندهی شود. در این زمینه اداره کل هنرهای نمایشی با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال راه‌اندازی مرکز هنر ملی ایران است تا در سنگلج که ویژگی نمایش ایرانی فراهم است، این مرکز راه‌اندازی شود.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی به ضرورت تاسیس موزه و پژوهشگاه تعزیه اشاره کرد و از اینکه مطالبه تعزیه‌خوانان دنبال شود و به زودی مرکز هنر ملی ایران راه‌اندازی شود اظهار امیدواری کرد.

وی در ادامه به پیگیری برای راه‌اندازی موزه هنر اشاره کرد و در ادامه گفت: تعزیه ایران هنرمندان شاخصی دارد که باید برایشان این نکوداشت‌ها فراهم شود و ما بخاطر حفظ و اشاعه این هنر ایرانی و عمر یکه در این هنر صرف کرده‌اند، قدردان آنها باشیم.

در ادامه کلیپی از زندگی تعزیه‌خوانی پخش شد که اهل خلجستان استان قم است و سالها به واسطه صدای خوبش مخاطبان زیادی را از سراسر دنیا به تماشای تعزیه نشانده است، او با بیان و کلامش توانسته به قلب انسان‌ها نفوذ کند و در قالب اجرای تعزیه و مخالف‌خوان در دستگاه اباعبدالله الحسن(ع) به خادمی سرور شهیدان کربلا در آید؛ او اسماعیل محمدی بود.

در ادامه داود فتحعلی بیگی پیشکسوت عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون نیز که دیگر سخنران این مراسم بود گفت: کسانی که دهه ۲۰ و ۳۰ را به خاطر دارند می‌دانند که چطور از اجرای تعزیه ممانعت می‌شد و هنرمندان تعزیه چطور مورد بی‌احترامی قرار میگرفتند. خداراشاکریم که شرایطی پیش آمده که برای هنرمندان تعزیه ارج و قرب قائل می‌شوند و نشان درجه یک هنری به آنها داده می‌شود و گاه مورد تجلیل قرار می‌گیرند.

وی در ادامه متنی را قرائت کرد که به آشنایی فتحلی بیگی با اسماعیل محمدی اشاره داشت.

در بخش بعدی این مراسم سید حسن گل ختمی به روضه‌خوانی پرداخت.

محمدی، تعزیه‌خوانی در خدمت شعر

عظیم موسوی نیز که از سخنرانان این آیین گرامیداشت بود گفت: اولین بار که با با شبیه‌خوانان آشنا شدم سال ۱۳۶۲ بود که جعفر قربان نژاد  «مختار» را در تئاترشهر اجرا می‌کردیم. سال بعد به صرافت افتادم که گروه حرفه‌ای تشکیل دهم بنابراین جمعی متشکل از ۴ موافق خوان و ۴ نفر مخالف خوان شکل گرفت که علاءالدین قاسمی، مرحوم ترابی، احمد عزیزی و مظفر قربان نژاد موافق خوان آن و اسماعیل محمدی، داود آقایی و رضا لنکرانی و حاج آقا صفاریان مخالف خوان آن بودند. ویژگی این گروه این بود که هر یک از افراد یک شیوه اجرایی خاص خود داشتند . در این میان یکی از حسن‌ها اسماعیل محمدی این بود که نسبت به تعزیه‌خوانانی که می‌شناختم و با آنها کار کردم توجه زیادی به صحیح و درست‌خوانی داشت، او دقیق کلمات را به زبان می‌آورد و در خدمت شعر بود. حسی که محمدی در زمان اجرای تعزیه داشت کاملا آگاهانه بود و با فاصله‌گذاری‌ها حس درست از یک مجلس را به مخاطب منتقل می‌کرد.

وی که پرونده تعزیه را برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو ارائه کرده اظهار کرد: در ثبت تعزیه اسماعیل محمدی اجرای تعزیه و بخش آموزشی آن را مظفر قربان نژاد برعهده داشتند. آنچه برای یونسکو مهم بود این بود که آیا تعزیه فقط در تهران اجرا می‌شود یا در کل کشور. ما آنجا توضیح دادیم که تعزیه قابلیت‌هایی دارد که در هر خطه از ایران رنگ و بوی بومی به خود می‌گیرد.

سیروس همتی در ادامه این مراسم خاطره‌ای بسیار کوتاه از موفقیت و تجربه بازیگری‌اش که به واسطه تماشای «بازار شام» با حضوراسماعیل محمدی کسب کرده را بازگو کرد.

عباس جواهریان در ادامه این محفل گرامیداشت به شعرخوانی پرداخت. وی گفت: وقتی می‌گوییم اسماعیل محمدی یعنی پرچمدار، اسطوره و استاد تعزیه ایران. ما در کشور تعزیه‌خوان زیاد داریم ولی در دو وجه هستند یکی اعتقادی است که بر حسب ایمان و علاقه شخص است که برای همه قابل احترام است و دیگری وجه هنری است که اندیشه و تفکر  هنری پشتوانه آن است. اسماعیل محمدی، اعمال سلیقه‌ و تفکر و اندیشه‌ای در تعزیه داشت که به قدری قوی است که یک فرد پس از یک عمر به آن دست پیدا می‌کند.

وی در ادامه دو خاطره از هنرنمایی اسماعیل محمدی در سن جوانی را بازگو کرد که به تفکر و اندیشه این هنرمند تعزیه‌خوان اشاره داشت.

تفکر و اندیشه اسماعیل محمدی

جواهری گفت: وقتی محمدی پا به عرصه تعزیه گذاشت با یک مبارزه‌خوانی‌ در جشن هنر شیراز معرفی شد. او در جوانی در مقابل سید حسین خوش ضمیر نقش‌خوانی کرد. به یاد دارم که در اصفهان مجلس ۷۲ تن را با گروه مرحوم سلیمانی برگزار می‌کردم که در صحنه‌ای لیلا پیش امام حسین (ع) آمد و گفت: «یا حسین برگو که علی اکبر کجاست؟» در آن لحظه نقش‌خوان امام جوابی برای لیلا نداشت و درحالی که همه نگران بودند، اسماعیل محمدی بی مقدمه در میدان حاضر شد و گفت لیلا اکبرت سرگرم جنگ اشقیاست. او در جایی دیگر و در جواب لیلا که میگفت : «ترسم ای آقا نبینم دیگرش.» خطاب به لیلا در لحظه شعری سرود و گفت ساعتی دیگر ببینی پیکرش. محمدی در چنین لحظاتی در همان لحظه به صورت فی‌البداهه شعر را میساخت. به قدری در این کار پشتوانه و توانایی دارد که حتی کسانی که از وی تقلید هم کرده‌اند زبانزد خاص و عام شده‌اند.

در بخش بعدی این مراسم ابوعطاخوانی توسط برادران سعیدی (دوقلوهای آواز ایرانی) اجرا شد.

خاتمی که از دیگر هنرمندان تعزیه است نیز اظهار کرد: از دورانی که مملکت شیعه شد و از قالب تعزیه استفاده شد، این هنر به ابزاری تبدیل شد که راه و رسم اهل بیت را به مخاطب نشان دهد. تعزیه خوان مطالب را در قالب هنر به نمایش می‌گذارد و همان چیزی که منتقل می‌کند در قلب و ذهن ما ماندگار می‌شود و این چیزی است که برای همه قابل درک است. اسماعیل امینی کسی است که این رسالت را با هنر خود به خوبی انجام داده و به دیگران آموخته که چطور در این راه قدم بردارند.

اجرای تعزیه توسط مجتبی حسن بیگی از دیگر برنامه‌های روز گذشته گرامیداشت گوهر سرخ تعزیه بود.

تجلیل از اسماعیل محمدی

در ادامه اسماعیل محمدی از وضعیت جسمانی و بیماری که با مراجعه چندین باره به بیمارستان برطرف شده سخن گفت.

او در ادامه اشعاری با مضمون عشق و علاقه به امام حسین (ع) خواند که بدین شرح بود: عاشقم عاشق حسینم

 من تشنه‌ام تشنه جام حسینم

 من غلامم، چون که سلطانم حسین است

ساقی آن باغ رضوانم حسین است

 بی نیازم چون نیاز من حسین است

 ذکر بعد هر نماز من حسین است

 شعر و آواز و مناجاتم حسین است

سوز و سازم، کل حاجاتم حسین است

من غبارم، اعتبارم من، جان نثارم، افتخاراتم حسین است

الف لام سین یاسینم حسین است

 تمام سین هفت سینم حسین است

 ترازو، عدل و شاهینم حسین است

 تمام دین و آیینم حسین است

این حسین است که عشق را افسانه کرده؟

این حسین است، عشق را افسانه کرده؟

این حسین است، عقل را دیوانه کرده؟

این حسنی است همتی مردانه کرده؟

این حسین است در دلم کاشانه کرده؟

این حسین است عالمی پروانه کرده؟

او مرا سرخوش از این پیمانه کرده

او مرا پایند این میخانه کرده

اصغرش را هدیه جانانه کرده

تا هستم رفیق، تاهستم ای رفیق ندانی که کیستم

روزی سراغ بخت من آیی که نیستم

در آستان مرگ که زندان زندگی است

تهمت به خویشتن نتوان زد که زیستن پیداست

از گلاب سرشتم که همچو گل یک روز خنده کردم و عمری گریستم

طی شد دو بیست سالم و انگار کن دویست

چون بخت و کام نیست چه سود از دویستم

گوهرشناس نیست در این شهر شهریار

من در صف خزف چه بگویم که چیستم

در ادامه این مراسم هنرمندان حوزه تعزیه از جمله ایوبی، بخشی‌نیا، میرابراهیمی، میرزاعلی، جو.اهری،خاتمث، گیوه‌کش، آقایی، احمدی، صالحی، موسوی، صنعت کار، پیریایی، دریایی، یزدی، عظیم موسوی و عباس عظیمی مدیر موسسه هنرمندان پیشکسوت به روی صحنه حاضر شدند و از اسماعیل امینی با اهدای لوح و هدایای متعدد تقدیر و تجلیل کردند. در این میان لوحی از سوی محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری به اسماعیل محمدی اهدا شد.

عباس عظیمی مدیر موسسه هنرمندان پیشکسوت در بخش پایانی این مراسم اظهار کرد: طی ۱۲ سال گذشته دغدغه هنرمندان تعزیه این بود که چرا کمتر عضو این موسسه می‌شوند بنابراین به فکرم رسید که گرفتن نشان درجه یک هنری به دلیل مستندسازی نشدن سوابق هنرمندان مشکلاتی دارد و من تصمیم دارم با صحبت با محمود سالاری معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عضویت و ارزشیابی هنرمندان تعزیه توسط کارشناسان  و متخصصان این هنر انجام شود تا حق فعالان این حوزه رعایت شود.

در پایان این مراسم تعزیه‌خوانان استان‌های مختلف هدایای خود را به اسماعیل محمدی تقدیم کردند.

تجلیل ماهانه

مرشد محسن میرزاعلی نیز در لحظات پایانی این مراسم از حمایت‌های محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری برای برپایی این رویداد با محوریت تجلیل‌ از هنرمندان پیشکسوت قدردانی کرد.