به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، بشری صاحبی، دبیر این رویداد، در این مراسم احیای ظرفیت فرهنگی لالایی و فراهم آوردن شرایط تحقق رویای آینده روشن کودکان، از روزهای نخست زندگی‌شان را دو هدف اصلی فراخوان ملی لالایی عنوان کرد و در ادامه متنی را بدین مضمون قرائت کرد.

وی در قرائت این متن گفت: آینده از آن کسانی است که رویایی دارند و آن رویا را روایت می‌کنند و خوشبخت ما که میراث‌دار رویای آینده‌ روشنیم؛ رویایی که نسل به نسل لالایی مادرانمان است و بازگشت آن مرد بزرگ را نوید می‌دهد و چراغ «ان الارض یرثها عبادی الصالحون» را در دل‌ها روشن نگاه می‌دارد.

لالایی عصاره فرهنگ است

صاحبی ادامه داد: لالایی که نه کلام صرف است و نه موسیقی مطلق، عصاره فرهنگ و یکی از اولین مواجهه‌های انسان با هنر و ادبیات هر ملت است و موجبات آرامش توأمان مادر و فرزند را فراهم می‌سازد و چه زیباست که حلاوت داشتن رویای آینده روشن از روزهای نخست زندگی و از طریق لالایی به جان نسل‌های آینده بنشیند.

صاحبی افزود: اولین فراخوان ملی لالایی که با عنوان گهواره شناخته می‌شود با دو هدف منتشر شد؛  نخستین هدف احیای ظرفیت فرهنگی مهم اما مغفول‌مانده لالایی بود که از قدیمی‌ترین قوالب ادبی ایران و جهان است و به‌رغم اثرگذاری فراوان بر شکل‌گیری هویت کودکان، امروزه کمتر به آن پرداخته می‌شود.

وی ادامه داد: هدف دیگر نیز فراهم آوردن شرایطی بود که بتوانیم رویای آینده روشن را از روزهای نخست زندگی در گوش فرزندانمان زمزمه کنیم و اینگونه در مسیر تحقق آن رویا قدمی برداشته باشیم.

صاحبی افزود: قریب به یک‌سال زمان برد تا طرح «گهواره» که شامل اولین فراخوان ملی لالایی و اولین دوره تخصصی آموزش لالایی است بعد از ساعت‌ها مطالعه و مشورت با اساتید مختلف به قوام رسید.

صاحبی در گزارشی از عملکرد این رویداد گفت: در ۳۰ مردادماه سال جاری با حضور اساتید برجسته شعر کودک و نوجوان، پژوهشگران عرصه لالایی و فعالان حوزه روانشناسی کودک، از پوستر گهواره رونمایی شد و تا ۳۰ مهرماه آثار ارزشمند هنرمندان را در سه محور احیای تراث، سرایش لالایی با محورهای موضوعی طرح‌شده و بازآفرینی لالایی مادران شهدا به انتظار نشستیم.

۲۰۰ اثر از ۲۰ استان کشور به دبیرخانه رسید

وی افزود: قریب به ۲۰۰ اثر از ۲۰ استان کشور به دبیرخانه رسید و برای داوران مربوطه ارسال شد. داوری بخش سرایش موضوعی که مهم‌ترین بخش فراخوان و زمینه‌ساز همراهی دغدغه‌مندان و کشف استعدادهای عرصه لالایی بود در سه محور ادبی، محتوایی و روانشناختی انجام شد و سرانجام در ۲۱ آبان‌ماه طی نشست جمع‌بندی داوری، اولین فراخوان ملی لالایی برگزیدگان خود را شناخت.

صاحبی در پایان گفت: امروز اختتامیه «گهواره» است و این پایان راه نیست، بلکه شروع مسیر روشن سرایش لالایی است؛ مسیری که با حضور و همراهی یکایک شما هموارتر خواهد شد. در پایان از حوزه هنری کودک و نوجوان و به‌ویژه واحد قصه و روایت که سختی قدم گذاشتن در این مسیر صعب‌العبور و تازه احداث را به جان خرید تشکر می‌کنم. از داوران محترم گهواره که با تخصص و تعهد در امر مهم بررسی آثار ارسالی ما را همراهی کردند کمال تشکر را دارم. از همه شما بزرگواران، هنرمندان و اساتید شعر و ادبیات که با حضور خود به این محفل اعتبار بخشیدید، سپاسگزارم. والحمدلله رب العالمین و السلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته.

لالایی‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند

در ادامه دکتر سنگری، پژوهشگر حوزه ادبیات، با تقسیم‌بندی انواع لالایی به سه دسته بی‌واژه، به همراه نیمه‌واژه و واژه، شعر و موسیقی، پیرامون موضوع لالایی مباحثی افزود و از لالایی‌های آیینی همچون لالایی حضرت زهرا (س) برای فرزندان خود، ابیاتی را ذکر، شرح، ترجمه و تفسیر کرد.

سنگری ادامه داد: در مناطق مختلف مادران به اشکال مختلف لالایی می‌خوانند مثلا پای دارقالی، سوار بر پشت مادران و …. امام صادق(ع) می‌فرمایند: بهترین موقعیت برای لالایی قرار دادن کودک بر سمت چپ مادر است چون فرزند با موسیقی قلب مادر انس دارد. مطالعات هم نشان می دهد ۷۶ درصد مادران بدون توجه فرزندانشان را همین سمت قرار می دهند.

وی در ادامه درباره نقش تربیتی پدران در فرایند رشد کودک، گفت: لالایی‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ یک دسته لالایی‌های بی واژه است، دوم با واژه، سوم با شعر و موسیقی، چهارم با شعر و قصه ضبط صوت و موبایل است. بحث لالایی باید به عنوان یک بخش تمدنی و قابل اعتنا از فرهنگ و تمدن ما مدنظر قرار بگیرد و در نهایت هیچ کدام اینها لالایی مادر نمی‌شود.

سنگری با اشاره به اینکه اعتبار اول لالایی برای خواب کردن و سپس تخلیه خود مادر است، گفت: خود حضرت زهرا(س) هم لالایی‌هایی برای امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دارند که ریتم خاصی دارد. الگوسازی در لالایی خیلی مهم است اینجا اگر دوستانی دراین زمینه کار می کنند به الگوسازی‌ها توجه کنند.

تقدیر از هوشنگ جاوید

در ادامه این مراسم، از هوشنگ جاوید، پژوهشگر فرهنگ و مردم و موسیقی اقوام کشور، به پاس سال‌ها تلاش در این عرصه تقدیر و تشکر صورت گرفت و تابلویی نفیس همراه با تندیس به ایشان تقدیم شد.

جاوید پس از این تقدیر در سخنانی با انتقاد از  باور عمومی، نسبت ‌به گلایه‌مند بودن محتوای اکثر لالایی‌ها، با استناد به ‌نتایج پژوهش زهرا محمدحسنی، یکی از پژوهشگران حوزه فرهنگ مردم، مدعی شد که تنها محتوای سه درصد از لالایی‌ها دارای گلایه است و حدود 35 درصد آنها محتوای سوگ و دلتنگی مادران نسبت همسرانشان را دربردارد.

جاوید مقاومت و شجاعت کودکان غزه در برابر دشمن، بمب و موشک و نفرت آنان از رژیم صهیونیستی را نشأت‌گرفته از تربیت مادران آنان به‌خصوص شنیدن لالایی‌ها مادرانه دانست.

بیانیه هیئت داوران نخستین جشنواره ملی لالایی

کمال شفیعی، نماینده هیئت داوران با قرائت بیانیه داوران تاکید کرد که اعتقاد شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان بر این است که، تا زمانی که کودک جدیدی  متولد می‌شود خداوند به آینده بشر امیدوار است.

در متن این بیانیه آمده است: «هیئت داوران نخستین جشنواره ملی لالایی با سپاس از درگاه خداوند بزرگ و تبریک به خاطر به بار نشستن نهال نوپای این جشنواره، بدین وسیله اعلام می‌دارد؛ با عنایت به بخش‌های سه‌گانه ارائه‌شده در فراخوان جشنواره، آثار رسیده به دبیرخانه، از منظر کیفیت و غنای ادبی، دربردارنده بودن و بهره‌مندی از گنجینه‌های ارزشمند فرهنگ و ادبیات بومی و منطقه‌ای، از نظر رعایت بهداشت روانی مخاطبان، و هماهنگی با مضامین و اهداف جشنواره در یک بخش احیای تراث، بخش بازسرایی و سرایش لالایی‌های نو با توجه به مضامین مورد انتظار جشنواره و بخش ویژه لالایی مادران شهدا بررسی و مورد ارزیابی قرار گرفت.

هیئت محترم داوران، طرح گهواره به‌عنوان نخستین جشنواره ملی لالایی را به فال نیک گرفته و در ادامه مواردی را در جهت هرچه بهتر شدن و غنای این اقدام شایسته تقدیم می‌کند.

اول- توجه جدی و ویژه به موضوع پژوهش در سطوح علمی و دانشگاهی با حمایت از پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های در دست تالیف، دوم- برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کلاس‌های ویژه سرایش لالایی با حضور اساتید مجرب به منظور تولید و نمونه‌آفرینی و بازآفرینی خلاق لالایی با عنایت به تنوع اقلیمی ایران عزیز، سوم- توجه به امکانات و ابزارهای جدید مانند فرآوری آثار با موسیقی، پویانمایی و انواع مختلف و متنوع تولیدات چندرسانه‌ای به منظور همسو بودن با نیازهای جامعه امروز.

در پایان ضمن تقدیر و تشکر از برگزارکنندگان عزیز، شرکت‌کنندگان و اساتید و مهمانان محترم، خاطرنشان می‌شود که با توجه به درنظرگرفتن کیفیت آثار دریافت‌شده، شاعران و سرایندگان لالایی می‌بایست افق‌های تازه‌تری را در سرایش لالایی‌ها مدنظر قرار دهند و دیگر اینکه توجه به موسیقی در لالایی و پرهیز از تصاویر شعرهای بزرگسالانه و یأس و ناامیدی درآثار از مهم‌ترین ویژگی‌های لالایی در سرایش است.

و سخن پایانی اینکه با توجه به گستردگی اهمیت و زیربنایی بودن موضوع لالایی در ایران اسلامی، شایسته است مراکز و معاونت‌های محترم حوزه هنری و سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با ادبیات کودک و نوجوان در دوره‌های بعد شانه به شانه حوزه هنری کودک و نوجوان، برای به بار نشستن این نهال مبارک گام بردارند.

با سپاس و درود فراوان، داوران گهواره، نخستین جشنواره ملی لالایی، آقایان: غلامرضا بکتاش، دکتر محسن رضوانی، کمال شفیعی و سرکار خانم دکتر حسنا افشاری»

 معرفی برگزیدگان

در ادامه این مراسم، برگزیدگان بخش احیای تراث و سرایش لالایی به شرح زیر معرفی شدند:

بخش احیای تراث

لوح تقدیر و تندیس جشنواره و جایزه نقدی در عرصه پژوهش:

 در رتبه سوم به دکتر حسین زنگویی از بیرجند

در رتبه دوم به عبدالغفار کرد از زاهدان

و در رتبه اول در حوزه جمع‌آوری لالایی‌ها به شادی پاکزاد از مهاباد رسید.

بخش مادران شهدا در این دوره برگزیده‌ای نداشت.

برگزیدگان بخش سرایش لالایی نیز به شرح زیر هستند:

لوح تقدیر، تندیس جشنواره و جایزه نقدی در مقام سوم مشترک به منیره هاشمی و عطیه سادات حجتی اهدا شد.

در رتبه دوم هم لوح تقدیر، تندیس جشنواره و جایزه نقدی به ناهید رفیعی از تهران اهدا شد.

لوح تقدیر، تندیس جشنواره و جایزه نقدی در رتبه اول نیز به لیلا جعفری از چهارمحال و بختیاری اهدا شد.

همچنین زهرا داوری از بجنورد، سید محمدحسین آل‌مجتبی از قم، مصطفی توفیقی از مشهد، مریم زارعی از شیراز، مریم شیخیونی از بوشهر و زهرا علیشاهی از تهران، عنوان شایستگان تقدیر بخش سرایش لالایی با امتیاز انتشار لالایی را از آن خود کردند.

در پایان لازم به ذکر است که در این مراسم گروه نمایشی یاس کبود، نمایشی با موضوع کودکان غزه و گروه موسیقی کرال سرودی مرتبط با نوای لالایی اجرا کردند.