محفل چهل و چهارم عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار»، با عنوان «نگاره پویا در انگاره نمایش»، با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» با حضور سید حسین شهرستانی، جامعه شناس و مدرس شاهنامه، هادی بابایی مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم و محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر هنر و دبیر نشست در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
محفل چهل و چهارم عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار»، با عنوان «نگاره پویا در انگاره نمایش»، با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» با حضور سید حسین شهرستانی، جامعه شناس و مدرس شاهنامه، هادی بابایی مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم و محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر هنر و دبیر نشست در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در چهل و چهارمین محفل عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار» که با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» برگزار شد، سیدحسین شهرستانی جامعه شناس و مدرس شاهنامه درباره این پونمایی گفت: شاید برای اولین بار باشد که از فضای نگارگری ایرانی و زیبایی شناسی ایرانی در فضای انیمیشن استفاده می شود. داستان شاهنامه و روایت فردوسی وجه تصویری دارد و یکی از ظرفیت‌های شاهنامه این است که می‌تواند وارد هنرهای تصویری شود.
نگارگری پلی میان ادبیات و سینما
وی شاهنامه و زبان تصویری فردوسی را شکوفا کننده سنت‌ها و نقاشی دانست و افزود: زبان شاعر تصویری است؛ بنابراین تصویر را از درون زبان بیرون می‌کشد و نگارگری را برپا می کند و نگارگری علاوه بر اینکه دارای ویژگی‌هایی است، پلی میان ادبیات و سینما شده است؛ به طوریکه می توان گفت نگارگری دارای حرکت است. برای مثال کوه که غیرپویاترین اشیا محسوب می شود، در نگارگری‌های ما حرکت می کند و گاه چهره و شخصیت دارد.
این جامعه شناس و مدرس شاهنامه تاکید کرد: نگارگری این ظرفیت را دارد که به سمت پویانمایی رود و این قابلیت در انیمیشن «هزار افسان» کشف شده است.
هزار افسان اثری به روز است
در ادامه این نشست، بابایی مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم گفت: انیمیشن «هزار افسان» اثری کاملا به روز شده و خاص این سال‌های تمدنی است و ویژگی‌های این محصول نشان می دهد که دوستان سازنده این اثر به شاهنامه و نگارگری قدیم کاملا اشراف و تسلط داشته‌اند.
وی با مروری بر تاریخ هنرهای تجسمی و نگارگری اظهار کرد: انیمیشن «هزار افسان» واجد ویژگی‌های عجیب است و ما عصاره خیلی امروزی شده‌ای را شاهد هستیم که برای کودکان جذابیت دارد. این اثر دارای نشانه هایی است که وقتی کودک بزرگ می شود می تواند با مطالعه تکمیلی به آن برسد.
وی یکی از امتیازهای این انیمیشن را طراحی نیروهای پلید معرفی کرد که به هیبت دیو در آمده‌اند. همچنین در بخش های مختلف از جمله نشان دادن تنهایی سام یا نجات توسط سیمرغ، شاهد طراحی بسیار درستی برای مخاطب کودک هستیم.
بابایی در تعریف نگارگری گفت: نگارگری تصویرسازی با تمرکز بر متون ادبی شاخص است.
اثری نوآورانه
در ادامه سید حسین شهرستانی درباره نوع ارتباط انیمیشن «هزار افسان» با مخاطبان بیان کرد: داستان های حماسی و ملی جذاب هستند و تاریخ مصرف ندارند. داستان های ملی و حماسه ها برای همه ملت ها داستان های جاویدانی محسوب می شوند و در این حوزه هم داستان شاهنامه کشش زیادی برای مخاطب دارد و علاوه بر اینکه کهنه نمی‌شود، جنبه افسانه‌ای فطری و سایر وجوهاتش از جذابیت برخوردار است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به فرم و محتوا اشاره کرد و افزود: فضای انیمیشن و سینمای ما در جایی که خواسته افسانه‌پردازی کند تحت تاثیر قهرمان‌های هالیوودی و فضای هالیوود قرار گرفته و عموما زیبایی شناسی بصری هالیوودی در آثار غلبه داشته است در حالیکه در «هزار افسان» شاهد این اتفاق نیستیم.
جامعه شناس و مدرس شاهنامه با بیان اینکه فضای تصویری و جهان تصویری نگارگری برای جهانی که با سنت و انیمیشن غربی عادت کرده جذاب است گفت: از آنجا که فضای تصویر با نگارگری فرم خلاقانه تازه‌ای ایجاد می‌کند، آثار تولیدی، متفاوت و دارای مزیت نسبی و ویژگی خاص هستند.
وی ادامه داد: ویژگی انیمیشن هزار افسان این است که به تبعیت از نگارگری دوبعدی است و پرسپکتیو را به معنای مدرن کلمه بیشتر شکسته یا اگر بخواهیم بهتر بگوییم چند لایه کرده است.
شهرستانی جنبه روایی و تصویری «هزار افسان» را بخاطر به روز بودنش یک وجه نوآورانه این اثر معرفی کرد و در انتقاد به آن اظهار کرد: این اثر اتود اولیه است و سیر داستان‌ها خطی است و چندان وارد عمق داستان نمی‌شویم در حالیکه می‌توانست با روایتگری همراه شود و توانمندی‌های کلامی در روایتگری آن کمک کند. این اثر می‌توانست کمی ساختارشکن و خلاقانه تر باشد.
هزار افسان با مایه هایی از هنر تجسمی ماچین
بابایی، مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم در بخش دیگری از این نشست به ظرفیت های نگارگری ایرانی اشاره کرد و گفت: اگرچه چهره‌ها درانیمیشن «هزار افسان» امروزی شده ولی مولفه های زیبایی ادبی از جمله صورت های گرد که شباهت به قرس ماه دارند، را شاهد هستیم. این انیمیشن جدای از با هویت بودنش، شیرین است و چهره پهلوانانش یادآور چهره پادشاهان ایران باستان و پهلوانان قاجاری است. شخصیت این اثر مولفه های بصری رستم را دارد ولی کاملا امروزی شده است.
مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم در سخنانش با تاکید بر اینکه در تولید «هزار افسان» مطالعات خوبی انجام شده گفت: در برخی از بخش های این اثر، امکان اینکه مفصل‌تر به موضوع پرداخته شود، وجود داشت ولی شاید برای اینکه حوصله مخاطب که کودک است سر نرود بعضی بخش ها چندان تفصیل داده نشده است.
وی همچنین اظهار کرد: در این محصول مایه‌هایی از هنر تجسمی ماچین دیده می شود که برای من بسیار جذاب بود. مه‌هایی که دور کمر کوه‌ها در نقاشی چین هستند در این انیمیشن هم مشاهده می شود و از نظر من طراح فضای بصری درستی را کار کرده و برای کودک ایرانی چه چیز از این بهتر که این فضا را ببیند و خودش علاقه‌مند شود تا در آینده سراغ این رشته ها برود و حتی در این رشته ها تحصیل کند.
شهرستانی جامعه شناس و مدرس شاهنامه نیز به چهره در سیر نقاشی ایرانی اشاره کرد که با نقاش قهوه‌خانه‌ای شناخته شده است. وی در ادامه بیان کرد: چهره ایرانی که محصول نقاشی قهوه‌خانه ای است دارای چشم و ابروی مشکی، لب های غنچه، سیبیل یا ریش ایرانی و چهره گرد و شبیه قرس ماه است و شاید به لحاظ ترکیب بندی نقاشی و عناصر به گرد پای نگارگری ایرانی از جهات مختلف نرسد چراکه نگارگری هنر فاخر، سلطنتی و درباری است که سطح بالایی دارد و نقاشی قهوه خانه ای عامیانه بوده است. در نقاشی قهوه خانه ای مخاطب مردم هستند و قهوه خانه بخاطر هویت مردمی بودنش دارای توضیحاتی هم بوده و حتی گاه این توضیحات غلط های املایی هم داشته اند که نشان می دهد نقاش از سواد زیادی برخوردار نبوده است.
وی در سخنانش بر ضرورت جهان روایی تاکید کرد و گفت: جهان روایی باعث می شود تا مخاطب با شخصیت ها زندگی کند. انیمیشن ها جهانی را می سازند که فرد غرق در آن می شود و به همین دلیل هم این روزها می بینیم که فیلم های سینمایی بلند به سمت سریال رفته است.
این جامعه شناس شاهنامه را یک سریال دانست که می تواند انیمیشن های سریالی باشد که جنبه خیال انگیزی دارد.
بابایی مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم نیز با اشاره به حس و حال شگفت انگیز نقاشی قهوه‌خانه‌ای به ویژگی های طراحی لباس در انیمیشن «هزار افسان» پرداخت و در ادامه مولفه های هویتی نقاشی قدیم ایرانی را برشمرد و میزان نزدیک شدن این انیمیشن به آنها را مطرح کرد.
مولفه های «هزار افسان»
مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم، پرهیز از فضای تهی، قلم گیری‌ها که متمایز کننده سطوح رنگی است، ترکیب بندی ها، زمان گریزی و مکان گریزی، معناگرایی و نماد گرایی، فضاسازی رویایی و عینی گریزی را از جمله مولفه های «هزار افسان» دانست و به جای خالی کتیبه های شعر و هنر خطاطی در این اثر اشاره کرد.
شهرستانی جامعه شناس و مدرس شاهنامه نیز در بخش پایانی این نشست درباره شیوه روایتگری «هزار افسان» گفت: در این اثر از عناصر زیبایی شناسانه نگارگری و نقاشی که وجه متحرک دارد برای پویانمایی استفاده شده است و توفیقاتش بخاطر اتکا به سنت کلامی و تصویری است. اگرچه از نظر من، ما در «هزار افسان» به یک پیکره رسیده‌ایم که روح ندارد.
وی در پایان گفت: انیمیشن «هزار افسان» به مرز اثر هنری رسیده ولی هنوز حرف تازه ای ندارد؛ اگرچه ما این قدر هم از آن توقع نداشتیم و بیشتر میخواستیم برای کودکان قصه بگوید که این کار را هم کرده است و من امیدوارم با این رهنمودها در تولیدات بعدی یک قدم به جلو برویم.
انتهای پیام/
نظر شما