مطهری‌نژاد معتقد است که هنگامی که خانه کعبه به عنوان یک مکان مقدس تعریف می‌شود باید فراتر از نگاه تک بعدی دنیایی به آن نگریست. به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، نشست چهارم از سلسله نشست‌های «مسأله شهر؛ گفتگوهای انتقادی مدیریت شهری و علوم‌انسانی در باب شهر» با موضوع «روایت معمارانه حج؛ تأملی در ایجاد مکان مقدس» به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد. این نشست به دبیری سید فاضل سجادی و با سخنرانی دکتر سید مجید مطهری‌نژاد عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و تمدن دانشگاه امام صادق(ع) عصر روز گذشته در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد. سید فاضل سجادی در ابتدای این نشست با بیان اینکه ماجرای حج، موضوع و جایگاه کعبه با خوانش معمارانه برای زیست امروز خود و معماری اماکن مقدس می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد چند سوال را طرح کرد. سوال‌هایی از قبیل «فرم کعبه چگونه و چرا اینگونه شکل گرفت؟ معمار این فرم و یا تجدید بنا کننده این فرم چه خصوصیاتی دارد؟ چرا این ماجرا آنقدر برای خداوند عظیم است که به معمار یا تجدید کنندگان این بنا اشاره می‌کند؟ کعبه چه جایگاهی در مسیر برنامه‌های الهی در ساخت تمدن نهایی بشر دارد؟» از سوی سجادی مطرح شد که در ادامه مطهری‌نژاد به این سوال‌ها پاسخ داد. مطهری‌نژاد در ابتدای این برنامه و پیش از پاسخ به سوال‌های مطرح شده به قرائت آیاتی از سوره بقره به عنوان آیات حج با بررسی و تحلیل آنها پرداخت و گفت: امر دینی در تمامی ادوار تاریخی و جوامع مختلف جاری بوده و به متغیر مستقل تبدیل می‌شود و تاثیر آن بر عرصه‌های گوناگون اجتماعی، شهرسازی و روانشناختی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. اما در این مطالعه بیشتر مطالعات تطبیقی شکل می‌گیرد و نگاه حق‌مدار به آن مورد توجه قرار نمی‌گیرد. مطهری‌نژاد افزود: امر مقدس به عنوان یک امر دینی و مبتنی بر مفاهیم درون دینی و منطبق با مفاهیم قرآنی و روایی خودمان باید مورد توجه قرار گیرد و حج در این نگاه چه جایگاه و کارکردی دارد را باید مورد بررسی قرار دهیم. وی در ادامه با بیان اینکه تقدیس مفهومی فراتر از نظام بشری دارد و امری پیشین از خلقت آدم (ع) است، گفت: ادوار گوناگون رسولان و پس از آن در ادوار مختلف اهل بیت عصمت و طهارت مفاهیم بسیار بلندی دارد که یکی از آنها که گویا بشر را در تمامی ادوار احاطه کرده موضوع وادی‌های مقدس است. وادی‌های مقدس در تمامی ادوار، حوزه‌ها و مناسکی که خداوند برای بشر قرار می‌دهد موضوعیت پیدا می‌کند. مطهری‌نژاد در ادامه با بیان اینکه هنگامی که در حوزه مناسک به مسئله حج می‌رسیم باید نگاه ویژه‌تری به امر قدسی داشته باشیم، گفت: هنگامی که خانه کعبه به عنوان یک مکان مقدس تعریف می‌شود باید فراتر از نگاه تک بعدی دنیایی به آن نگریست. هر مکان مقدسی دارای پیشینه‌ای است که منشا آسمانی و فراتر از دنیا دارد که این موضوع در فضای مناسک نیز صدق می‌کند. وی با بیان اینکه حج مناسکی تاریخی و مورد تایید خداوند است که ما آن را به یاد حضرت ابراهیم انجام می‌دهیم، افزود: اصلی‌ترین لایه تقدیس آنجایی شکل می‌گیرد که باید همه عالم رفعت پیدا کند و به موقعیت‌های مختلف جناتی دست یابد. عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و تمدن دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه با بیان اینکه حج نوعی مانور و حرکت جوامع انسانی به سوی موقعیت‌های مقدس تعیین شده خداوند است، گفت: حج را نمی‌توانیم بدون توجه به مهدویت مورد بررسی قرار دهیم چرا که تمامی مناسک انجام شده در آن در تلاش است تا جوامع بشری را آماده یک نظام کلان، تمدنی و حق‌‎مدار به سوی مهدویت کند. مطهری‌نژاد افزود: ماجرای ولادت آقا امیرالمومنین علی علیه السلام در خانه کعبه نقطه آغاز مجددی بر قوائد من‌البیت شکل گرفته شده از سوی حضرت ابراهیم است. هنگامی که رویدادهای پیش و پس از آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم متوجه می‌شویم که همانند زنجیری به هم متصل است که ماجرای خانه کعبه را به یک اتفاق ویژه تبدیل می‌کند، چرا که مسیر آینده بشریت را نشان می‌دهد. وی ادامه داد: اگر مفهوم مَثَل کعبه به مثابه مَثَل امام است را در نظر بگیریم گویا ما باید در نظام حج معرفتی را به برنامه خداوند پیدا می‌کنیم. این معرفت در عرفات شکل می‌گیرد و سپس در مشعر به شعور حداکثری خود می‌رسد و بعد در منا به رمی جمرات و پس زدن دشمن و در نهایت منجر به طواف دور کعبه می‌شود. که در واقع این طواف همان طواف به دور امام است. مطهری‌نژاد با اشاره به حرکت کاروان امام حسین علیه‌السلام در روز هفتم ذی‌الحجه به سوی کربلا گفت: در واقع امام حسین حج را متوقف نکرد بلکه مناسک و مانور حج با حرکت کاروان امام حسین به سوی کربلا یکبار به صورت حقیقی تجلی پیدا می‌کند و گویا کعبه به حرکت در‌می‌آید و در این مسیر مناسک حج به عینیت شکل می‌گیرد و در نهایت امام حسین علیه‌اسلام و یارانش همگی به موقعیت والا می‌رسند. وی در ادامه با اشاره به مراسم برائت از مشرکین در مراسم حج گفت: این مراسم بعد از انقلاب اسلامی ایران و در پی تاکید امام خمینی (ره) بر جنبه‌های سیاسی اسلام و گسترش بخشیدن مفهوم قرآنی و سنت نبویِ برائت از مشرکان، به اعلام انزجار از دشمنان اسلام در همه زمان‌ها، از سال 58 به شکل راهپیمایی اعتراضی در ایام حج در مکه آغاز شد. امام با این کار حج را فراتر از آن لایه صرفا مناسک تاریخی و بهره‌مندی فردی برای حرکت جوامع بشری به سوی موقعیت مقدس تعریف می‌کند. مطهری‌نژاد افزود: مکه به عنوان یک نقطه مقدس و کاربردی است و جالب است که هم قیام امام حسین علیه‌السلام از مکه به سوی کوفه آغاز می‌شود و هم قیام امام زمان (عج) از مکه آغاز و به موقعیت کوفه ختم می‌شود. همچنین قبله واحد تمامی مسلمانان جهان به سوی مکه است و مسلمانان هر روز در چند نوبت به این سو نماز را برپا می‌کنیم. محمد مهدی کلانتری مدرس و پژوهشگر مرمت و معماری سنتی دانشگاه علم و صنعت نیز با حضور در این نشست در سخنانی به نقش و نماد شیطان در مکه و تغییراتی که آل سعود و وهابیون روی آن انجام دادند پرداخت و گفت: اگر به تصاویر مکه در طول ۲۰ سال اخیر نگاه کنیم، متوجه حجم عظیم مداخلات و تخریب‌ها در این شهر خواهیم شد. در جایی که «ابراج البیت» یعنی برج ۶۰۰ متری در جوار مسجدالحرام ساخته شده است روی کعبه سایه می‌افکند و حتی معمارش که یک فراماسون است از ساختن بزرگ‌ترین ابلیسک جهان در کنار کعبه برای تحت‌الشعاع قراردادن آن، ابراز افتخار کرد. گویی که به قول سازندگان خود آن‌ها، کعبه به سجده شیطان درآمده است. انتهای پیام/