به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، در پنجمین برنامه «سینما کارستان» که به همت مرکز نوآوری فرهنگی امید برگزار شد، حبیب احمدزاده، رماننویس و مستندساز، با تحلیل چالشهای سینمای کودک و نوجوان بر اهمیت مخاطبشناسی و بازخوردگیری از گروههای سنی مختلف تأکید کرد. در این رویداد، علاوه بر سخنرانی احمدزاده، همبینی سینمایی «باغ کیانوش» نیز انجام شد که واکنشها و تحلیلهای مخاطبان نسبت به این اثر، مورد توجه قرار گرفت. این برنامه فرصتی برای بررسی نقش واقعگرایی و پیامهای آموزشی در سینمای کودک و نوجوان فراهم کرد.
مخاطبشناسی؛ اصلیترین نیاز سینمای کودک و نوجوان
احمدزاده در ابتدای سخنان خود تأکید کرد که یکی از مهمترین عوامل موفقیت در سینمای کودک و نوجوان، شناخت ویژگیهای روانشناختی و ذهنی مخاطبان است. او گفت: «پیام فیلم تنها زمانی اثرگذار خواهد بود که معنا و مفهوم آن به درستی در ذهن مخاطب شکل بگیرد. در این میان، درک تفاوتهای سنی، فرهنگی و اجتماعی مخاطبان، نقشی اساسی در انتقال صحیح پیام دارد. ممکن است یک صحنه یا پیام واحد برای یک کودک در گروه سنی پایینتر ترسناک یا نامفهوم باشد، در حالی که همان پیام برای نوجوانان یا بزرگسالان معنادار و جذاب جلوه کند.»
او با ذکر مثالهایی از تفاوتهای فرهنگی در برداشت از پیامها، بیان کرد: یک علامت یا نشانه ممکن است در یک فرهنگ نماد پیروزی و موفقیت باشد، اما همان علامت در فرهنگی دیگر به عنوان توهین یا بیاحترامی تلقی شود. این تفاوتها نشاندهنده اهمیت توجه به زمینههای فرهنگی و اجتماعی مخاطبان است.
اهمیت بازخورد مستقیم از مخاطبان
این مستندساز برجسته بر لزوم دریافت بازخورد مستقیم از مخاطبان کودک و نوجوان پیش از اکران عمومی فیلم تأکید کرد. او عنوان کرد: یکی از روشهای موفق فیلمسازان بزرگ جهانی، بهویژه چارلی چاپلین، این بود که پس از ساخت هر صحنه، آن را به گروهی از مخاطبان واقعی نشان میدادند تا بازخوردهای آنها را مشاهده کنند. چاپلین برای تضمین موفقیت آثارش گاه یک صحنه را صدها بار بازسازی میکرد تا واکنش مثبت مخاطب را جلب کند.
احمدزاده افزود: در ایران نیز باید گروههای آماری متشکل از کودکان و نوجوانان تشکیل شود تا فیلمسازان بتوانند بازخوردهای واقعی این گروهها را دریافت و مشکلات احتمالی آثار خود را پیش از نمایش عمومی برطرف کنند.
وی به نمونههایی از آثار سینمایی اشاره کرد که به دلیل بیتوجهی به بازخورد مخاطب، نتوانستهاند تأثیر مثبتی بر مخاطبان خود بگذارند و حتی در مواردی باعث ایجاد اضطراب و ترس در آنها شدهاند.
انتقاد از سینمای جشنوارهای ایران
این رماننویس در بخش دیگری از سخنان خود، به مشکلات سینمای ایران پرداخت و گفت: متأسفانه سینمای ما بیش از حد به جشنوارهها وابسته شده است. فیلمهایی ساخته میشوند که هدف اصلی آنها جلب نظر داوران جشنوارهها است، نه ارتباط با مخاطب عام. این رویکرد باعث شده که سینمای ما از تأثیرگذاری فرهنگی و اجتماعی بازمانده و حتی در بسیاری از موارد از بازگشت اقتصادی سرمایه نیز ناتوان باشد.
او این وضعیت را «عقیم شدن سینما» توصیف کرد و افزود: فیلمهای جشنوارهای معمولاً برای تعداد محدودی از داوران ساخته میشوند و نمیتوانند ارتباطی واقعی و مؤثر با مخاطبان عمومی برقرار کنند. در حالی که در سینمای جهانی، آثار سینمایی به گونهای تولید میشوند که هم بر ذهن و روح مخاطب تأثیر بگذارند و هم از لحاظ اقتصادی موفق باشند.
ضرورت واقعگرایی در سینمای کودک و نوجوان
احمدزاده در ادامه به اهمیت واقعگرایی در سینمای کودک و نوجوان اشاره و عنوان کرد: این گروه سنی بسیار حساس و هوشمند هستند و کوچکترین نکات غیرواقعی میتواند آنها را از فیلم دور کند. به عنوان مثال، نمایش یک سرباز وظیفه که با ظاهری غیرطبیعی و اغراقآمیز در جلوی کلانتری ایستاده است، نه تنها برای کودکان، بلکه برای هیچ مخاطبی باورپذیر نیست.
او تأکید کرد که کارگردانان باید در طراحی صحنهها و شخصیتها دقت بیشتری به خرج دهند و مطمئن شوند که فیلمهای آنها با واقعیتهای زندگی روزمره کودکان و نوجوانان همخوانی دارد. او افزود: هرچند که عناصر فانتزی و خیالپردازی میتوانند جذابیت فیلمها را افزایش دهند، اما این عناصر باید به گونهای طراحی شوند که با منطق داستان و ذهنیت مخاطب همخوانی داشته باشند.
تعلیق و پیامهای آموزشی در سینمای کودک
این فیلمساز با اشاره به استفاده از تعلیق در فیلمهای کودک و نوجوان، گفت: تعلیق، اگر به درستی به کار گرفته شود، میتواند یکی از عناصر جذاب و تأثیرگذار در فیلم باشد. اما این تعلیق باید متناسب با سن و ظرفیت روانی مخاطب طراحی شود. همچنین پیامهای آموزشی که در فیلمها گنجانده میشوند، باید به گونهای باشند که مخاطب بتواند به راحتی آنها را درک و با زندگی خود تطبیق دهد.
راهکارهای پیشنهادی برای پیشرفت سینمای کودک و نوجوان ایران
او در بخش پایانی سخنان خود، به راهکارهایی برای بهبود وضعیت سینمای کودک و نوجوان اشاره و بیان کرد: اولین قدم تشکیل شوراهای تخصصی است، فیلمسازان باید از نظرات کارشناسان حوزه روانشناسی کودک و نوجوان، مربیان و حتی خود کودکان استفاده کنند تا آثار تولیدیشان متناسب با نیازها و علایق این گروه سنی باشد. قدم دوم توجه به بازخورد مخاطب؛ بازخورد مستقیم از کودکان و نوجوانان میتواند به رفع نقصهای احتمالی فیلم کمک کند و ارتباط بهتری با مخاطب برقرار کند.
این مستندساز ادامه داد: درنهایت تولید آثار بینالمللی سومین قدم است چراکه سینمای کودک و نوجوان ایران میتواند با تکیه بر ظرفیتهای فرهنگی و هنری خود، آثاری تولید کند که در سطح جهانی بدرخشند و پیامهای ارزشمندی را منتقل کنند.
احمدزاده در پایان گفت: سینمای کودک و نوجوان ایران اگر بتواند بر نیازهای واقعی مخاطبان تمرکز کند و از هدفگذاریهای صرفاً تجاری یا جشنوارهای فاصله بگیرد، نه تنها میتواند در داخل کشور تأثیرگذار باشد، بلکه به یکی از جریانسازترین بخشهای سینمای جهانی تبدیل خواهد شد.
نظر شما