قرارِهفت، فرصتی برای بررسی مصرف کالای فرهنگی کودک و نوجوان

مجید مجیدی، مدیر «اندیشکده امید» حوزۀ هنری کودک و نوجوان، در ابتدای نشست «قرارِ هفت» از اهداف برگزاری قرار هفت گفت و در ادامه گفت: قرارِ هفت، فرصتی برای حضور فعالان و پژوهشگران حوزه کودک و نوجوان است تا ضمن تأمل در مسائل این گروه سنی، مصرف کالای فرهنگی و هنری مخاطب را از نظر کارشناسی بررسی کنند.

وی در ادامه، با بیان این نکته که انیمیشن Inside Out ۲ در سال ۲۰۲۴ عرضه شده در این مدت کوتاهی به یکی از پر مخاطب‌ترین انیمیشن‌های جهان تبدیل شده است، افزود: «آنچه که باعث بررسی و گفتگو پیرامون این انیمیشن در نشست قرار هفت شد، پرداختن به یکی از مسائل مهم دوره نوجوانی است، هیجان در دوره نوجوانی یکی از عواملی است که در صورت عدم شناخت و کنترل آن می‌تواند به چالش‌ ارتباطی بین او و دیگران منجر شود.»

مجیدی ادامه داد: انیمیشن Inside Out ۲، پیش از آن که محصولی «برای نوجوان» باشد، محصولی است «درباره نوجوان»، به همین منظور فعالان و کنشگران حوزه نوجوان علاوه بر زیست با مخاطب بایستی درباره او بیشتر بدانند.

نقش کلیدی نوجوان در ساخت انیمیشن

دکتر سید علیرضا گلپایگانی، کارگردان انیمیشن و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر ایران، ضمن تقدیر از برگزاری این نشست، در مورد کارکرد انیمیشن و تأثیر آن بر روی ذهن مخاطب، گفت: «شخصیت‌های موجود در انیمیشن‌ها موجب می‌شود که ما با شخصیت‌هایی مثلاً در آمریکا و در اسپانیا انسجام داشته باشیم و یا حس یکسانی با آن‌ها داشته باشیم. وی در ادامه، با بررسی نسخۀ دوم انیمیشن «درون، بیرون ۲»با اشاره به این که در این دو مجموعه، هم نویسنده و هم کارگردان عوض شده است، اما دکتر «کریتنر» روانشناس عوض نشده است، افزود: «دیزنی در روند ساخت این مجموعه، با ۹ نوجوان مشورت کرده است و روند داستان را با نظرات این ۹ نوجوان شکل داده است و با توجه به این که روند تولید در ایام کرونا رخ می‌داده است، نویسنده فیلم بسیاری از موضوعات را بر اساس رفتار دختر خود در قرنطینه نوشته است».

گلپایگانی در بخشی دیگر از سخنان خود در این نشست، با اذعان به این امر که اگر چنین عناصری در داستان استفاده می‌شود، باید یک متخصص در کنار مجموعه وجود داشته باشد که بتوان به بهترین شکل ممکن از آن نتیجه گرفت، ادامه داد: «یک گروهی از انیمیشن‌ها با عنوان کریتور دایرکتور وجود دارد و در انیمیشن‌ها مثلاّ می‌توان خالق «باب اسفنجی» و جهان «باب اسفنجی» را با این عنوان یاد کرد و این افراد، کسانی هستند که دنیای شخصیت‌ها را خلق می‌کنند و با این که اشخاص بسیار ویژه‌ای هستند، هرگز دیده نمی‌شوند، اما نباید فراموش کرد که این افراد هستند که برای دنیایی که نویسنده انیمیشن می‌سازد، منطق قائل می‌شوند.

انیمیشن ایرانی، انیمیشن درجه ۴ است!

گلپایگانی، در بخشی دیگر از سخنان خود، با اذعان به این امر که امروز در فوتبال کشور ما، افراد بسیار قوی دارند که می‌توانند در باشگاه‌های بزرگ و لیگ‌های جهانی شرکت کنند و افتخارات خوبی را به دست بیاورند اما این به این معنا نیست که ما، فوتبالی قوی و در خور توجه داشته باشیم، اضافه کرد: «من بحث را با مثالی از فوتبال جلو بردم، اما شما همین مبحث را در دنیای انیمیشن در کشورمان تصور کنید.» این کارگردان انیمیشن، بر همین اساس، با بیان این نکته که امروز ۸ درجه انیمیشن در جهان ساخته می‌شود و انیمیشن‌های ایرانی انیمیشن‌های در درجه ۴ این جدول، جایگاه خود را حفظ کرده‌اند، اظهار داشت: «باید گفت که هنرمندان ما این ویژگی را دارند که بتوانند انیمیشن‌های درجه ۸ بسازند و از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که این عزیزان دنیایی را خلق کردند که حداقل مردم خودمان با آن ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند.»

اضطراب و خود آگاهی

دکتر عباس جواهری، روانشناس، پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست، با اشاره به محتوای انیمیشن «درون بیرون ۲»، با اذعان به این امر که اگر نقش اول در این انیمیشن پسر بود، شاید مخاطب آن ‌می‌توانست روایت متفاوتی را در آن شاهد باشد، این انیمیشن را یکی از مهم‌ترین جلوه‌های نمایش احساسات وجودی هر فرد برشمرده و ضمن تقدیر از این تفکر که هر حسی در این انیمیشن، شکل، رنگ و شخصیتی خاص دارد، گفت: «خجالت، اضطراب و خشم از جمله احساساتی هستند که همه آنها را می‌فهمند، اما ممکن است من، به دلیل شرایط جغرافیایی و فرهنگی آن را متفاوت ارائه کنم. وی در ادامه، با بررسی اضطراب به عنوان یکی از هیجانات شایع در دنیای مدرن، با بیان این نکته که در کشورمان ممکن است نحوه بروز اضطراب در بسترهای اجتماعی همراه تفاوت‌هایی باشد، افزود: «اضطراب که از اساس، نقش مراقبت از ما در مقابل تهدیدهای محیطی را بر عهده دارد، خود می‌تواند به عنوان نشانۀ یک آسیب روان شناختی شناخته شود، بر این اساس یکی از عواملی که می‌تواند نقش پیش‌گیرانه در آسیب‌های اضطرابی ایفا کند، تقویت خودآگاهی است.»

ترس از قضاوت در دوره نوجوانی

جواهری یکی را نیاز به پذیرفته شدن از سمت گروه دوستان و همسالان، و نیز اهمیت قضاوت‌هایی را که از سمت این گروه تجربه می‌شود، از خصوصیات شایع دوران نوجوانی رشمرده و با تأکید بر این مفهوم که اهمیت قضاوت دوستان در سنین بزرگسالی کاهش می‌یابد، ادامه داد:‌«اگر احساسِ «من به اندازه کافی خوب نیستم» در نوجوان تشدید شود، تلاش برای پذیرفته شدن و ترس از طرد شدن از سمت دوستان نیز افزایش خواهد یافت. احساس خوب نبودن به اندازه کافی نوجوان را در معرض آسیب‌های اجتماعی بیشتری قرار می‌دهد چرا که نوجوان به نیت پذیرفته شدن در گروه‌های دوستی، قدرت مراقبت از خود را به تدریج از دست می‌دهد».