به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، در جلسه «نور، صدا، دوربین، خنده» که با عنوان «راه سینمای کمدی ایران از کدام سوست؟» برگزار شد هادی مقدم‌دوست پس از نمایش فیلم سینمایی «به عبارتی»، گفت: عبارت از کدام سو با اینکه سینمای کمدی به کدام سو می‌رود تفاوت دارد و معنای «راه سینمای کمدی ایران از کدام سوست؟» به نقطه آغاز اشاره دارد. سینمای کمدی دوره‌های مختلفی داشته و در سینمای ایران ما سنت سینمای کمدی و نمایش کمدی داریم و به نظر می‌آید بخشی از گونه‌های سینمای کمدی از سوی سنت‌های نمایشی کمدی بوده است. اگر مکتب‌های خاصی وجود داشته بخشی از شکل گونه‌های سینمایی از آن سو بوده است اما مکاتب جدیدی هم اختراع شده که بخشی از سینمای کمدی محصول اختراع مدل‌های جدید است. گاه برخی طنزها و کارهای سینمایی هم محصول توجه به مدل‌های فرنگی است مثل کمدی فانتزی‌ها یا طنزهای سبُک یا طنزهایی با موضوعات بخصوص از سوی فیلم‌های کمدی و طنز فرنگی شکل گرفته است. اما مدل اختراعی جدیدی هم وجود دارد که می‌توان عناصر و مشخصه‌های طنز آن را می‌توان پیدا کرد یعنی اگر فیلم‌های کمدی چندساله اخیر را ببینید می‌توانید عناصر مشترک آن را پیدا کنید.

وی با اشاره به اینکه بخشی از سینمای طنز و کمدی محصول ترکیب و چیدن تعدادی از عناصر است و این امر با منابع طنز فرق دارد یعنی اصیل‌ترین نوع طنز از منبع فهم و فهمیدن موقعیت مضحک شروع می‌شود و «به عبارتی» فیلمی است که فیلمساز می‌خواهد نگاه شوخ طبعانه داشته باشد یعنی با اینکه اصل موضوع مضحک نیست و شاید حتی دردناک باشد اما فیلمساز می‌خواهد با موضوع غم‌انگیز، شوخ طبعانه برخورد کند و این نوعی از شروع کار طنز است.  

مقدم دوست ادامه داد: دلیل اینکه برخی فیلم‌ها با در شروع انتخاب می‌کنند که با موضوع سخت برخورد شوخ طبعانه داشته باشند این است که می‌خواهند بگویند من از موضوع سخت قوی‌تر هستم و به همین علت هم می‌خواهم با آن شوخی کنم.  

اثرهنری از فهمیدن شروع می‌شود

وی یک گونه برخورد با موضوع سخت را شوخی دانست و افزود: شوخی به معنای تمسخر موضوع سخت نیست بلکه این برخورد با موضوع سخت حاصل یک نگاه است که می‌گوید قوی‌تر از موضوع سخت است و چنین اثری ناامیدکننده‌ نمی‌شود بلکه نهایتا عبرت‌آموز خواهد بود.

کارشناس این جلسه «نور، صدا، دوربین، خنده» تاکید کرد: اثرهنری از فهمیدن شروع می‌شود و نقطه فهم هسته مضحک یک موقعیت را پیدا کردن کار بسیار سختی است. همچنین طنزنویسی کار بسیار سختی است چراکه باید مضحک بودن موقعیت را پیدا کرد. اینکه مخاطب مضحک بودن را دریابد و به نقطه‌ای برسد که به یک موضوع بخندد بسیار دشوار است.

وی همچنین در سخنانش به سختی‌های تولید آثاری که طنز دشوار و پیچیده نباشند پرداخت و یادآور شد: اینکه یک اثر هم غنی باشد و هم بدون دشواری زائد دریافت شود امری سخت است. کمدی درآمدزاترین نوع فیلم است و همین موضوع برای فیلمساز وسوسه‌کننده و قلقلک‌آور است. گاه افراد  برای موضوعات اقتصادی کمدی کار می‌کنند و این باعث ساخت کمدی‌های سریعی می‌شود که با توقع زودبازدهی همراه است اما بخش غم‌انگیز این موضوع این است که گاه برخی کمدی‌ها هم درآمدزا نستند و این هم ساخت کمدی را ریسک‌دار می‌کند. بر همین اساس اینکه تضمینی برای درآمدزا بودن کمدی وجود ندارد ساخت آن را هم طنزآمیز و هم غم‌انگیز می‌کند و به نظر می‌آید محاسبه برای ساخت کار کمدی و طنز امری ضروری است و این حرف کاملا فنی و منطقی است.

باید سختی کار را جان خرید

مقدم‌دوست در ادامه به ساخت فیلم‌ها و آثار دنباله‌داری که بخاطر استقبال از نسخه اولیه یا نمونه قبلی تولید می‌شود اشاره کرد و گفت: کاری که مورد استقبال قرار می‌گیرد قطعا در ابتدا ویژگی داشته ولی از روی دست، دوباره فیلم ساختن وضعیتی رقت‌انگیز به بار می‌آورد و حساب و کتاب را بهم می‌ریزد. در این میان هم تماشاگر متوجه این موضوع می‌شود که فیلم ما کاملا شبیه فلان فیلم است بنابراین دنبال کار تازه می‌رود. بر همین اساس هم باید سختی کار را جان خرید.  

«به عبارتی» طنز محزون عاشقانه است

وی همچنین بیان کرد: فکر می‌کنم «به عبارتی» هسته کمدی رمانتیک هم دارد و یک کار طنز محزون و غمگین عاشقانه است. این اثر فیلمی جسورانه است و با جرات‌ورزی کارگردان تولید شده است.

در بخش دیگر این جلسه از «نور، صدا، دوربین، خنده» محمدمهدی کتیراچی کارگردان فیلم سینمایی «به عبارتی» گفت: ساخت این فیلم از سال ۱۳۹۸ شروع شد و وقوع یکسری اتفاقات از جمله کرونا، ساخت آن را به تعویق انداخت و در نهایت آخرین‌ پلان‌های فیلم در نوروز ۱۴۰۰ گرفته شد.

وی با اعلام اینکه دوست ندارد به عقب برگردد و فیلم خود را با شرایط آن زمان بسازد اظهار کرد: کار فیلمسازی سخت است اما گاه فیلم نمی‌خواهد ساخته شود ولی «به عبارتی» از نظر ما باید به انتها می‌رسید و ما هم تلاش کردیم تا کار را جمع کنیم. این فیلم در روستایی از شهرستان سقز استان کردستان، استان البرز و استان تهران فیلمبرداری شد. در برهه ساخت فیلم در سقز برف سنگینی باریده بود که طی ۶ سال گذشته بی‌سابقه بود و کار در روستا را سخت می‌کرد و یکسری صحنه‌ها در تهران و البرز فیلمبرداری شد و ما بخاطر یکسری هزینه‌ها بخشی از کار را در کرج بازسازی کردیم.

کارگردان فیلم سینمایی «به عبارتی» در سخنانش به همراهی و همکاری عوامل این فیلم اشاره کرد و افزود: رسیدن به فهم مشترک از فیلم خیلی کمک حال من بود و برای به پایان رساندن کار با وجود وقفه‌های متعدد، بسیار اثرگذار بود.

محمدمهدی کتیراچی درباره  طنز عاشقانه «به عبارتی» تاکید کرد: اهل طنز و کمدی زیاد نیستم و وقتی طاها محمدی (بازیگر نقش اصلی فیلم) زحمت متن را کشید طنزهای زیادی در نقش بود. عشق در این قصه یکی از پارامترهایی است که برای کاراکتر کاوه در «به عبارتی» نیست اما او سعی دارد آن را بدست بیاورد و همچون مسافرکشی و خرید سربازی در آن موفق باشد. او بجای مواجهه با اتفاقات راه گریز پیدا می‌کند و این درد بسیاری از ما است. گاه قبول کردن یک ماجرا خود قهرمانی است و اگر بجای اینکه فرار کنیم خود را در معرض آن مسئله قرار دهیم نسبت به مقابله موفق‌تر خواهیم بود.

بخشی از فیلم برگرفته از زندگی شخصی‌ام است

در ادامه این جلسه طاها محمدی به تجربه حضورش در نقش کاوه فیلم «به عبارتی» اشاره کرد و گفت: بخشی از این فیلمنامه برگرفته از زندگی شخصی‌ام است و می‌خواستم در این فیلم سختی‌هایی که کشیده‌ام را به بیان طنز نشان دهم.

وی ادامه داد: بخش آغازین این فیلم خیلی عاشقانه پیش رفت ولی بعد درگیری‌های زیادی برای نقش کاوه پیش می‌آید که باعث کمرنگ‌شدن عشق او می‌شود. در فلیمنامه اولیه پایان اثر با بازگشت کژال همراه است اما زمانیکه با کارگردان اثر صحبت کردیم فکر کردم چالش زندگی فرد عشق را کمرنگ‌تر کند و به همین علت هم فیلم فرجام دیگری پیدا کرد.

در بخش پایانی این جلسه دیگر عوامل این فیلم سینمایی از تجربه همکاری با محمدمهدی کتیراچی گفتند.