به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، از میان جشنواره‌های فیلم، تئاتر، موسیقی فجر، کتاب سال، فارابی، علامه طباطبایی و... که هر ساله در ایران برگزار شده و در آنها آثار فرهنگی- هنری بررسی می‌شود، «جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی» در نوع خود منحصر به فرد است و به صورت خاص موضوع پژوهش در حوزه فرهنگ و هنر ایران و نه لزوماً آثار فرهنگی، هنری را بررسی و ارزیابی می‌کند، جشنواره‌ای که اخیرا اختتامیه شانزدهمین دوره آن را شاهد بودیم.
به گفته زائری، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تأکید اصلی این جشنواره در وهله اول، تقویت فرهنگ پژوهش است.
جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی سعی دارد در راستای مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش پژوهشگران مختلفی که در سراسر کشور مشغول انجام پژوهش درباره مسائل مبتلا به حوزه فرهنگ هستند را رویت‌پذیر کند و با حمایت از از صاحبان آنها، راه را برای تداوم فعالیت آنها هموار کند.
جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی و دو رویکرد جدید
در این جشنواره غیر از روال معمول حمایت از پژوهش‌های فرهنگ، هنر، رسانه و ارتباطات، دینی و اسلامی و پژوهش‌های مرتبط به فناوری‌های جدید و آینده‌نگاری فرهنگی، بخش جایزه ویژه زنده‌یاد دکتر عماد افروغ، پژوهشگر برجسته فرهنگی کشور تعریف شده که هدف آن حفظ نام و یاد استاد فقید و برجسته حوزه فرهنگ و کمک به تداوم شکلی از نقد متعهدانه است.
بخش اصلی و محوری جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی در پنج گروه اصلی تعریف شده که سه گروه، حوزه‌های عام و فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه هستند. علاوه بر آن بر اساس رویکردها و سیاست‌های امسال جشنواره، حوزه مطالعات دینی و اسلامی از باب اهمیتی که در هویت فرهنگی و سرشت تمدنی ما دارد و از طرف دیگر اینکه حوزه فناوری‌های جدید و آینده‌پژوهی فرهنگی از نظر دگرگونی‌ها و تحولات و اثرات تعیین‌کننده آن در نوآوری‌های حوزه دانش بر قلمرو و حیات فرهنگ نقش دارد، برجسته شده است.
کشیده شدن پای سلبریتی‌ها به پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی!
حال و در این دوره از جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی، سه اثر از پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزیده شده که هر کدام دغدغه‌ای از فرهنگ را هدف قرار داده و باری از دوش پژوهشگران فرهنگی کشور برداشته‌اند.
در میان این برگزیده‌ها، نخست پای کتاب «میدان شهرت در ایران» نوشته احسان شاه‌قاسمی به میان می‌آید. این کتاب که توانست جایزه اصلی بخش پژوهش‌های رسانه و ارتباطات را کسب کند، به بررسی نقش سلبریتی‌ها در جامعه ایران می پردازد و به جنبه‌هایی از این صنعت نو پدید در کشورمان اشاره دارد که تاکنون دیده نشده است.
بریده‌ای از کتاب «میدان شهرت در ایران» که گوشه‌ای از این ابعاد ناپیدا را ملموس‌تر بیان می‌کند در ادامه می‌آید:
«سلبریتی‌های ایرانی معمولاً از اصطلاح «خراب شده» در توصیف کشورشان استفاده می‌کنند انگار این کشور ویرانه‌ای است که لیاقت آنها را ندارد و آنها با بازگشت به این کشور یا ماندن در آن باید بر سرش منت بگذارند. هر وقت چنین اظهار نظرهایی را می‌شنوم سه نکته به ذهنم می‌رسد، نخست باید از دوگانه حکومت ملت پرهیز کرد حکومت هم بخشی از ملت است و برعکس. نمی‌توان تصور کرد نیرویی اسرارامیز تعدادی غیرایرانی را از کشوری دیگر آورده است تا در جایگاه‌های مؤثر حکومتی قرار بگیرند و ایران را خراب کنند. دوم سلبریتی‌ها هرگز نمی‌گویند که این خراب شده باعث بالیدن و موفقیت آنها شده است. سوم و از همه مهم‌تر، سلبریتی‌ها هرگز توضیح نمی‌دهند که اگر ایران شایستگی آنها را ندارد چرا حاضر نیستند در جایی کار کنند که شایستگی آنها را دارد.»
پژوهش در پیچ و خم «سواد بازی»
بعد از شهره جشنواره شدن «میدان شهرت در ایران»، دو اثر دیگر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی هم جا دارند برای گفتن و شنیده شدن.
کتاب «سواد بازی»که به قلم مشترک محمد حسن یادگاری و فاطمه حاجی کاظم تهرانی نوشته شده و محوریت آن حوزه بازی‌های رایانه‌ای و خانواده است، در این دوره از جشنواره در بخش پژوهش‌های رسانه و ارتباطات شایسته تقدیر شد.
در این کتاب نویسندگان تلاش کرده‌اند تا با توجه به تجربیات، خاطرات و سوابق در مواجه زیسته‌شان در حوزه بازی‌های رایانه‌ای و خانواده، مفاهیم را مورد توجه و بحث قرار دهند. مخاطب کتاب حاضر دانشجویان و پژوهشگران حوزه هنر و رسانه، خانواده‌ها، بازیکنان بازی‌های رایانه‌ای، تولیدکنندگان، مدیران و سیاستگذاران و برنامه‌ریزان حوزه رسانه هستند.
در بریده‌ای از کتاب سواد بازی آمده:
بازی‌های رایانه‌ای را زمینه‌ای برای رهایی و شکوفایی قابلیت‌های روحی و انسانی و ذهنی دریغ شده از بشر در جهان و دوران صنعتی و مجازی شده می‌دانیم؛ در واقع جهان صنعتی شده امکان بسیاری از کسب تجربه‌ها، خلاقیت‌ها، ماجراجویی‌ها، جابه‌جایی‌ها، تغییرات رشد و نموهای درونی، اقدامات اجرایی و عملیاتی برای بهبود شرایط کنونی را از بشر سلب کرده است.
در چنین شرایطی است که بازی‌های رایانه‌ای با ارائه جهان‌هایی مجازی که هر کدام دارای اصول و قواعد متنوع و مختلفی‌اند، تمامی این امکانات سلب شده از بشر را در اختیارش قرار می‌دهند تا تجربه و ایده‌پروری کند، خلاقیت به خرج دهد و در نهایت بتواند بر مسائل و سختی‌ها چیره آید. این رسانه دارای مقتضیات خاص و متمایز از سایر رسانه‌هاست که قابلیت شکل‌دهی نظام معرفت‌شناسی در شرایط تعاملگرانه با بازیکن را دارا است.
در آخر به کتاب «بنیان‌های نظری رویکردهای سیاست‌گذاری فرهنگی» نوشته محمد پورکیانی می‌رسیم. این کتاب که در بخش پژوهش‌های فرهنگ تقدیر شد برای تحقق خود سه نیاز شامل توجه به ایجاد سنت نظری برای مطالعات سیاست‌گذاری فرهنگی، توجه به جمع‌بندی اولیه مباحث نظری به جای تولید ابتدایی نظریه و مطالعه تطبیقی گفتمان‌های نظری برای تشخیص نقاط افتراق و اشتراک مباحث نظری را در دستورکار قرار داده است که در جای خود قابل تامل است.
حال با پایان این دوره از جشنواره، باید در انتظار نمودهای بیرونی آن در ارکان فرهنگی بود و سیر تحول تدریجی آن را به تماشا نشست.
نظر شما