به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، فراخوان ملی لالایی با عنوان «گهواره» که پیش‌درآمدی برای نخستین دوره آموزش تخصصی لالایی است، شهریورماه ازسوی حوزه هنری کودک و نوجوان منتشر شد. این رویداد در واحد قصه و روایت حوزه هنری کودک و نوجوان با بیش از یک‌سال تحقیق و پژوهش به‌منظور پر کردن خلأ ارتباطی جامعه با قالب ادبی و تاثیرگذار لالایی برنامه‌ریزی شد که دبیری آن را بشری صاحبی، از شاعران عرصه شعر آیینی، عهده‌دار شد. در ادامه با این شاعر و طراح رویداد «گهواره» در مورد چگونگی برگزاری آن به گفت‌وگو نشستیم:

* قصه رویداد گهواره از کجا شروع شد و جرقه آن چه زمانی خورد؟

داستان از آنجا شروع شد که من مادر شدم. با توجه به اینکه با ادبیات آشنایی دارم و شاعر هستم، به‌صورت بداهه برای پسرم لالایی‌های زیادی می‌گفتم. همه لالایی‌های بداهه من درون‌مایه امید و شادی داشتند و مداوم در حال دادن اعتمادبه‌نفس و انگیزه به فرزندم بودم که تو یکی از مهم‌ترین افراد در جهانی، عزیزترین آدم زندگی من هستی، قرار است در آینده فرد مهمی شوی و قهرمان باشی و با این فضا لالایی می‌گفتم.

در این راستا، دوستانم در واحد قصه و روایت به قالب‌های مختلف تولید اثر برای کودک و نوجوان می‌پرداختند که یکی از فرم‌ها موردتوجه آنها، لالایی بود. از دغدغه‌ خود درباره این قالب به من گفتند و دغدغه مشترکی یافتیم. بررسی، مطالعه و برنامه‌ریزی در این زمینه انجام شد. لالایی یک قالب بسیار مهم و تاثیرگذار است که می‌تواند روی شخصیت و آینده کودک و این امر که در آینده چه جایگاهی در اجتماع داشته باشد تاثیر بگذارد.

* از نگاه ادبی و روانشناختی، لالایی چه جایگاهی دارد؟

لالایی اولین شعری است که کودک در زندگی با آن مواجه شده و در واقع اولین گونه ادبی و هنری است که انسان با آن روبه‌رو می‌شود. مساله این است که این قالب در جامعه امروز بسیار مغفول مانده و نادیده گرفته شده و اصلا جایگاهی را که بایسته است، ندارد و نگاه تخصصی لازم به آن، حداقل در زندگی امروز ما وجود ندارد با اینکه پیشینه قوی داشته و یک مساله کاملا بین‌المللی است و در همه فرهنگ‌ها و آیین و ملل رواج دارد؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم حرکتی در راستای تقویت این قالب ادبی انجام دهیم و خروجی کار ما آثاری باشند که محتوای موثر، امیدوارکننده را به جامعه منتقل کند تا بتوانیم بر نسل بعدی تاثیر مثبتی بگذاریم و معضلات اجتماعی که در جوانان و نوجوانان می‌بینیم مثل ناامیدی، بی‌انگیزگی و بی‌هدفی را از طریق لالایی که می‌تواند یکی از پارامترها باشد، جبران کنیم و در این راستا تلاشی کرده باشیم.

* فرم تخصصی و محتوایی لالایی چه شکلی دارد؟

با توجه به اینکه این قالب ظاهر ساده‌ای دارد و فرد انتظار ندارد که ساختار پیچیده‌ای داشته باشد یا بخواهد حرف عمیق و جدی بزند اما وقتی تخصصی به آن نگاه می‌کنیم، کار بسیار سختی است و سختی‌های خود را نشان می‌دهد. اینکه سرایش در این قالب چقدر به تخصص نیاز دارد، وقتی مشخص می‌شود که از نزدیک با آن مواجهه پیدا کنیم. لالایی یک قالب میان‌رشته‌ای است؛ یعنی باید از چند مهارت و تخصص برای سرودن آن استفاده کرد که یکی روان‌شناختی، بحث‌های محتوایی و بحث‌های ادبی هستند؛ ادبیات کودک و نوجوان یک تخصص در ادبیات است و سواد و شناخت بیشتری می‌خواهد. با اینکه شاعران زیادی در زبان فارسی وجود دارند ولی بسیاری از آنها نمی‌توانند در حوزه کودک و نوجوان فعالیت کنند.

* از جنبه‌های آموزشی رویداد برای ما بگویید.

با توجه به نگاه کلی به آینده که در حوزه هنری کودک و نوجوان وجود دارد و همه به دنبال این هستیم که تصویری از آینده ارائه دهیم و رویای یک آینده روشن را در ذهن داریم، با توجه به عقبه دینی و باور اعتقادی‌مان که معتقدیم یک منجی خواهد آمد و دنیا گلستان خواهد شد و صلح و عدل همه جهان را می‌گیرد، تصمیم گرفتیم محورهای محتوایی که می‌خواهیم حول آنها لالایی تولید شود، جهان پس از ظهور، آرمان شهر، امید، رویای ایران قوی و مسائل این‌چنینی باشد. در راستای اینکه بهتر به مساله اشراف پیدا کرده و با سبک لالایی‌سرایی در کشور در ادبیات معاصر آشنا شویم، پیشنهاد دادم هم بیتی از لالایی‌های بومی را جمع‌آوری کرده و هم زمینه پژوهش و جمع‌آوری این موضوع را پیگیری کنیم تا بتوانیم کشف استعداد داشته باشیم. همچنین با توجه به مهجور بودن این قالب و ضرورت پرداختن به آن، تصمیم گرفتیم یک دوره آموزش تخصصی سرایش لالایی برگزار کنیم.

* بعد از اختتامیه دوره آموزشی، آموزش تخصصی سرایش لالایی کلید می‌خورد؟

با توجه به اینکه لالایی یک نوای آهنگین است، شاعری که می‌خواهد در قالب آن بسراید باید به سرایش تصنیف و نغمه، یعنی سرایش شعر روی ملودی و آهنگ تسلط داشته باشد و بتواند از پس این کار برآید؛ بنابراین دوره آموزشی را با چهار محور ادبی، موسیقایی، روان‌شناختی و محتوایی چارت‌بندی کردیم و قرار است اساتید خبره همان موضوع در هریک از این بخش‌ها ارائه و آموزش داده شود. سعی کردیم یک دوره تخصصی و حرفه‌ای بوده و بتواند پله‌ای برای شروع یک مسیر طولانی باشد که به افق‌های روشنی می‌رسد. دانش‌آموختگان دوره ما هم مدرک تخصصی دریافت می‌کنند به شرط رعایت پارامترهایی که در ادامه گفته خواهد شد و رسیدن آثاری که از آن‌ها می‌خواهیم. آثار تولیدی دوره آموزشی ‌ما با هدف دستیابی به خروجی تهیه می‌شوند که این خروجی‌ها می‌توانند در قالب کتاب منتشر شوند یا در قالب پادکست یا فایل‌های صوتی و به دست مادران و مخاطبان لالایی می‌رسند. اگر آثاری که تولید می‌شود قابل قبول بوده و کیفیت بالایی داشته باشند می‌توانیم به ایجاد اپلیکیشن یا فضاهای این‌چنینی هم در حوزه لالایی فکر کنیم، باتوجه‌به اینکه تا کنون کسی چنین کاری نکرده است.

* آیا نمونه این رویداد پیش از این برگزار شده است؟ به لحاظ آماری استقبال چگونه بود؟

تابه‌حال در هیچ نهاد یا بخشی حتی به‌صورت خودجوش چنین فرآیند یا کاری ایجاد و انجام نشده و یک کار جدید است که آن را برگزار کرده‌ایم. برای اینکه بتوانیم برای کشف استعدادها دوره آموزشی بهتری تدارک ببینیم تصمیم گرفتیم یک فراخوان منتشر کنیم که به واسطه این فراخوان هم کشف استعداد کرده باشیم و هم یک قدردانی از کسانی که در این عرصه فعالیت داشته و تا به امروز دغدغه لالایی داشتند و کار کردند انجام داده باشیم. در این فراخوان ۱۵۲ اثر در بخش‌های مختلف فراخوان اعم از بخش احیای تراث و سرایش موضوعی و بخش ویژه که لالایی مادران شهدا بود دریافت کردیم و هنرمندان ۲۰ استان کشور در فراخوان شرکت کردند و ملی بودن این فراخوان را به رخ کشیدند و ثابت کردند و باعث افتخار ماست. از ۱۵۲ اثر ۱۱۱ اثر در بخش سرایش لالایی موضوعی بود و آثار خوبی هم در دل این آثار رسیده بود و امروز جلسه جمع‌بندی داوری برگزیده‌ها برگزار شد و مشخص شدند و در آستانه اختتامیه هستیم که امیدوارم اختتامیه هم به بهترین شکل برگزار شود.

* ارزیابی‌های آثار رویداد چگونه انجام شد؟

داوری بخش احیای تراث و بخش ویژه با آقای کمال شفیعی بود که از شاعران بنام کودک و نوجوان است و با توجه به تحصیلات‌شان که روان‌شناسی است و کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی بالینی دارد درک بسیار خوبی از سرایش لالایی دارند و با توجه به پژوهش‌هایی که در این حوزه اقوام انجام داده‌اند برای داوری در این بخش نگاه بسیار نافذی داشتند. تعدادی اثر پژوهشی به دست ما رسیده بود که انتظار نداشتیم ولی در میان آثار دریافتی بودند و چون پژوهش حول لالایی‌های بومی انجام شده بود، در بخش احیای تراث داوری شد. برخی از این آثار به قدری برجسته بودند که برگزیده هم شدند. داوری بخش سرایش موضوعی هم در سه محور انجام شد که داوری ادبی را آقای غلامرضا بکتاش انجام داد که از شاعران بنام کودک و نوجوان است و تجربه سرایش لالایی هم دارد. مجموعه لالایی‌های وی در دست چاپ است. داوری محور محتوایی برعهده آقای دکتر محسن رضوانی بود که با توجه به سابقه‌ وی در حوزه تولید اثر با نگاه به آینده، جهان پس از ظهور و دغدغه‌های این‌چنینی و تخصص‌شان در زبان فارسی و شعر کودک و نوجوان در قالب‌های مختلف اعم از نوحه و سرود و حتی ترجمه شعر و داستان کودک، از تجربه وی در بخش داوری محتوایی بهره بردیم.

یک محور داوری روان‌شناختی هم داریم که با توجه به اینکه لالایی بر روان و شخصیت بچه‌ها می‌تواند تاثیر بگذارد فکر می‌کنم اولین کنگره‌ای هستیم که اثر هنری را از بعد روان‌شناختی هم داوری کردیم و مورد بررسی قرار دادیم که داوری این بخش برعهده خانم حسنا افشاری بود که کارشناس‌ارشد روان‌شناسی کودک بوده و کودک‌درمانگر، منتقد انیمیشن و تحلیلگر مباحث کودک است و مطالعات بسیار خوبی در حوزه لالایی داشتند. بعد با حضور داوران و آقای سید حسین موسوی‌نیا، مسئول واحد قصه و روایت، نشست جمع‌بندی برگزار شد و برگزیدگان هر بخش‌ انتخاب شدند.

و در آخر؛ مراسم اختتامیه این رویداد چه روی برگزار می‌شود؟

اختتامیه ۲۷ آبان‌ماه از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در حوزه هنری برگزار می‌شود.