به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، نشست علمی نقد و بررسی و رونمایی از کتاب «هایپررئالیسم از تصویر تا واقعیت» با حضور جمال عرب‌زاده نویسنده اثر و عضو هیأت علمی گروه نقاشی دانشگاه هنر، زهرا عسلی مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، رامتین شهبازی مدیر گروه رشته سینما دانشگاه سوره و منتقد و روزبه سلطان‌محمدی به‌عنوان دبیر نشست در کتابخانه موزه هنرهای معاصر برگزار شد.

عرب‌زاده سخنانش را با توضیح درباره چگونگی شکل‌گیری نمایشگاه و مراحل چاپ این کتاب آغاز کرد و گفت: نمایشگاهی که امروز داریم شرایط متفاوتی دارد و رویکردی جدید را دنبال می‌کند که موزه نیز آن را دنبال خواهد کرد. این نوعی رویکرد پژوهشی است که با نمایش گنجینه‌ها سعی در بالا بردن سطح آگاهی مخاطبان دارد.

 وی ادامه داد: هایپررئالیسم در تاریخ هنر هیچ‌وقت آن‌قدر پذیرفته نشد و همیشه کاراکتر متمایز خودش را داشته است؛ آن‌چنان موردپسند بازار نبود و در بستر هنری نیز پژوهش‌های عمیقی درباره آن صورت نگرفت. کتاب‌ها و مقالات محدودی درباره هایپررئالیسم وجود دارد و ما تنها مطالبی را از دهه هفتاد میلادی در اختیارداریم اما عمق نظری عمیقی در آن نداریم.

هایپررئالیسم، نوعی هنر

او درباره هایپررئالیسم توضیح داد: هایپررئالیسم اغلب از دیدگاه تکنیکی بررسی شده است و به ابعاد هنری آن کمتر پرداخته‌ شده است و در این کتاب و نمایشگاه سعی شد با ترجمه متون مختلف دامنه آن را گسترش دهیم. آنچه در این نمایشگاه عرضه شده نتیجه این کتاب و این پژوهش است. آثار حول ایده‌ها گردآورده شده‌اند و به‌گونه‌ای چیدمان شده‌اند که درنهایت مخاطب هایپررئالیسم را نوعی هنر تلقی کند.

رامتین شهبازی مدیر گروه رشته سینما دانشگاه سوره و منتقد این جلسه نیز درباره این کتاب گفت: درباره این کتاب می‌توان به دو گونه سخن گفت. یکی آن‌که فرم آن بررسی شود و دیگر آن‌که نسبت این کتاب با نمایشگاه را نیز مورد بررسی قرار دهیم. می‌توان در حوزه نشانه‌شناسی پرسید که آیا این نمایشگاه متن اصلی است و این کتاب در کنار آن به‌عنوان پیرا متن قرار می‌گیرد؟ یا آن‌که کتاب متن اصلی بوده و نمایشگاه در جایگاه پیرامتنی قرار می‌گیرد و این خود می‌تواند مدخلی مناسب برای بحث باشد.

هم‌نشینی کلام و تصویر

وی ادامه داد: اثر هنری باید در جایگاه و ارزش والای خود عرضه شود. این کتاب علیرغم وجود مشکلات اقتصادی، نفیس چاپ‌شده که جای ستایش دارد و بیانگر آن است که ظرف عرضه‌ خود را به‌درستی دریافته است. این کار ناقص انجام‌نشده و کتاب شکیلی است و این هم‌نشینی کلام و تصویر به‌خوبی صورت گرفته است.

این منتقد کتاب اضافه کرد: درباره خود این کتاب و هایپررئالیسم می‌توان گفت که در سال‌های اخیر باب بحث آن بازشده، کتاب‌های زیادی به چاپ رسیده و پایان‌نامه‌هایی توسط دانشجویان نوشته‌شده است اما این کتاب به‌عنوان یک مجموعه اولین در نوع خودش است. 

هایپررئالیسم با زیست ما مرتبط است

او درباره‌ درون‌مایه این کتاب گفت: در حوزه هنر ما یک جنبش داریم و یک مکتب. مکاتب ابتدا و انتها دارند مانند سوررئالیسم که درجایی شروع و سپس تمام می‌شوند اما هنرهایی که به‌عنوان جنبش‌ها و جریان‌ها شناخته می‌شوند همچنان ادامه‌ دارند. در فلسفه، پست‌مدرن با زیست ما ارتباط مستقیم دارند. ما زیست می‌کنیم می‌اندیشیم و کسانی هستند که آن را صورت‌بندی می‌کنند. هایپررئالیسم نیز با زیست ما مرتبط است و مستقیماً به نوع دید ما به جهان مرتبط می‌شود.

زهرا عسلی مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، درباره هایپررئالیسم توضیح داد: هایپررئالیسم از موضوعات پر چالش تاریخ هنر بوده و به سراغ آن رفتن سخت است؛ چه در حوزه برگزاری نمایشگاه‌ها، چه خلق آثار هایپررئالیستی و چه نوشتن درباره آن. کمبود نظریه در این زمینه باعث می‌شود این کتاب بسیار ارزشمند واقع شود و بتواند برای دانشجویان بسیار مفید باشد و کلاً شیوه مواجهه با چنین آثاری را بیان کند. همچنین دانشجویان می‌توانند با رویکردهایی که با استفاده از آن‌ها می‌توان این هنر را خوانش کرد آشنا شوند.

وی ادامه داد: تا مدت‌ها پیش هنرمندان از کار هم اطلاع چندانی نداشتند اما مواجه با عصر ارتباطات باعث شد به‌یک‌باره با هنر غرب آشنا شویم که تجربه زیسته موردنیاز درک آن را نداریم و هیچ‌وقت مؤلفه‌های فرهنگی مشابهی نداشتیم. وقتی ببینیم نظریه‌پردازان و هنرمندان چگونه این هنر را خوانش می‌کنند و خودشان درباره کار خودشان چه می‌گویند، باعث گسترش دیدگاه می‌شود و می‌تواند برای دانشجویان بسیار مفید واقع شود.

معرفی کتاب

مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی درباره موضوعاتی که در کتاب به آن‌ها پرداخته‌شده گفت: در وهله اول این کتاب به هایپررئالیسم و بخش‌های مختلف آن می‌پردازد. موضوعاتی که در این کتاب درباره آن‌ها کارشده بر اساس محورهای اصلی نمایش منظر آمریکایی، بومی‌سازی هنری، مستند نگاری اجتماعی و به‌طور خاص خاستگاه هایپررئالیسم و هنرمندان این حوزه است. 

عسلی ادامه داد: بخشی از این کتاب مقالاتی است که ترجمه ‌شده‌اند، همچنین مصاحبه‌هایی در این کتاب آورده شده که می‌تواند به مخاطب کمک کند تا  به دیدگاه هنرمند نزدیک شود. بیوگرافی هنرمندان‌ که در این کتاب آورده شده نیز «هایپررئالیسم از تصویر تا واقعیت» را تبدیل به کتابی جامع کرده است.

هایپررئالیسم در ایران

سلطان محمدی دبیر نشست پس از توضیح درباره سختی‌های به چاپ رساندن این کتاب درباره هایپررئالیسم در ایران توضیح داد: ما به همه مکاتب و جنبش‌های پست‌مدرن در موزه هنرهای معاصر پرداخته بودیم؛ از همان سال هشتاد نمایشگاه هنر جدید و پس از آن نیز نمایشگاه مینیمالیسم برگزار شد اما باوجود آثاری در گنجینه هیچ‌وقت به سبک هایپررئالیسم نپرداخته بودیم. این نمایشگاه ازاین‌جهت مهم است و بازخورد خوبی نیز داشته است.

عرب‌زاده درباره نوع نگارش این کتاب توضیح داد: نمونه پیشین جستارنویسی بود که تمرکز لازم را نداشت  و بیشتر باروحیه نویسنده در ارتباط بود. ما تصمیم گرفتیم که این کتاب در حوزه ترجمه مقاله نوشته شود. منابع اصلی درباره هایپررئالیسم بسیار محدود است و ما بهترین‌های آن‌ها را برای ترجمه انتخاب کردیم. 

وی درباره نمایشگاه گفت: ما سعی کردیم خروجی کتاب در نمایشگاه اعمال شود. درروش ارائه با مخاطب همراهی شده و بی‌آنکه سطح نوشتار را پایین آوریم سعی کردیم ارتباط مفهومی را در آثار برقرار کنیم و سعی شده این نمایشگاه جنبه آموزشی داشته باشد.

رامتین شهبازی مدیر گروه رشته سینما دانشگاه سوره در ادامه این گفت‌وگو توضیح داد: برای نوشتن درباره آثار پست‌مدرن جستار بیشتر از متن دانشگاهی می‌تواند کارآمد باشد زیرا که ذهن می‌تواند بیشتر با اثر همراه شود. وقتی بحث هایپررئال می‌شود باید اول دانست که چیزی به‌عنوان رئالیسم وجود ندارد. رئالیسم یک واژه مجهول و خطرناک است و اتفاقاً آنچه در رئالیسم اتفاق می‌افتد رئالیسم را نشان‌دار می‌کند و اینجا تصاویر هستند که با ما صحبت می‌کنند. 

وی ادامه داد: امروز تصاویر حرف مهمی می‌زنند چرا که تصاویر هستند که با ما سخن می‌گویند. اتفاق خوبی که در این کتاب رخ‌داده همراهی مقالات و مطالب با تصاویر هستند و این ارجاع مداوم باعث می‌شود مخاطب بتواند بهتر متوجه درون‌مایه آن‌ها شود.

عسلی مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، درباره بازنمایی توضیح داد: به نظرم شیوه دیدن بسیار مهم است. این‌که شما بتوانید دقیق طراحی کنید بیش از آن‌که به تکنیک  مهارت دست هنرمند برگردد به مهارت خوب دیدن او مرتبط می‌شود. هایپررئالیسم که نوعی جنبش هنری‌ است خیلی اوقات بر اساس عکاسی اتفاق می‌افتد. این هنرمندان ابتدا عکاسی می‌کنند و بعد از روی عکس تصاویر را نقاشی می‌کنند تا احساسات شخصی را در آن دخیل نکنند.

حذف احساسات هنرمند از نقاشی

وی در ادامه اضافه کرد: یکی از ویژگی‌هایی که در آثار هایپررئال دیده می‌شود و مکث بیشتری را طلب می‌کند تغییر اندازه‌ها است. شما وقتی با کسی صحبت می‌کنید متوجه منافذ باز پوست او نمی‌شوید اما هنرمندان هایپررئالیسم با بزرگ‌نمایی تصاویر و کشیدن نقاشی از روی عکس ابتدایی نوعی تغییر دید را موجب می‌شوند. درعین‌حال از احساس فاصله می‌گیرند و احساسات هنرمند را به‌کلی از نقاشی حذف می‌کنند. همین شیوه‌ دیدن می‌تواند در هایپررئال بسیار مهم باشد که می‌توان بسیار روی آن کار کرد.

عرب‌زاده درباره چگونگی انتخاب این مدیوم توسط هنرمندان پست‌مدرن برای بازنمایی توضیح داد: هایپررئالیست‌ها با انتخاب این روش درصدد مقابله با هنر انتزاعی برآمدند. این خشکی و سردی که در کار هایپررئالیست‌ها وجود دارد ما را به سمتی می‌برد که این آثار را به‌عنوان آثاری انتزاعی ببینیم. هنرمندان هایپررئالیسم هرکدام با دیدگاه خود به سمت این هنر رفتند.

وی ادامه داد: اینجا مسئله‌ای را در ارتباط با حقیقت و بازنمایی بررسی می‌کنیم. می‌توان بازنمایی‌ها را بررسی کرد که آن‌ها چقدر می‌توانند به واقعیت نزدیک شوند و تا کجا می‌توانند واسطه ما و واقعیت باشند. در جنگ رسانه‌های امروز کاملاً مشهود است که خوانش متفاوتی از اتفاقات پیرامون وجود دارد و باید دانست این بازنمایی در هنر تا کجا می‌تواند پیشروی کند.

این هنر نوع تأثیرگذاری رسانه‌ها بر زندگی ما را به تصویر می‌کشد

عسلی مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی ، درباره چرایی بازگشت به حیطه نقاشی باوجود انواع ابزارها بیان کرد: از دهه شصت میلادی می‌بینیم که ابزار خلق آثار متفاوت می‌شوند مثل ویدیو آرت و غیره اما نمی‌توان هنر هایپررئال را مستثنی و جدا در نظر گفت. اتفاقاً این هنر دقیقاً از رسانه استفاده می‌کند و نوع تأثیرگذاری رسانه‌ها بر زندگی ما را به تصویر می‌کشد. استفاده از عکاسی و احساس پیوند بین نقاشی و عکاسی و بازتعریف آن خود کنایه‌ای است که به رسانه‌ها می‌زند و خودش به‌عنوان رسانه‌ای جدید مطرح می‌شود. درنتیجه نمی‌توان با دیدگاه گذشته این خوانش‌ها را انجام داد.

شهبازی منتقد این نشست، درباره کلیدواژه‌های این کتاب اظهار کرد: رساله‌های فلسفی دیگر مثل گذشته الزاماً مکتوب نیستند و می‌توان از یک فیلم نیز به‌عنوان یک رساله فلسفی یادکرد. با این اوصاف چند کلیدواژه که در این کتاب به‌کاررفته‌اند که بسیار مهم و قابل‌بحث می‌شوند. کلیدواژه‌هایی چون سبک زندگی (Lifestyle)، زندگی روزمره (Everyday life). این‌ها بحث‌هایی هستند که امروزه بسیار پر تواتر هستند.

زیست بر اساس مطالعات فرهنگی

وی افزود: در هنر هایپررئال آرت و هنر، رسانه و فلسفه، شیوه زیست بر اساس مطالعات فرهنگی را نیز می‌بینیم. امروزه به نظر من نمی‌توان اثر هنر را خارج از بستر فرهنگی‌ای که در آن خلق و آفریده‌شده خوانش کرد و با آن مواجه شد. کلیدواژه‌ها امروزه به‌شدت در آثار هنری دیده می‌شوند. از این منظر می‌توان تسلط و بازتاب عناصری از زندگی روزمره را در این آثار مشاهده کرد. 

در پایان این نشست ضمن قدردانی از حضور و استقبال دانشجویان و علاقه‌مندان به این کتاب، درباره ادامه‌دار بودن این‌گونه نشست‌ها با همکاری دانشگاه سوره صحبت شد. 

انتهای پیام/