قائم مقام معاونت هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی در تازه‌ترین نشست مسأله شهر گفت: دنیا و عقبا با هم جمع است و نوعی تکلیف‌گرایی ذیل حکم الهی حاکم است که به سبب آن انسان دائما در حال تلاش است تا شهری درست داشته باشد. به گزارش روابط عمومی حوزه هنری؛ نشست شانزدهم از سلسله نشست‌های «مساله شهر؛ گفتگوهای انتقادی مدیریت شهری و علوم‌انسانی در باب شهر» با موضوع «شهر و دین؛ کلان‌شهر چگونه دین را به امر عرفی تقلیل می‌دهد؟» با حضور  محمدعلی روزبهانی، دکتری فلسفه علم و فناوری و قائم مقام معاونت هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی و به دبیری سیدفاضل سجادی، عصر  ۲۶ دی‌ماه در سالن هراتی حوزه هنری برگزار شد. سجادی، دبیر این سلسله نشست‌های تخصصی در ابتدا گفت: اگر بخواهیم مسأله شهر و دین را بررسی کنیم خواهیم یافت که معمولا از سمت دین به شهر توجه شده است. اینکه چگونه مؤلفه‌های دین هویتمندی شهری می‌سازند و کیفیت زندگی شهری را ارتقا می‌دهند از نکاتی است که تا کنون بررسی شده است اما از این باب که کلانشهر چگونه دینداری ما را نظم می‌دهد و شکل جدیدی از آن را برای ما می‌سازد تا کنون بررسی نشده است. وی افزود: اگر بخواهیم نمونه‌ای از این نظم‌بخشی کلانشهر را مثال بزنیم می‌توانیم به مسجد به عنوان مهم‌ترین نمود و بارزه امر دینی در شهر اشاره کنیم. سجادی افزود: شان مسجد در دنیای سنت و دنیایی که نظام دینی بر شهر حاکم است فراتر از کاربری‌های موجود امروزی دارد چرا که بود و نبود آن ماهیت و هویت برای آن می‌آورد. این در حالی است که در شهرهای جدید، مسجد یکی از ساختمان‌های خدمات شهری همانند دیگر خدمات شهری از جمله پارک و بیمارستان و از این قبیل محسوب می‌شود. وی ادامه داد: از طرفی هم عالم جدید و عقلانیت مدرن با آسمان بیگانه است و همه امور را از دریچه تخت و زمینی بررسی می‌کند. سجادی در ادامه گفت: کلانشهرها شهروندانشان را به گونه مجاب می‌کنند تا نوعی از دینداری و دینمداری را پیش بگیرند که رفتار و شیوه متفاوتی از آن باشد. به این ترتیب دین ابتدا از دینداری به معنویت گرایی تقلیل می‌یابد و سپس به عنوان یک امر ذهنی و درونی تلقی می‌شود. شهر، رهایی بخش است روزبهانی به عنوان مهمان و کارشناس این نشست پس از مباحث مطرح شده از سوی سجادی گفت: باید ایمان داشته باشیم که شهر به خودی خود جهتمند است و برساختی اجتماعی است که تابع تصمیمات فردی قرار نمی‌گیرد. وی افزود: شهر رهایی بخش است؛ به این معنا که شما می‌توانید راه‌های بسیاری را برای رسیدن به مقصد انتخاب و طی کنید و یا بارها آن را تکرار کنید. کلانشهر باید قانون را محور امور خود قرار دهد سجادی در ادامه این نشست با طرح این سوال که امر قدسی چگونه تعبیر می‌شود، افزود: آیا امر دینی، محصور در بروز عواملی چون حجاب و مسجد رفتن و نماهای معماری دینی است یا اینکه نوعی هستی بخشیدن به جهان زیست شهروندان است. وی افزود: دوگانه امر قدسی و امر دینی در این موضوع مطرح است و باید از این ساخته و پرداخته شود تا نتایج حاصل از آن به شناخت درستی از وضعیت مبحث مورد نظر ختم شود. سجادی ادامه داد: کلانشهر اگر بخواهد روی پای خود بایستد باید قانون را محور امور خود قرار دهد و قانون هم آنچیزی است که مورد وفاق اکثریت جامعه باشد. از این رو باید بررسی شود که آیا دینداری به معنای اصیل خودش در کلانشهر ممکن است یا نه. در نتیجه سوال اینجاست که در عرصه کلانشهر تهران چگونه امکان دینداری هنوز وجود دارد. کلانشهر امر روزمره را مقدس نشان می‌دهد روزبهانی در یک جمعبندی از سؤال‌های طرح شده توسط سجادی در این نشست گفت: دنیا و عقبا با هم جمع است و نوعی تکلیفگرایی ذیل حکم الهی حاکم است که به سبب آن انسان دائما در حال تلاش است تا شهری درست داشته باشد. وی با بیان اینکه باید سوال را تغییر دهیم که چگونه می‌توان حتی در کلان شهر هم مومنانه زندگی کرد، گفت: جامعه ایمانی که هم اکنون در تهران به عنوان نمونه یک کلان شهر برقرار است باید مورد توجه قرار گیرد تا به جواب برسیم. روزبهانی افزود: اینکه کلان شهر می‌تواند رستگار باشد یا نه را می‌توانیم با طرح این پرسش که کلانشهر را چطور تعریف کنیم، حول آن بحث کنیم. روزبهانی با اشاره به این نکته که وضعیت ایمانی شهروندان، هر شهری را بنا می‌کند، گفت: کلانشهر امر روزمره را مقدس نشان می‌دهد که جای خطر است. از طرفی هم از نظر یک شهرساز، شهری شهر خوبی است که به چشم نیاید؛ چرا که چنین شهری تمامی واحدهای سازنده و عناصر آن متناسب با هم به سوی اهدافی مشخص و واحد فعالیت می‌کنند. وی افزود: بی تفاوتی مدنی در کلان شهر ها رخ می‌دهد که در اثر آن روابط اجتماعی سطحی می‌شود و یک شهروند نسبت به همه همشهری‌های خود به یک شیوه و سطح گذرا و روزمره رفتار می‌کند. روزبهانی ادامه داد: به قول مقام معظم رهبری که روی لحظات سحر در ماه رمضان تاکید می‌کنند، انسان در کلانشهرها هیچ فرصتی برای خلوت کردن با خدا و با خود ندارند؛ پس باید چنین فرصت‌هایی را مغتنم بشمرد و مورد استفاده قرار دهد. کلانشهر چگونه دینداری ما را به امر عرفی تبدیل می‌کند سجادی در ادامه نشست گفت: انگار کلانشهر بر اساس افکار مسیحی بنا شده است؛ در حالی که آنها دین را به گوشه خانه‌های مقدس تبعید می‌کنند. پس اینکه ما از کدام دستگاه محاسباتی به شهر نگاه کنیم مهم است. وی افزود: مقیاس کلانشهر  نوعی از بیگانگی را با محل زندگی ایجاد می‌کند و آنقدر فراتر از زیست عادی است که  ما را با وضعیت اینکه «هیچ جا نیستیم» روبرو می‌کند. به این ترتیب در موضوع مسجد هم به جای حضور شما در مساجد کوچک و با صفا به همراه تعامل بیشتر اعضای نمازگزار به سوی هیئات بزرگی که شناختی از اعضای آن ندارید و تعاملی با آنها برقرار نمی‌کنید هدایت می‌کند. سجادی ادامه داد: ذیل طرح بحران مقیاس کلانشهر که ما را با نداشتن خلوت و بیگانگی مواجه می‌کند سوالی مطرح می‌شود که کلانشهر چگونه دینداری ما را به امر عرفی تبدیل می‌کند و منجر به تغییر انگاره دینداری در شهر می‌شود. روزبهانی در پاسخ به مباحث مطرح شده سجادی گفت: کلانشهر مقدس نیست بلکه ابتلای ما است و بسیار اهمیت دارد. وی افزود: صورت‌های دینداری در کلانشهرها تغییر کرده است؛ آنچنان که اگر شخصی سن و سال دار از روستایی به یک کلانشهر بیاید و  مراسم عزاداری هیئت بزرگی را ببیند، در مقایسه با مراسم‌های روستای خود برایش بسیار عظیم و غیرقابل باور است. زیست مومنانه در شهر را شهروندان شکل می‌دهند وی با اشاره به گشت ارشاد و حجاب گفت: زیست مومنانه در شهر را شهروندان شکل می‌دهند نه گشت ارشاد یا قانون گذاری مجلس در حالی که برخی از مدیران تصور می‌کنند که عواملی مانند گشت ارشاد، صدا و سیما یا مجلس شورای اسلامی مردم را با حجاب و عفاف نگه داشته است. سجادی در جمع‌بندی این نشست با تقدیر از ارائه روزبهانی گفت: کل هبوط آدم به علیه راجعون آن بسته است و دینداری وی برای حرکت به سوی خدا انجام می‌شود اما اینکه چگونه باید در کلانشهر دیندار بود نکته قابل توجهی است. مقیاس کلانشهر بسیاری از عهدیت‌ها را از ما می‌گیرد و بسیاری از امور را تغییر و دچار اعوجاج می‌کند. در نهایت کلانشهرها بخاطر خلق پول اینقدر کلان شدند. وی افزود: تجمیع بخش عمده‌ای از دارایی‌های یک کشور در یک شهر منجر به تلاش بیشتر شهروندان برای خلق پول می‌شود در نتیجه فضای دینداری دشوار خواهد شد. سجادی ادامه داد: مهم نیست ما چگونه فکر و عمل می‌کنیم، بلکه اگر نفهمیم در چه صحنه و عرصه‌ای باید با چه موجودی مقابله کنیم و یا اینکه اصلا مقابله باید کنیم یا به مماشات بپردازیم در نتیجه دچار ساده انگاری می‌شویم و با عدم دانش و شناخت کافی از دنیای مدرنیته ناتوان در مقابله و حل موضوعات مربوطه می‌شویم. به این ترتیب باید کلانشهر را شناخت تا با یک نگاه توحیدی نسبت به نیازهای دینی مردم آن تصمیم گرفت و اقدام کرد. وی در پایان گفت: در نشست آینده بر اساس همین موضوع به مسجد همجوار تئاتر شهر می‌پردازیم که با ساده انگاری چگونه مسجد را به یک امر مبتذل در آن مکان تبدیل کرد. انتهای پیام/