سلسله نشست‌های «هویت زبانی ناآرامی» با محوریت بررسی زبان‌شناسانۀ ناآرامی‌های اخیر به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری، پنج‌شنبه ۵ آبان در ۲ نوبت صبح و عصر در سالن سلمان هراتی حوزۀ هنری برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در بخش صبحگاهی این نشست زبان کودک در بحران و رسانه با حضور فرزانه فخریان فعال رسانه‌ای و پژوهشگر زبان، خطاهای شناختی‌زبانی در ناآرامی با سخنرانی پویا امامی مترجم و مولف کتاب در زمینه علوم شناختی و پژوهشگر فرهنگ و مبحث زبان به‌مثابه تصویر هویت در ناآرامی‌های ۱۴۰۱ با سخنرانی دکتر محمدجواد عظیمی استاد دانشگاه بررسی شد.

باید گوش شنوا داشته باشیم

پویا امامی به عنوان نخستین سخنران این نشست با بیان اینکه تلاش برای حفظ وضعیت موجود خطا است، گفت: باید با تغییر ارزش‌ها همسو شویم تا در حوزه فرهنگی توان برقراری ارتباط با مردم را داشته باشیم.

امامی افزود: نادیده انگاری تعارض به یک تعارض پنهان تبدیل می‌شود و همچنین سرکوب تعارض به همان تعارض پنهان ختم می‌شود. این تعارض‌های پنهان بالاخره روزی سر بر می آورد و خود را نشان می‌دهد. بنابراین در تعارضات باید به نقطه ای برسیم که جرأت ریشه یابی، خلاقیت و نوآوری به منظور حل مسئله دست یابیم.

وی ادامه داد: اولین گام در حل تعارض شناخت تعارض است و برای این شناخت باید گوش شنوا داشته باشیم.

امامی افزود: شعارهایی که در این روزها داده می‌شود بسیار خوب است.  به عنوان مثال زن زندگی آزادی، مرد میهن آبادی از جمله شعارهای آینده ساز ایران است. ما باید ارزش‌های مشترک با جامعه معترض را بیابیم تا راهی برای گفتگوی سازنده میان هر دو طرف درگیر ماجرا پیدا کنیم.

وی در ادامه گفت: رسانه‌های بیگانه و حامیان آنها هم در این وضعیت از فرصت استفاده می‌کنند و همین جوان ایرانی را مورد هدف خود قرار می‌دهند. آنها اتفاقاً دوست دارند سرکوب شکل گیرد تا دستمایه دخالت‌های آینده خود شود و با اینکه در باطن دشمن است اما جوانان را دوست خود بداند تا ازاین راه نفوذ و به اهداف خود برسد.

امامی افزود: مهمترین ویژگی حکومت ما مردمی بودن آن است که دشمن در پی حذف مردم از حکومت است تا استحاله شود. در این شرایط تمامی تلاش‌های مردم و حکومت برای داشتن کشوری آباد بی‌حاصل می‌ماند و به یک رابطه باخت باخت تبدیل می‌شود.

امامی در پایان گفت: بودن یا نبودن گشت ارشاد به بی حجابی یا با حجابی کمکی نمی‌کند به عنوان مثال در یک روستایی که هیچ گشت ارشادی وجود ندارد وضعیت حجاب مناسب تر است.

هویت تشخص هرچیزی است

محمدجواد عظیمی هم در این نشست و در ارائه خود گفت: زبان مجموعه نشانه های قراردادی برای بیان مسئله ای است که می‌توان با همین زبان به هویت نزدیک شویم. هویت نیز تشخص هر چیزی است.

عظیمی افزود: تنهایی نسل جوان امروز و کم شدن روابط صمیمی با خانواده به دوستی هرچه بیشتر با فضای مجازی منجر می‌شود که در نهایت در آن فضا زندگی و متأثر می‌شود. ‏عظیمی ادامه داد: جوان ایرانی نیازهایی دارد که باید به موقع تأمین شود در غیر این صورت به بروز آسیب‌های اجتماعی تبدیل می‌شود. یکی از این نیازها گفتگو است که نباید تنها هنگام اعتراض و انفجار آنها باشد بلکه باید همواره انجام شود. سقوط و صعود ما در تأمین نیاز به گفتگو بسیار مخرب است.

‏وی ادامه داد: کرونا یکی دیگر از عوامل مؤثر در نیاز به نبود حجاب بخصوص در دانشگاه ها و مدارس است، چرا که طی دو سال کلاس ها مجازی برگذار شد و دانشجویان با لباس راحتی و بی هیچ محدودیتی سرکلاس درس حاضر شدند و حالا آن تجربه روی رفتارهای امروز تجربه حضوری درکلاس درس تأثیر می‌گذارد. زبان تصویر در این وضعیت روی رفتارهای امروز دانشجویان تأثیر گذاشته است.

عظیمی افزود: جوان امروز ایرانی با فرهنگ و تاریخ خود و تاریخ معاصر خود بی‌خبر است چرا که همواره ما تصور کردیم آنچه ما می‌اندیشیم همه جوانان هم همین‌طور اندیشه می‌کنند.

وی افزود: ‏دانشگاه ها و مدارس در تحریک ذهنیت دانشجویان نسبت به دنیای پیرامون خود ضعیف عملکرده است و نتوانسته دروس و سرفصلهای درسی را به درستی ارائه کند. با اینکه دروسی مثل تاریخ انقلاب و اسلام و اندیشه به صورت عمومی ارائه می‌شود اما دانشجو فقط برای نمره گرفتن و گذراندن آن با اجبار سر کلاس درس می‌نشیند.

وی در ادامه گفت: برنامه‌ریزی لیگ فوتبال را وسط هفته می‌گذارند تا کسی برای تماشای بازی نیاید که این خودش زبانی است که بی شک فهمیده می‌شود. در سینما و تئاتر هم چنین است. به این ترتیب انرژی و نیاز نهفته جوانان به هیجان و احساس بودن تجمیع می‌شود و در مواقع امکان مثل رویدادهای اخیر سر باز می‌کند.

عظیمی افزود: نوجوانان بیش از هر بخش دیگری از جامعه به احساس بودن نیاز دارد. نوجوان میخواهد خود را پیدا کند و وجود و بودنش را در این دنیا حس کند پس اگر ما کمکش نکنیم خودش راهی چه درست و چه غلط پیدا می‌کند که رویدادهای روزهای اخیر ناشی از همین سهل انگاری است.

وی در ادامه گفت: صدا و سیمای امروز ما با وجود گستردگی بسیارش یک رسانه مرده است در حالی که رسانه هایی همچون ایرانی اینتر نشنال در جذب مخاطب بهتر عمل کرده است. ما اگر مناظره های تلویزیونی بعد از انقلاب تا کنون را بررسی کنیم متوجه تغییرات نادرست آن در این روزها می‌شویم.

‏عظیمی ادامه داد: در ساخت برنامه های تلویزیونی و سریال‌های آن نیز به سوی آثار مشابه غربی حرکت کرده ایم پس نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم نتایج خوب فرهنگی از صدا و سیمای خود داشته باشیم.

وی افزود: چشم انداز 20 ساله ای که از سال 84 آغاز شد به سال‌های پایانی خود نزدیک می‌شود اما چقدر به این چشم انداز نزدیک شدیم که مردم آن را حس کنند؟

عظیمی با بیان اینکه زبان سال‌های گذشته نزدیک ما زبان سکوت بوده و هست، گفت: هیچ گفتگویی میان مردم و مدیران جمهوری اسلامی به درستی شکل نمی‌گیرد در نتیجه چنین رویدادهایی دور از انتظار نیست.

وی در پایان گفت: ‏زبان طنز یکی از ظرفیت‌هایی است که می‌تواند اعتراضات را به نرمی بیان کند آنچنان که بدون هیچ خشونتی تأثیرات خود را بگذارد؛ به عنوان مثال کاریکاتورهای در آستانه انقلاب یا آثاری که در مجله گل آقا منتشر می‌شد از این توان و کارکرد بهره می‌برد.

‏کودک امروز رسانه ندارد

‏فرزانه فخریان هم در این نشست با موضوع زبان کودک در بحران و رسانه گفت: کودک امروز رسانه ندارد. همچنین هیچ نهاد اجتماعی مناسبی برای خود ندارد چرا که دوره کرونا مدارس را به حاشیه برد و کودک امروز دیگر جایی برای جمع شدن ندارد.

فخریان افزود: ارتباط زبانی از طریق فضای مجازی برای کودکان گسترش نیافته است، بلکه اطلاع آنها بیشتر شده است. این در حالی بود که آمادگی این افرایش اطلاع را نداشت و ما نیز آمادگی و برنامه مناسبی برای ارائه به آنها نداشتیم.

وی با بیان اینکه مواقع بحران با زبان بحران مواجه هستیم، گفت: زبان بحران به کودکان ما اطلاعات غلط می‌دهد و همچنین مواقع بحران ضد منبع، ضد ارجاع و ضد مفهوم هم هست.

فخریان با بیان اینکه نوجوان امروز ما دیگر به دنبال گفتگو نیست، بلکه تنها می‌خواهد حرف بزند، گفت: باید برای کودک امروز کاری کنیم تا نوجوان آینده ما به چنین شرایطی مواجه نشود.

وی افزود: مواقع بحران اجازه نمی‌دهد مراحل زبانی به درستی برای کودک شکل بگیرد به این ترتیب کودک از روی مراحل می‌پرد و ناگهان به نقطه ای از زبان می‌رسد که آمادگی آن را ندارد.

فخریان ادامه داد: کودک و نوجوان امروز دچار زبان عقب ماندگی شده است، چرا که مطالعه ندارد و تنها بر اطلاعات ناقص درست یا غلطی که رسانه و بحران به او می‌دهد تکیه می‌کند و باهمین اطلاعات واکنش نشان می‌دهد.

وی افزود: ‏مسیرهای رشد ذهنی کودکان و نوجوانان با هم مخلوط شده است که به لحاظ زبانی رشد ذهنی مناسبی شکل نمی‌گیرد. به این ترتیب واکنش‌های مناسب و در جای خود در سنین بالاتر از همین کودک و نوجوان دیده نمی‌شود.

فخریان در پایان گفت: باید کودک رسانه و زبان مناسبی داشته باشد نا نسل آینده ما نسلی پویا باشد که نخستین گام برای این کار صحبت با خانواده ها و آگاهی دادن به آنها است.

انتهای پیام/