به مناسبت «هفته هنر انقلاب اسلامی» وبینار بین‌المللی «تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر هنرهای نمایشی منطقه» به کوشش دانشکده هنر و معاونت پژوهشی دانشگاه سوره با همکاری دفتر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی در روز چهارشنبه، 24 فروردین‌ماه 1401 از ساعت ۱۶ الی 18:30، در سامانه مجازی دانشگاه سوره برگزار شد. به گزارش روابط عمومی دانشگاه سوره، در ابتدای این برنامه پس از قرائت آیاتی از کلام‌الله مجید و پخش سرود ملی، به منظور آغاز رسمی نشست دکتر رامتین شهبازی، دبیر جلسه و مدیر گروه سینما دانشگاه سوره از دکتر کاظم نظری، مدیرکل اداره ارشاد اسلامی، رئیس دانشکده هنر و عضو هیأت علمی دانشگاه سوره دعوت کردند تا صحبت‌های خود را بیان کنند. دکتر نظری، ضمن عرض سلام و تبریک هفته هنر انقلاب اسلامی از تمامی افرادی که در برگزاری این نشست زحمت کشیدند، خصوصاً سرکار خانم وکیلی؛ مدعوین و حاضرین در نشست تشکر کردند. شهبازی در ادامه، به روند برنامه، ترتیب سخنران‌ها و موضوع کلی نشست اشاره کرد و گفت: به لطف خدا در هفته هنر انقلاب اسلامی، سه مجموعه نشست را طراحی و با دعوت از اساتید متخصص در این حوزه‌ برگزار کردیم. این سومین نشست ما با عنوان‌«تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر هنرهای نمایشی منطقه» است. پس از وقوع انقلاب اسلامی، ما شاهد صدور معنویات این انقلاب در خارج از کشور، خصوصاً در کشورهای منطقه بودیم؛ باتوجه به این موضوع، شعار و اهداف جمهوری اسلامی در قالب هنرهای نمایشی در کشورهای منطقه انتقال یافت که در ادامه قرار است به این مطلب و تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر هنرهای نمایشی این منطقه بپردازیم. با توجه به مهمانان بین‌المللی این نشست و مسلط نبودن تمامی عزیزان به زبان فارسی؛ شهبازی مترجم این نشست، استاد سید یونس حسینی را معرفی و از حضور ایشان قدردانی کردند. استاد کوروش زارعی، از جمهوری اسلامی ایران به عنوان اولین سخنران، درباره فعالیت‌ها و تجربیات بین‌المللی خود در عرصه هنرهای نمایشی گفت: آغاز فعالیت بین‌المللی بنده در هنرهای نمایشی به‌واسطه اجرای همایش «پیاده‌روی اربعین» در نجف، مسیر پیاده‌روی تا کربلا و خود کربلا بود که در آن مردم از همه کشورها و قومیت‌ها شرکت می‌کردند و بین مردم جا افتاده بود به‌طوری‌که اگر یک سال اجرا نمی‌شد، افراد پیگیر برگزاری آن از ما می‌شدند. درباره سریال یوسف پیامبر افزود: سریال تلویزیونی یوسف پیامبر به عنوان یکی دیگر از این تجربیات بین‎‌المللی است که مردم به خوبی با نقش‌های آن، من‌جمله نقش من «لابی» ارتباط برقرار کرده بودند و این نشان‌دهنده آن است که یک کار فرهنگی درست در حوزه سینما، تئاتر می‌تواند جهان‌شمول شود به‌گونه‌ای که مردم با آن ارتباط برقرار کنند و این ارتباط به صورتی بود که در سفرهای من، افراد وقتی متوجه می‌شدند نمی‌توانم عربی صحبت کنم به من می‌گفتند شما باید بتوانید به عربی نیز صحبت کنید زیرا هنرمندان ایران تنها متعلق به ایران نیستند. ما باید از عنصر تئاتر و سینما برای نزدیک‌تر کردن دل‌های مردم و ملت‌ها استفاده کنیم. من اخیراً در یک جشنواره در کشور تونس شرکت کردم و ما در آنجا اجرایی با موضوع ضد صهیونیستی داشتیم و تماشاگران آن‌قدر هیجان‌زده شدند که گریه می‌کردند و گاهی کِل می‌کشیدند؛ و از آزادی ما برای بیان این موضوعات در عجب بودند. وی افزود: پیام انقلاب اسلامی که ما می‌خواهیم به‌واسطه هنر به بقیه منتقل کنیم این است که ما دوست شما هستیم، ما دوستدار تمام مردم جهان با هر قومیت و مسلک هستیم. در آخر نیز به ماجرای جالبی درباره بمب هسته‌ای و هنر اشاره کرد: مرحوم فرج‌الله سلحشور توسط رئیس‌جمهور تاجیکستان به این کشور دعوت شده بودند، در آنجا رئیس‌جمهور به ایشان گفت: غوغایی که سریال یوسف پیامبر در اینجا به پا کرده است نشان می‌دهد که ایران نیاز به بمب هسته‌ای ندارد، بلکه این سریال خودش یک بمب هسته‌ای است که در وسط دل همه ما افتاده و توانسته آن‌ها را تسخیر کند. شهبازی از دکتر نعیمه حسوکی، فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات عرب، زبان و ادبیات فارسی و مدرس زبان در دانشگاه عرب از کشور سوریه دعوت کرد تا بخش دوم نشست را آغاز کنند. دکتر نعیمه حسوکی، درباره هنر و ادبیات انقلاب اسلامی گفت: ویژگی‌های اصلی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی؛ بازگشت به خویشتن، دعوت به بیداری، به وجود آمدن مضامین متعالی و عبور از ساحت تنگ مادی، فداکاری با ذکر شهیدان، وعده فردایی بهتر، دعوت به مقاومت و ... است. ادبیات انقلاب، تاریخ ثبت‌شده این انقلاب است که در آن لحظه‌ها و حادثه‌های آن، به صورت آشکار و پنهان به دنیای ادبیات و هنر راه یافته است و انعکاسی از روح بزرگ جامعه‌ای یکپارچه در جهت آرمان‌های الهی و انسانی داشته است. حسوکی برای اشاره به اهمیت هنر و تأثیرگذاری این جمله رهبر معظم انقلاب اسلامی «هر اندیشه و انقلابی که در قالب هنر نگنجد ماندنی نخواهد بود» اشاره کرد و اذعان داشت که فرمایش رهبر به اهمیت هنر اشاره دارد که می‌تواند جامعه‌ای را دگرگون کند. حسوکی درباره فیلم و فیلم مستند گفت: در این حیطه جا دارد تا از شهید مرتضی آوینی نام ببریم که تمام تلاش خود را در این عرصه تجربه نشده در ایران کرد و شاخصه‌های فیلم مستند از نگاه او بدین‌صورت است:

1. دوری از تسنن و تکلف (شخصیت‌ها باید واقعی بازی کنند و تعهد و صداقت داشته باشند)
2. پرداخت به وقایع (صداقت، دخیل نکردن سلایق شخصی در ساخت آثار)
3. تفنن/ حقایق (سینما یا هنر صرفاً تفنن نیست بلکه برای انتقال حقیقت است)
4. جذابیت (ایجاد جذابیت فطری و حقیقت، نه بر پایه خیالات دروغین و مبتنی بر غرایض نفسانی)

هنر باید راه باشد. کار هنرمند جلوه بخشیدن به واقعیت است نه ساختن واقعیت! وی در بخش پایانی صحبت‌هایش به تعامل و تأثیر ایران و سوریه اشاره کرد: تئاتر زنده‌ای که تحت تأثیر و عملکرد هنرمندان ایرانی مانند جناب نظری در سوریه اجرا شد و بنده نیز با ایشان همکاری می‌کردم، شور و اشتیاقی خارج از زمان و مکان را به مردم ما منتقل کرده بود. در سال‌های اخیر ما شاهد نهضت و حرکتی در سوریه بودیم که حتی اگر بخواهیم بگوییم تحت تأثیر آرمان‌های انقلاب اسلامی نبود ولی در همان راستا حرکت می‌کرد و فیلم‌های مستند زیادی از این دوره برای به تصویر کشیدن مظلومیت و ستم‌هایی که در حق مردم سوریه است ثبت شده است. البته آثاری که توسط جوانان و هنرمندان ایرانی که به سوریه می‌آمدند تا آن را ثبت کنند، خیلی در جوانان سوریه و آشنایی بیشتر آن‌ها با این هنر اثر داشت. استاد علی ظاهر از لبنان بخش سوم نشست را ابتدا با تبریک ماه مبارک رمضان شروع کرد و گفت: ما در لبنان این تأثیر هنر ایران را کامل حس کردیم مخصوصاً وقتی‌که برخی ایرانیان به لبنان آمدند؛ ما از آن‌ها هنرهای زیبایی، نقاشی روی دیوار، برگزاری نمایشگاه و... را یاد گرفتیم از جمله این افراد شهید آوینی بود، ایشان واقعاً یک الگو بودند و هنرها و تجربیاتشان در میدان فن را به ما منتقل می‌کردند. این توصیف رهبر انقلاب (ره) درباره شهید آوینی که ایشان را سید شهیدان قلم می‌دانند واقعاً مصداق زیبایی برای ایشان است. شهید آوینی در زمینه‌های: نمایشنامه، موسیقی، جنگ‌ها و... تجربه‌های بسیار خوبی داشتند. ما فیلم‌های زیادی را در لبنان تهیه کرده‌ایم که نتیجه زحمت کارگردانان و هنرمندان ایرانی بوده‌است. یکی از این بهترین فیلم‌ها در عراق به نام شهید ابو زینب بود که تأثیرات بسیار زیادی داشت. وی در آخر به این اشاره کرد که در لبنان با الگوپذیری از ایران جشنواره بین‌المللی فجر برگزار می‌شود. در نهایت سخنان خود را با این جمله زیبا به پایان رساندند: یک فکر و ایده‌ای است که پل محکمی را بین ایران و لبنان ایجاد کرده است و می‌تواند این پل هنر باشد. استاد رضا حسن اسکندر از لبنان گفت: من به عنوان یک مسلمان لبنانی نمی‌توانم به‌هیچ‌وجه از روحیات جمهوری اسلامی فاصله بگیرم زیرا ایرانی‌ها اساتید ما بودند و آغازگر رشته هنرهای نمایشی بودند، ما اوایل هنرهای نمایشی داشتیم ولی کاملاً با انگیزه و ریشه یونانی بود ولی این با ورود هنرمندان ایرانی تغییر کرد. از قبل از جمهوری اسلامی ایران ما انسان را در وسط نمی‌دیدیم و افراد یا شرقی کامل بودند یا غربی کامل ولی بعد از این انقلاب بحث سوم وسطی به وجود آمد. سابقه و پیشینه قدیمی ایرانیان باعث شد که آن‌ها با هنر آشنایی کامل داشته باشند و همین امر باعث شد تا با سرعت بتوانند فیلم‌های خود در عرصه فیلم‌های جهانی وارد کنند؛ که این به دلیل جرئت هنرمندان ایرانی در زمینه پژوهش و تحقیق بود؛ درصورتی‌که خیلی از این موضوعات برای ما سخت بود که بخواهیم درباره آن ورود پیدا کنیم، پس خود ورود کردن در زمینه تحقیق خود یک پیروزی است. ساخت فیلم‌های ایرانی با وجود محدودیت‌هایی مانند عدم بودجه سنگین، عدم استفاده از صحنه‌های برخلاف بقیه کشورها، وجود حجاب و... با همت و تلاش هنرمندان ایرانی بود که توانستند وارد عرصه جهانی شوند درصورتی‌که این کشورها دائماً تحریم بوده‌اند اما این تحریم‌ها نتوانستند جلوی خلاقیت هنرمند ایرانی را بگیرند. رضا حسن اسکندر درباره فیلم‌های دفاع مقدس گفت: فیلم دفاع مقدس در کشورهای اسلامی اصلاً وجود نداشت اما ایران در این زمینه نیز تبدیل به یک الگو شد و حتی به مرور علاوه ‌بر مضامین جنگی فیلم‌های دفاع مقدس موضوعات دیگر مانند فرهنگی، اجتماعی و... نیز وارد این حوزه شدند. وی در آخر به چند نقطه‌ضعف از هنر ایرانی اشاره نیز اشاره کرد و گفت: با وجود تمام موفقیت‌ها و پیشرفت‌های ایرانیان در عرصه هنر چند نکته وجود دارد که اگر بتوانند به آن‌ها توجه کنند و درصدد رفع آن برآیند بسیار خوب می‌شود:

1. هنر ایرانی در حال حاضر از طریق منابع خارجی و جشنواره‌های بین‌المللی به جوانان و مردم کشورهای دیگر می‌رسد، درصورتی‌که باید از طریق یک منبع ایرانی این اتفاق بیافتد.
2. در برخی فیلم‌ها، صحنه‌ها، کنایه یا استعاره‌های خاصی وجود دارد که تنها ایرانیان متوجه آن‌ها می‌شوند اما باید این مفاهیم به صورت ترجمه‌ای قوی یا توضیح این موارد خاص به همراه باشد تا مخاطب غیر ایرانی نیز آن را درک کند.

در نهایت شهبازی از استاد جبار حسین صبری از عراق دعوت کردند تا آخرین بخش از نشست را با صحبت‌هایشان تکمیل کنند. جبار حسین صبری از عراق با این جمله بحث خود را آغاز کرد: بهترین سفری که بدون اجازه وارد قلب‌ها می‌شود، هنر است. هنر برای تغییر به وجود آمده است. از سال 2003 به بعد ما تحولات زیادی را در عراق داشتیم مانند جنگ‌های داخلی، داعش و... که متأسفانه به این دلیل اصل و اصالت نام شهید زیر سؤال برده شد و ما نتوانستیم مثل اوایل از آن حفاظت و نگهداری کنیم. ما احساس کردیم که هویت ملی ما دارد از دست می‌رود، مجبور شدیم تئاتری بسازیم تا مردم را با این اصطلاح و تاریخ آن آشنا شوند، همچنین یک جریان اعتراض عراقی نیز راه انداختیم که در آن مجموعه تئاترهایی را به نام‌های: جنگ ده‌دقیقه‌ای، سه شاهد عینی از کشورم، جعبه سیاه و... را اجرا می‌کردیم. در یکی از تئاترها ما شهید را به عنوان کالای سیاسی نشان دادیم و در تئاتری دیگر سعی کردیم ارزش واقعی این نام را به شهید برگردانیم. در واقع ما از تئاتر برای زنده نگه‌داشتن نام شهید استفاده کردیم و ایثار و فداکاری‌های شهید را روی صحنه نشان دادیم. این اعتراضی بود تا ما فریاد بزنیم که شهید کالای سیاسی نیست. انتهای پیام/