دومین نشست کارگاهی دفتر تعزیه حوزه هنری مازندران، با حضور سید محسن مصطفی‌زاده به بررسی مقوله متون تعزیه و شباهت تعزیه با نمایش گذشت. به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، 21 مهرماه در نشستی آموزشی با حضور سید محسن مصطفی‌زاده پژوهشگر تعزیه و مدرس، در جمع تنی چند از محققان و تعزیه‌گردانان مازندران، مسائلی در باب تعزیه مورد بررسی قرار گرفت. این فرهنگ‌پژوه در پاسخ به این سؤال که آیا در آینده هم می‌توانیم آفرینشی در این عرصه داشته باشیم، گفت: باید بدانیم که تعزیه را از چه زاویه‌ای باید نگاه کنیم. اگر از زاویه تاریخ و موزه به این هنر نگاه می‌کنیم، بايد تمام مآخذ این حوزه را نگهداری کنیم. تمام مآخذ سال‌های گذشته، به عنوان یک عتیقه، به عنوان یک فرهنگ از گذشته‌مان سر جای خود وجود دارند و قابل احترام هم هستند. وی ادامه داد: يا اینکه نگاه ما از حالت موزه، به تقدسی تبدیل شود و دست‌نوشته‌ای را که از یک شخصیت مقدس و معصوم به ما رسیده، دست به آن نزنیم و به عنوان الگو به آن نگاه کنیم. یعنی متون تعزیه از 200 یا 300 سال پیش به عنوان مآخذ ارزشمند تاریخی و موزه‌ای قابل حفظ است، اما به آن معنا نیست که الگویی که ما امروز می‌خواهیم داشته باشیم، از الفبای آن متن تخطی نکند و عین آن را بیاوریم. در بخشی از این نشست مصطفی‌زاده درباره نمایشی و یا آیین بودن تعزیه خاطرنشان کرد: برخی از صاحب‌نظران، تعزیه را برخاسته از مراسم آیینی دانسته‌اند و برخی هم آن را نمایش می‌دانند. در حقیقت می‌توان گفت بخشی از حرف این دو گروه صحیح است، یعنی وقتی تاریخچه دو هزار ساله تئاتر را بررسی می‌کنیم، بر می‌گردد به آیینی بودن آن. این محقق عرصه فرهنگ و آیین تأکید کرد: شما اگر تئاتر جهان را هم بررسی کنید، می‌بینید پایگاه آیینی دارد. یعنی برخاسته از آیین است، ولی آنهایی که تعزیه را نمایش نمی‌دانند، به این دلیل است که اولاً، موضوع آن مشخص است، دوم عوامل آن مشخص هستند و سوم مخاطبین آن هم معین هستند. همه اینها فاکتورهايی هستند برای اینکه تعزیه، تئاتر نباشد. تعزیه ریشه آیینی دارد، پس تئاتر هم هست. اما این ریشه آیینی به مرور ایام جلوه‌هایی از نمایش و ابزار و عناصری از نمایش را در خود ایجاد کرده و نمایش شده است. مهمان دفتر تئاتر حوزه هنری مازندران ادامه داد: اولین کسانی که تعزیه را به عنوان نمایشی مطرح کردند، اروپایی‌ها بودند. اغلب ایران‌شناسان اروپایی بودند که برای شناخت تئاتر و نمایشی به ایران آمده بودند. آنها پس‌زمینه اعتقادی نداشتند که بدانند پشت محتوای مراسم تعزیه، دین، مذهب و در مجموع اراداتی نهفته است. آنها هیجان و انفعال مخاطب را در مراسمی دیدند که ابزار و آلات نمایشی را داراست و شباهتی هم با مراسم خود دارد. مراسمی که از صبح تا شب در کلیسا اجرا می‌شده. لذا آنها نگفتند که آیینی به نام تعزیه در ایران برقرار است، همه آنها بیان داشتند كه تعزیه نمایش بسیار باشکوهی بوده و از این بابت هم متأثر شدند. به نظر من نگرش و زاویه دید تعیین‌کننده است. مراسم تعزیه می‌تواند تئاتر باشد و می‌تواند نمایش باشد و شاید هم بتواند جزء مراسم آیینی قرار بگیرد. همه اینها می‌تواند باشد و شاید هم هیچ کدام نباشد. شایان ذکر است که دوگانه نشست‌های آموزشی دفتر تعزیه حوزه هنری مازندران، نخستین برنامه‌های این دفتر پس از شکل‌گیری آن از ماه گذشته بوده که با حضور «هوشنگ جاوید» و «سید محسن مصطفی‌زاده» در این مرکز برگزار شد. انتهای پیام/