به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، کنسرت نمایش کلنل به کارگردانی امیر بشیری و تهیه‌کنندگی امین اشرفی در تالار وحدت روی صحنه اجرا می‌شود. محمد معتمدی، کاظم سیاحی، نازنین بیاتی، رحیم نوروزی و سیامک صفری در این نمایش به ایفای نقش می‌پردازند. کلنل محمد تقی‌خان پسیان را اولین بنیان‌گذار سرودملی ایران و نخستین خلبان ایرانی می‌شناسند. او را با القاب و صفاتی چون کلنل، شاعر، مترجم، وطن‌پرست، قهرمان ملی و ... خطاب می‌کنند. مانند تصنیفی که عارف قزوینی برای او؛ به نام «کلنل» سرود و در سال ۱۳۰۱ در صحنه گراند هتل اجرا کرد. زندگی محمد تقی‌خان، زندگی بسیار پرفرازونشیبی است که به بخش مهمی از تاریخ معاصر کشورمان گره خورده است.

حوزه هنری باید بیشتر درباره‌ی شخصیت کلنل کار کند

در این محفل داوود ضامنی، که دکترای مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی دارد و پژوهشگر حوزه فرهنگ است، ضمن تشکر و قدردانی از امیر بشیری و گروه همراه او در این اثر هنری، به ۵ شاخص اصلی ارزیابی آثار نمایش اقتباسی از تاریخ به شرح زیر پرداخت:

۱. اثبات وفاداری به حقیقت و حفظ خط و سیر تاریخی/ نمایش کلنل تا حد زیادی به حقیقت وفادار بود.
۲. پرهیز از ایدئولوژی گرایی. [ایدئولوژی که نتیجه‌ی دو گزاره‌ی، بیان شدن تمام حقیقت در اثر و حقیقت داشتن تمام پرداخته‌شده ها، در اثر باشد.] /کارگردان آگاهانه اثر را ایدئولوژیک نکرد.
۳. رعایت ساختار دراماتیک و فرم‌های زیبایی شناسانه / به دلیل آن‌که به میزان کافی، منتقدین مختلف به ساختار دراماتیک این اثر پرداخته‌اند؛ ترجیح می‌دهم ورود نکنم؛ اما سلیقه هنری من را این اثر تأمین نکرد.
۴. داشتن تعهد اخلاقِ هنر / ما کار بسیار اخلاقی را مشاهده کردیم. کلنل یک نمایش اخلاقمند بود.
۵. سودمندی پرداختن به تاریخ مربوطه، برای امروز ما / این شخصیت کلنل به حدی پیچیده و منحصربه‌فرد است که شاید باید بخش‌های دیگر از شخصیت او بازنمایی شود. حوزه هنری باید بیشتر درباره‌ی این شخصیت کار کند.  کلنل،  یک نمایش اخلاق مند بود.

ضامنی در ادامه با ابراز انتظار خود از کلنل، مبنی بر حماسی تر بودن و تراژدی بودن آن؛ موسیقی را برطرف کننده این خلأ کمبود حماسه دانست. وی با اشاره به زیاد بودن خلأ هایی در نمایش نامه، از ظرفیت بیشتر اثر برای پرداختن به شخصیت مادر کلنل و قوام السلطنه صدر اعظم، سخن گفت.

ضامنی در باره منحصر به فرد بودن شخصیت کلنل، بیان کرد: می‌توانست به عنوان پادشاه ایران انتخاب شود و رقبای او به این دلیل به دنبال حذف او بودند.

بشیری در مقام دفاع برابر نقد ضامنی، نسبت به کمتر پرداختن وی به شخصیت‌های این اثر، به روبه رو بودن خود با یک برهه تاریخی حساس که در آن شخصیت‌های پیچیده‌ای همچون محمد تقی خان پسیان، مادر او، عارف قزوینی و قوام السلطنه حضور دارند؛ اشاره کرد و از محدودیت‌هایی که او را مجبور به کوتاه کردن نمایش خود کرد؛ سخن گفت. وی در ادامه وجه ساده زیستی کلنل را دلیل سادگی طراحی دکور دانست.

بلیغ، دکتر و پژوهشگر عضو پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی نیز در این نشست ابتدا به مفرداتی همچون عنوان کنسرت نمایش، اجرای موسیقی توسط محمد معتمدی اشاره و تمجید کرد و در ادامه با طرح سؤال «ما چگونه به سراغ تاریخ می‌رویم؟» وارد بحث و گفت‌وگو شد. او با اشاره به مطرح‌شدن این موضوع در فلسفه هرمنوتیک بیان کرد: زمینه استنطاق ما از تاریخ و کتب تاریخی، پرسش‌های وضع معاصر ماست. آن چیزی که هنر دوره معاصر را مشخص می‌کند؛ منظر و چشم‌انداز به موضوعات است نه خود موضوع. او با اشاره به آثار هنر عهد رنسانس در قالب نقاشی و مجسمه‌سازی اظهار کرد: موضوعات آن‌ها دینی‌اند؛ اما از آنها خوانش دیگر کردند. همچون مجسمه موسی اثر میکل‌آنژ.

وی با اشاره به حذف شخصیت کلنل توسط قوام الاسلطنه قائم مقام که شخصیتی است نزدیک به دولت انگلستان؛ به بیان شباهت حذف کلنل در زمان وقوع جنگ جهانی اول همچون حذف رضا شاه در زمان وقوع جنگ جهانی دوم، و نزدیکی و گرایش هر دوی آن‌ها به دولت آلمان، پرداخت و افزود: شخصیت پسیان بسیار ملی‌گرا است و در بعضی اسناد آمده که این میزان از وجه ملی گرایی که پسیان داشته در رضا خان نبوده است.

بلیغ با انتقاد از پایان‌بندی کلنل، اظهار داشت: دو بیت آخری که توسط شخصیت عارف قزوینی خوانده می‌شود نتیجه گیری را عوض می‌کند. به صورت عمدی یا سهوی در پایان‌بندی، این پیام منتقل شد که عاقبت وطن پرستی این کشته شدن است و جز این نیست.

او در ادامه با انتقاد از سیاست‌گذاری‌های حوزه هنری افزود: آیا اولویت هم‌چین شخصیتی است یا می‌توانستیم به شخصیت‌های دیگر، بپردازیم؟ آیا اگر حوزه هنری قرار باشد انتخابی کند هم‌چین موضوعی را با توجه به محدودیت‌هایی که دارد؛ باید انتخاب کند؟

بشیری در مقام پاسخ به نقد بلیغ و سؤال وحید زاده؛ پژوهشگر و دبیر نشست، درباره‌ی تفاوت پایان‌بندی اثر، با دیگر بخش‌های آن، به عمدی بودن این تفاوت بنا بر اقتضائات نمایش، اذعان کرد و موسیقی را جدا از نمایش ندانست و آن را تکمیل و تمام کننده اثر، عنوان کرد و افزود: هر کسی که در راه وطن رشادت می‌کند عاقبتش کشته شدن است. مگر غیر از این بوده است؟ من در آخر نمایش، ترانه «تو زنده‌ای» را آورده‌ام؛ به معنای آن که او زنده است و این مسیر ادامه دارد. این چیزی است که هم در تاریخ کهن و هم در تاریخی دینی‌مان هم آن را داریم.

لازم به ذکر است اجرای کنسرت‌نمایش «کلنل» که به همت موسسه‌ی هنری-رسانه‌ای «سوره هنر» وابسته به حوزه هنری انقلاب اسلامی روی صحنه رفته، به مناسبت ایام فاطمیه‌ی اول متوقف شده اما پس از این ایام تا ۱۷ آذر میزبان علاقه‌مندان به تئاتر خواهدبود. تهیه بلیت این کنسرت‌نمایش از سامانه «ایران‌کنسرت» امکان‌پذیر است.
‌